Kompyuter tarmaqlari haqqinda uliwma túsinikler. 1 Tarmaqlar túrleri arxitekturası

Regionlıq tarmaq dep túsiniledi. Bázi regionlıq tarmaqlardıń texnik kórsetkishlerine názer awdaratın bolsaq, bunday atama anıq emesligine isenim payda etiw múmkin. Misal ushın bazı bir regionlıq tarmaqlar bir neshe kilometr yamasa bir neshe on kilometr aralıqtan jeńil baylanıstı támiyinlew imkanın beredi. Bir xananıń, bir imarattiń yamasa bir-birine jaqın jaylasqan imaratlardıń emes, bir qala maydanındaǵı ólshemi. Basqa bir tárepten alıp qaraǵanımizda global tarmaq arqalı (WAN, Wide Area Network yamasa GAN,Global Area Network) bir xanada jaylasqan eki jaqın jaylasqan stoldaǵı kompyuterler hám Maǵlıwmat almasıwin ámelge asıriw múmkin, biraq bunday payda etilgen tarmaqtı hesh kim regionlıq tarmaq dep atamaydı.Eki jaqın jaylasqan kompyuterleri interfeys arqalı (RS232, Centronıcs) kabel járdeminde baylanıstiriw múmkin, yamasa kabelsiz infraqızil kanal járdeminde hám kompyuterlerdi baylanıstiriw múmkin. Biraq bunday baylanısıw hám regionlıq tarmaq dep atalmaydı. Regionlıq tarmaq táriypi kishi tarmaq siyaqli bolıp, kóp bolmaǵan kompyuterlerdi baylanıstiriwi. Regionlıq tarmaq kóp jaǵdaylarda eki yamasa bir neshe onlap kompyuterlerdi óz quramına aladı.Bázi bir regionlıq tarmaqlardıń sheklengen imkanyatları bir qansha joqarı bolıp, abonentlerdiń sanı mińǵa deyin jetiw múmkin.Bunday tarmaqtı kishi tarmaq dep ataw nadurıs. Bázi avtorlar regionlıq tarmaqtı <>- dep táriyipleydi.Bul jaǵday Maǵlıwmat kompyuterlerden kompyuterlerge quralsiz hám bir túrdegi uzatıw ortalıǵı arqalı ámelge asıriladı dep oyalǵan. Biraq házirgi zamanda máhalliy tarmaqlarda bir túrdegi uzatıw oratlıǵı haqqinda sóz júritip bolmaydı.Misalı ushın, bir tarmaq shegarasında hár túrdegi elektr kabelleri hám sonday-aq, shishatalalı kabeller hám isletılıwı múmkin.

Maǵlıwmat uzatıwdı<> táriypi hám júda anıq emes,házirgi
zamanda regionlıq tarmaqlarda túrli konsentrator,kommutator,mashrutizatorlar
hám kópirlerden paydalanıladı.Maǵlıwmatlardı uzatıw waqtında uzatılıp atırǵan
maǵlıwmatlarǵa quramalı islew beriwshi bul qurallardı qural dep qabıl qılınadı.
Regionlıq tarmaqqa jalǵanǵan kompyuterler bir virtual kompyuter siyaqli,olardıń resursları hámme paydalanıwshılar ushın apıwayı bolıwi kerek bolıp, ayriqsha alınǵan kompyuter resurslarınan paydalanıwdan kem qolay bolmaslıǵı zárúr.Bul halda qolayliq dep birinshi náwbette anıq joqarı tezlikte resurslarǵa baylanısıw, temalar arasındaǵı maǵlıwmat almasıwin paydalanıwshı sezbegen halda ámelge asırılıwı.Bunday tárifte áste islewshi global tarmaq hám,keskin ámelge asırilatuǵin izbe-iz yamasa parallel portal hám regionlıq tarmaq túsinigine tuwri tuwri kelmeydi.Keń tarqalǵan kompyuterlerdiń tezligi asıwi menen, mahálliy tarmaq arqalı uzatılatuǵin maǵlıwmat tezligi hám asıwi kerek. Eger jaqın ótmishte maǵlıwmat almasıw tezligi 1-10 Mbit/s jeterli dep esaplanǵan bolsa, házirde ortasha tezlikte tarmaq 100 Mbit/s tezlikte maǵlıwmat uzata alıwshi tarmaq esaplanadı. 1000 Mbit/s hám odanda artiq tezlikte maǵlıwmat uzata alıwshi qurallar ústinde hám aktiv jumıs alıp barılmaqta.Kem tezlikte baylanıs ornatıw bolsa tarmaq kórinisinde baylanısqan virtual kompyuterlerniń islew tezligin páseytetedi.

Regionlıq tarmaqlardı basqa hár qanday tarmaqtan tiykarǵi parqi-joqarı

tezlikte Maǵlıwmat almasıw.Bul bir ǵana parqi bolıp qalmaydı,basqada tiykarlarda
joqarı ahimiyetke iye. Máselen, Maǵlıwmatlardı uzatıwda qátelikti keskin kemeytiriw kerek. Júdá tez, biraq qáte xabar uzatıw biymáni, sebebi onı jáne qaytadan uzatıw kerek boladı hám sol ushında máhalliy tarmaqlarda arnawlı joqarı sipatlı baylanıs qurallarınan paydalanıladı. Jáne tarmaqtıń tiykarǵi texnik kórsetkishlerden biri ulken juklemede islew imkanyatı, jáne xabar almasıw tezligi.Tarmaqta qollanıp atırǵan xabar almasıwshi basqriwshi mexanızim unamli bolmasa, ol jaǵdayda kompyuterler xabar uzatıw ushın kóp waqıt náwbet kutip qalıwi múmkin.Nawbeti kelgen soń úlken tezlikte hám qátesiz uzatılsa hám, tarmaqtan paydalanıwshıǵa bárbir tarmaq resurslarınan paydalanıw ushın málim waqıt kútiwge tuwri keledi. Hár qanday Maǵlıwmat uzatıwdı basqarıw mexanızimi kepillengen ráwishte islewi ushın, aldinnan tarmaqqa baylanısıw múmkin bolǵan kompyuterler, Maǵlıwmatlar sanı málim bolıwi kerek. Rejelestirilgen kóp kompyuterlerdi tarmmaqqa baylanıstiriwi, júklenbeniń ashıwǵa alıp keliwi nátiyjesinde hár qanday mexanızim hám Maǵlıwmatlardı uzatıwǵa úlgire almay qalıwi anıq.Tarmaq dep bul sózdiń túb mánisi siyaqli,sonday Maǵlıwmat uzatıw sistemasın túsiniw kerek, ol regionlıq bir neshe onlap kompyuterlerdi birlestirgen bolıwi kerek. Regionlıq esaplaw tarmaqlarıniń (MHT) parqi qılıwshi belgileri rawajlandırıw múmkin boladı:

• Xabardı úlken tezlikte uzatıw hám joqarı tezlikte ótkeriw

imkanıyatı payda bolıwi.

• Uaztiw waqtında qáteliklerdiń dárejesi kemligi(joqarı sipatlı

baylanıs kanalları).Xabarlardı uzatıwda múmkin bolǵan qátelik
iqtimallıǵı 10-7 10-8 dárejede bolıwi;

• Xabar uzatıwdıń unamli hám tez ámelge asıriwshi mexanızimi

bolıwi;
• Tarmaqqa baylanǵan kompyuterler sanı shegaralanǵan hám anıq
bolıwi kerek.

Global tarmaq regionlıq tarmaqtan tómenedegiler menen parıq qıladı:

sheklenbegen abonentke arnalǵan hám sipatlı bolmaǵan kanallardan hám
paydalanıladı; xabar uzatıw tezligi kem, xabar almasıw mexanızimi hám tezligi
boyınsha kepillengen. Global tarmaqlarda eń kereklisi baylanıs sipatı
emes,baylanıstiń barlıǵı.

Kóbinese kompyuter tarmaqlarıniń jáne bir túri- Qala tarmaǵı (MAN,

Metropolıtan Area Network) ádette olar global tarmaqlarǵa jaqın bolıp,bázide
regionlıq tarmaqlardıń bázi qásiyetlerine iye boladı.Máselen, joqarı sipatlı
baylanıs kanalları hám joqarı tezliktegi xabar almasıwi menen uqsas. Bul qásiyet
qala tarmaǵı hám regionlıq tarmaq (MXT qolayliqları menen) bolıwi múmkin
ekenligin kórsetedi, ádette olar global tarmaqlarǵa házirde regionlıq tarmaq penen global tarmaqtıń anıq shegarasın ótkeriw mumkin bolmay qaldi.Kópshılık regionlıq tarmaqlarda global tarmaqqa shıǵıw imkanıyatı bar, xabardı uzatıw, xabar almasıw payda etiw prinsip, ádette global tarmaqta qabıl qılınǵannan ádewir parıq boladı.Regionlıq tarmaqtan paydalanıwshılar ushın global tarmaqqa baylanısıw imkanıyatı birǵana resurs bolıp qaladı.

Regionlıq esaplaw (MHT) tarmaqtan hár túrdegi cifirli xabar uzatıw

uzatılıwı múmkin: xabarlar, kórinisler,telefon sóylesiwleri, electron xatlar h,t,b.
Suwretlerdi uzatıw máselesi, tolıq dinamık kórinislerdi uzatıw tarmaqtan joqarı
tezlik talap qıladı.Regionlıq tarmaqta tómendegi resurslardan:disk maydanınan, printerlerden hám global tarmaqqa shıǵıw imkanıyatlarınan birgelikte paydalanıladı.Bul imkanıyatlar regionlıq tarmaq qurallarıniń imkanıyatlarıniń bir bólegi.Máselen, olar hár túrdegi kompyuterler ara xabar almasıwin hám ámelge asıradı.Tarmaq abonenti bolıp tekǵana kompyuter emes, basqa qurılmalarda bola aladı.Máselen printerler, plotterler.Regionlıq tarmaqlar tarmaqtıń bárshe kompyuterlerde parallel esaplaw sisteması payda etiw imkanıyatın beredi. Bunday sistema quramalı matematık máselelerdi sheshıwdı kóp mártebe tezlestiredi. Regionlıq tarmaqlar járdeminde quramalı texnologık proceslerinin hám basqarıw múmkin yamasa bir waqıttiń ózinde bir neshe kompyuter járdeminde izertlew qurılmaların hám basqarıw imkanın beredi. Biraq yadtan shiǵarmaw kerek, regionlıq esalaw tarmaqlarınińda bázi kemshılıkleri bar. Xizmechilerdi oqıtiwǵa, qosımsha qurılmalarǵa, tarmaq dásturıy tamıynatqa, jalǵaw kabellerine qosımsha sarplanatuǵin daramatta tisqarı tarmaqtı rawajlandırıw, resurslarına baylanıstirıwdı basqarıw,bolıwi múmkin bolǵan kemshılıklerdi dúzetiw hám tarmaqtıń islewin tekseriwshi, yaǵniy tarmaqtıń basqarıwshisi (administrator)bolıw kerek.Tarmaq kompyuterlerin orninan kóshirılıwın shegaralaydı, keri jaǵdayda jalǵaw ushın kabeller ótkeriwge tuwri keledi,bunnan basqada,tarmaq virusların tarqalıw ushın qolay oratlıqqa iyedur, sol ushında basqada baqada kompyuterlerge qaraǵanda
xawıpsizlik máselelerine ulken itibar berılıwı kerek. Usı tema sheńberinde tarmaq teorıyasıniń ahimiyetli túsiniklerinen bolǵan server hám klient túsiniklerin de kóriw lazım.