64
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
yo'qolganini osongina bilib oladi. Boshqarish bayti to'rtta
maydonga
bo'lingan (5.9-rasm): uchta bit navbat o'rnatish biti, bitta bit monitor biti va
uchta bit zaxira biti. Navbat biti abonentlar paketlariga yoki markerga navbat
belgilash uchun kerak (navbat 0 dan 7 gacha bo'lib, 7 eng yuqori, ya'ni eng
birinchi navbatni bildirsa, 0 esa eng quyi, ya'ni eng oxirgi navbatni bildiradi).
Abonent markerga o'z paketini o'zining navbat nomeri bilan marker navbati
to'g'ri yoki katta bo'lgan holda qo'sha oladi. Bit markeri — bu markerga paket
qo'shilganmi yoki yo'qmi ko'rsatib beradi (1 — marker paketsiz ekanligini
bildirsa, 0 — marker paketli ekanligini ko'rsatadi). Monitor biti — birga
o'rnatilgan bo'lsa, bu marker aktiv monitor tomonidan uzatil- ganligidan
xabar beradi. Zaxiralash biti abonentga tarmoqqa kelajakda ega bo'lish
huquqini band qilish uchun ishlatishga imkon beradi, ya'ni xizmat ko'rsatish
navbatiga turish uchun kerakdir.
Token—Ring
paket formati 5.10-rasmda
keltirilgan. Boshlang'ich va oxirgi taqsimlagichlardan
va shuningdek, ega
bo'lishni boshqarish baytidan tashqari, paket tarkibiga paketni boshqarish
bayti, uzatish va qabul qilish qurilmalarining tarmoq manzili,
axborotlar,
nazorat bitlar yig'indisi va paket holatini ko'rsatuvchi baytlar kiradi.Paket
maydonlarining vazifasi quyidagilardan iboratdir.
Boshlang'ich taqsimlovchi (SD) — bu paketning boshlanish belgisi;
ega bo'lishni boshqarish bayti
(AC)
— bu markerda qanday maqsadda
foydalanilsa, bu yerda
ham xuddi shu;
paketni boshqarish bayti
(FC
—
Frame Control)
paket (kadr) turini aniqlaydi;
•
paketni jo'natuvchi va qabul qiluvchi olti baytli manzilining standart
formatli 3.2-bobda ko'rib chiqilgan;
•
axborotlar maydoni uzatiladigan axborotni yoki axborot
almashinuvini boshqarish buyruqlarini o'z tarkibiga oladi;
•
nazorat bitlar maydoni 32 razryadli paketning davriy nazorat bitlar
yig'indisi (CRC);
•
oxirgi taqsimlovchi paketning tamom bo'lganligini bildiradi. Bundan
tashqari, u uzatilayotgan paket oraliq paketi yoki uzatilayotgan paketlarning
oxirgisi ekanligini aniqlaydi va shu- ningdek, paketning xatoligi haqidagi belgi
ham mavjud (buning uchun maxsus bit ajratilgan);
•
paket holatini bildiruvchi baytning vazifasi:
qabul qiluvchi qurilma
tomonidan paket qabul qilinganligi va xotirasiga yozilganligi haqidagi
ma'lumot bo'ladi. Uning yordamida paket jo'natuvchi paketi manzilga bexato
yetib borganligi haqida ma'lumot oladi yoki xato qabul qilingan bo'lsa,
qaytadan uzatish xabarini oladi.
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
65
Qayd qilib o'tish lozimki,uzatiladigan bir paket tarkibida ruxsat etilgan
axborotning kattaligi
Ethernet
tarmog'iga nisbatan tarmoq ish unumdorligini
oshirish uchun hal qiluvchi omil bo'lib qolishi mumkin. Nazariy jihatdan
16 MbitG’s uzatish tezligi uchun, axborot maydonining uzunligi 18 Kbayt.ga
yetishi mumkin, katta hajmdagi axborotlarni uzatishda bu ko'rsatkich muhim.
Lekin hatto 4 MbitG’s tezlikda ham
Token—Ring
qo'llanilgan tarmoqqa ega
bo'lishning marker usuli sharofati bilan haqiqatda tezkor
Ethernet
(10 MbitG’s)
tarmog'iga qaraganda katta tezlikka erishadi, ayniqsa, katta yuklamalarda
(30—40 % yuqori)
CSMAG’CD
usulining kam- chiliklari, ya'ni konflikt holatlarni
hal qilishga ko'p vaqt sarflanishi pand berib qo'yadi.
Token—Ring
tarmog'ida oddiy paket
va markerdan boshqa yana
maxsus boshqarish paketi ham jo'natilishi mumkin, u uzatishlarni uzush uchun
xizmat qiladi. U xohlagan vaqtda va axborot oqimining xohlangan joyida
uzatilishi mumkin. Bu paket hammasi bo'lib, ikkita bir baytli maydonni tashkil
qiladi.
Token—Ring
tarmog'ining tezligi yuqori bo'lgan versiyalarida (16
MbitG’s va undan ham yuqori) markerni erta tashkil qilish usuli
(ETR
—
Early
Token Release)
qo'llanilgan. U tarmoqning unumsiz ishlatilishiga yo'l
qo'ymaydi.
ETR
usulining ma'nosi, markerga ulangan o'z paketini jo'natib
bo'lishi bilan har qanday abonent tarmoqqa yangi bo'sh marker hosil qilib
uzatadi, ya'ni hamma boshqa abonentlar o'z paketlarini uzatishni oldingi
abonent paketini uzatib bo'lishi bilanoq boshlashlari mumkin (markerning
butun halqa bo'ylab harakat qilib kelishini poylab turmasdan)
66
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
“TASDIQLAYMAN”
O’quv ishlari bo’yicha
direktor
o’rinbosari
________________M.Allamova
“___”______2021 yil
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI №13
Guruhlar
Dars o’tiladigan
sana
Mavzu(nomi): ArcNet texnologiyasi
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli
Vaqt: 80 daqiqa
Ta’lim oluvchilar soni
O’quv mashg’ulot shakli va turi
O’quv mashg’ulot rejasi:
1. ARCNET - (attached resource computing network)
2. Arcnet tаrmоqning tоpоlоgik sхеmаsi.
3. ARCNET kаdrlаr fоrmаti
O’quv mashg’ulotining maqsadi: ArcNet texnologiyasi
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni
shakillantirish(mustahkamlash.).
O’qitish natijasi
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki
kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar.
1
Do'stlaringiz bilan baham: 
