Kompozitsiya

Vazifa maqsadi:  turdosh-kontrast ranglarning 
uyg‘unligini o'rganish.
Vazifani bajarish metodikasi: auditoiiyada 10x10 
sm vatman formatida oqartirilgan va koiankali 
ranglarning  hamma  palitrasidan  foydalanib, 
turdosh-kontrast 
ranglarning 
4 
guruh 
bo'yalmalarini qilish.
1-misol.  Sariq+sarg'ish-yashil+to'q  sariq, 
oqartirilgan va loyqalantirilgan ranglarning hamma 
palitirasini kiritib.
Sariq rang-sarg'ish yashil va to'q sariqqa turdosh. 
Sarg'ish-yashil esa to‘q sariq bilan o'zaro kontrast 
ranglar.
65

---

2-misol.  Qizil+binafsha+to‘q  sariq.
Qizil  ran g   binafsha  va  to ‘q  sariqqa  turdosh, 
binafsharang esa  to ‘q  sariq  bilan  o 'zaro   kontrast 
ranglar.
3-misol.  K o ‘k+binafsharang+yashil-ko‘k.
K o ‘k  ran g   b inafsharang  va  ko'kish-yashilga
turdosh, binafsharang esa ko ‘kish-yashil bilan kontrast 
ranglar.
K o ‘k  rang  b inafsharang  v a   ko'kish-yashilga 
tu rd o sh ,  b in afsh aran g   esa  k o ‘kish-yashil  bilan 
kontrast ranglar.
4-misol.  Y ashil+sarg‘ish-yashil+ko‘kish-yashil.
Yashil  rang  sarg'ish-yashilga  ko ‘k-yashil  bilan
turdosh,  o'zaro esa bu ranglar kontrast.
Alohida uyg‘un birikmalar vertikal va gorizontal 
vatarlarning -  tutashm alarning  uchlarida  yuzaga 
keladi.
1 1
-vazifa.
Q o'shim cha  ranglar  uyg'unliklari.
Biz  diagonallar  uchlarida  yotuvchi  qo ‘shimcha 
ranglar gammasiga egamiz.
Q o ‘shim cha  ra n g la r  uyg‘unligi  k o n tr a s t  va 
rangning rang bilan to‘ldirihshi qoidalarida qurilgan. 
Ilgari  bajarilgan  ishlardan  farqli,  uyg‘unlashuvda 
ikki rang  qorishmasi  natijasi sifatida neytraltintlar 
qatnashishi mumkin. Kompozitsiyada qarama-qarshi 
ra n g la r 
o q a rtiris h , 
lo y q a la sh tirish  
va 
n e y tra ltin tla rn in g   (ra n g la rn in g   b erilg an   ju f ti 
bo'yicha) ham m a spektri  bilan qatnashadi.
V a zifa   m a q sa d i:  q o 's h im c h a   ra n g la rn in g  
uyg‘unliklarini  o'rganish.
1 -misol.  Qizil+yashil+neytraltint.
2-m isol. 
Q izg ‘is h - to ‘q 
sa riq + y a s h il- 
k o ‘k+neytraltint.
3-m isol. 
T o ‘q 
s a r iq -q iz il+ k o 'k is h - 
yashil+neytraltint.
4-misol.  T o ‘q  sariq+ko‘k+neytraltint.
5-m isol. 
T o ‘q 
s a r iq -s a riq + k o 'k is h - 
binafsharang+neytraltint.
6
-m isol.  S a r g 'is h - to 'q   sa riq + b in a fsh a ra n g - 
k o  ‘ k+ney traltint.
7-misol.  Sariq+binafsharang+neytraltint.
8
-m iso l. 
S a rg 'is h -y a s h il+ b in a fs h a ra n g - 
qizil+neytraltint.
9-m isol. 
Y a sh il-s a riq + q iz g 'is h -b in a fs h a - 
rang+neytraltint.
Vazifani bajarish metodikasi: auditoriyada 10x10 
form atdagi vatm anda  q o ‘shimcha  ranglar juftlari 
va  ularning  aralashm alaridan ib o rat b o ‘yalm alar 
qilish.
12
-vazifa.
K ontrast-qo'shim cha  ranglar  uyg'unliklari.
K ontrast-qo‘shimcha ranglar uyg'unliklari rang 
va palitra  bo'yicha ancha murakkab.
1.  U y g 'u n lik la rn in g   1-turi  ra n g la rn in g   bir- 
b irid an   teng  uzoqlashuvi  prinsipi  va  b ir  asosiy 
ham da  ikki  boshqa  -   unga  kontrast  ranglarning 
mavjudligi  bo'yicha  qurilgan.  R ang  uyg'unligi  bir 
to m o n i  aylana  diam etriga  p erpendikulyar  yoki 
parallel  bo'lgan  teng tom onli  uchburchak asosida 
quriladi.
2.  K o n tra s t-q o 's h im c h a   ra n g la r  u y g 'u n - 
liklarining 
2
-turi  ikki  qo'shim cha  va b ir  kontrast 
rang ishtirokida  qurilgan.  Z aruriy  sharti:  to 'g 'ri 
burchakli uchburchak gipotenuzasi diam etr bo'ladi, 
uning uchlarida qo'shim cha ranglar va qo'shimcha 
ranglardan  biriga turdosh-kontrast bo'lgan 3  rang 
joylashadi.
3.  K o n tra s t-q o 's h im c h a   ra n g la r  u y g 'u n - 
liklarining  turlari  rang  aylanasiga joylashtirilgan 
to 'g 'r i  b u rch ak   k o o rd in atlari  asosida  q urilgan 
uyg'unliklardir.  U yg'unlikda  bir-birini juftlashib 
to'ldiruvchi  4 rang ishtirok  etadi.  Zaruriy  sharti: 
rang  aylanasi  diam etriga  perpendikulyarlik  yoki 
parallellik.