Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
75 
tarmoqli kengligiga to'g'ri keladi. UTP-3 kabelidagi to'rtinchi juftlik tarmoqni 
tinglash uchun ishlatiladi. O'zining uzatilishi bilan signal paydo bo'lganida, 
kolliziya mavjudligi haqida xulosa chiqariladi. 
100Base-T4 texnologiyasining asosiy kamchiliklari yarim dupleks ish 
rejimidir va uning qo'llanilishi 10Base-T standartidan eng oson o'tishini 
ta'minlaydiganligi bilan izohlanadi. 
100Base-FX
- to'lqin uzunligi λ=1,3 mkmbo'lgan ko’p modali tolalar 
uchun mo’ljallangan. Bu erda 100Base-TX, NRZI (Non Return to Zero Invertive) 
fizik kodlarida bo'lgani kabi, 4V/5V mantiqiy kodlash qo'llaniladi Etkazish va 
qabul qilish ikkala tolada ham yarim dupleks va to'liq dupleks rejimda amalga 
oshirilishi mumkin. Yarim dupleks holatida tarmoq hajmi kolliziyalar bilan 
chegaralanadi - 412 m va to'liq dupleks rejimda - pasayish (ko’p moda tolasi 
uchun 2 km va bitta modali tola uchun 32 km). 100Base-FX-dan 10Base-FL-ga 
o'tish mumkin emas, chunki 10Base-FL standarti λ 0,83 mkm uchun 
mo'ljallangan. 
100Base-SX 
- bu arzon svetodioddagi LED (
Light-emitting diode
)lar
(λ 0,83 mkm) va ko’p modali tolalar uchun versiyasi. Bu 10Base-FL bilan 
moslikni amalga oshirishga imkon beradi, ammo u masofani 300 m gacha 
qisqartiradi, bu 100Base-FX uchun arzon alternativa. 
Fast Ethernet interfeyslarining asosiy xususiyatlari 10.2-jadvalda 
keltirilgan. Kolleziya zonasida (hablarda) Fast Ethernet tarmoqlarini loyihalash 
hech qanday hisob-kitoblarni talab qilmaydi va loyihachilarga to'rtta standart 
variantni taklif qiladi. 
Variant 1A 
(habsiz). Bu erda ikkita tugunning nuqta-nuqta aloqasi 
ko’riladi. 
Tugunlar ish stantsiyasi, server, kommutator bo'lishi mumkin. 
Bunday holda, talablarni faqat maksimal masofa uchun ta'minlash kerak 
(10.2-jadval, 6-chiziq). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

76 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
10.2-jadval Ethernet-ning tezkor xususiyatlari 
№ Xarakteristikalar 
100Base-FX 
100Base-TX 
100Base
-T4 
1. 
Qurilma porti 
Duplex SC 
RJ-45 
RJ-45 
2. 
Uzatish muhiti 
OTAL(mm) 
UTP-5 
UTP-3, 
4, 5 
3. 
Juftlar soni 
(tolalar) 
2 
2 
4 
4. 
Chiziq kodi 
NRZI 
MLT-3 
ЧПИ 
5. 
Mantiqiy kod 
4V/5V 
4V/5V 
8V/6V 
6. 
Segmentning 
maksimal 
uzunligi 
412 m (mm) 
2 km (mm, FD) 
100 m 
100 m 
Variant 1B
. Ushbu parametr 130 vattdan oshmaydigan ikki kilometrlik 
kechikish bilan 1-sinf habdan foydalanishni o'z ichiga oladi. Ushbu hablarda 
T4, TX, FX portlariga ruxsat beriladi. Protokolni translyatsiya qilish tufayli 
kechikish juda katta bo'lgani sababli, faqat bitta habdan foydalanish mumkin, 
va stantsiyalardan habgacha bo'lgan masofa 100 m dan oshmaydi. Bundan 
tashqari tarmoq diametri 200 m. 
Variant 1C
. Bu erda 2-sinf hablari ishlatiladi, TX / FX portining kechikishi 
46 Vt va T4 portlari uchun 33,5 Vt. Shuning uchun ular orasidagi masofa 5 m 
bo'lgan ikkita shnurni ulashga ruxsat beriladi.Turli juft kabelda segmentlarning 
maksimal uzunligi 100 m, optik tolali kabelda - 136 m. 
Kam sonli hablar Fast Ethernet tarmoqlarining rivojlanishiga to'sqinlik 
qilmaydi, chunki hublar bilan bir qatorda, tarmoqni alohida kolliziya 
domenlariga ajratuvchi kommutatorlardan foydalaniladi. Bu holda 
tarmoqning umumiy uzunligi juda katta bo'lishi mumkin. 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
77 
“TASDIQLAYMAN” 
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari 
________________M.Allamova 
“___”______2021 yil 
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI № 15 
Guruhlar 
Dars o’tiladigan 
sana 
Mavzu(nomi): FastEthernet texnologiyasi 
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
Ta’lim oluvchilar soni
 
O’quv mashg’ulot shakli va turi 
O’quv mashg’ulot rejasi:
O’quv mashg’ulotining maqsadi: FastEthernet texnologiyasi
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni 
shakillantirish(mustahkamlash.). 
O’qitish natijasi 
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida 
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki 
kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar. 
1