Комплексные соединения

«QO’SHIMCHA VALENTLILIK MUAMMOLARI…»

• CuSO4.4NH3 – Andrey Libaviy, 1597 y.
• AgCl.2NH3 – I.Glauber, 1648 y.
• CoCl3.6NH3 – Tasser, 1798 y.
• 1704 y. Disbax – berlin lazurini oldi KCN.Fe(CN)2.Fe(CN)3
• 1749-1753 yy. P’yer Jozef Maker
• qizil qon tuzini oldi.

IKKILAMCHI TUZ YOKI KOMPLEKS BIRIKMALAR …?

• KCr(SO4)2∙ 12H2O – xromokaliyli kvast
• KCr(SO4)2∙ 12H2O =
• = K+ + Cr3+ + 2SO42- + 12H2O
• Fe(CN)3.3KCN = 3K+ + Fe3+ + 6CN-
• Qizil qon tuzi

• Eritmada aniqlab bo’lmaydi

Komplekslar o’zi nima ?

• Kompleks birikmalar bu – qattiq holatda va eritmalarda mustaqil mavjud bo’la oladigan va tarkibida komplеks ion yoki molеkula saqlagan murakkab birikmalarga aytiladi.
• Markaziy ionning koordinatsion soni — uning mazkur komplеks birmkmada ligandlar bilan hosil qilgan umumiy bog’lanishlar sonidir.

VALENTLIK – o’zgaruvchan yoki doimiy?

• «Birlashtiruvchi kuch» Eduard Frankland, 1852 y.
• «Atomlilik»
• «Valentlilik» Vixelguaz sh., 1868 y. Valencia - kuch

• Fridrix
• Avgust Kekule
• (1829 – 1896)

• Eduard Frankland
• (1825-1899)

KOORDINATSION NAZARIYANING PAYDO BO’LISHI

• Alfred Verner
• “Noorganik birikmalarni tuzilishiga
• savollar” 1893 y.
• Asosiy va qo’shimcha valentlilik
• Koordinatsiya asosoi
• Sferaning tashqi va ichi
• Kompleks ionlarning tuzilishi

• 1905 y.
• «Noorganik kimyoda yangi
• mulohazalar»

ASOSIY VA QO’SHIMCHA VALENTLILIK

• PtCl4.2NH3

• Pt

• Cl

• Cl

• Cl

• Cl

• NH3

• NH3

• Asosiy valentlik – elementlarning odatdagi
• valentliklariga mos keladi, kimyoning
• qonunlariga to’g’ri keladi.

• Qo’shimcha valentlilik – qo’shimcha, qoldiq valentlilik, bunda asosiy valentlik to’yingandan so’ng namoyon bo’ladi

• [Pt(NH3)2Cl4]