Kompetensiyalarini shakllantirishning ilmiy-nazariy

25 
37 
25 
2-grafik ish 
16 
32 
40 
25 
36 
26 
3-grafik ish 
16 
32 
40 
24 
36. 
27 
4-grafik ish 
15 
31 
42 
24 
35 
28 
5-grafik ish 
15 
31 
42 
24 
34 
29 
6-grafik ish 
14 
29 
45 
23 
34 
30 
7-grafik ish 
13 
29 
46 
24 
34 
29 
8-grafik ish 
14 
30 
44 
23 
34 
30 

---

73 
 
O’rtacha 
15 
31 
42 
24 
35 
28 
Ikkinchi  o’quv  yilida  talabalar  bajargan  grafik  ishlar  bo’yicha  sifat 
ko’rsatkich tajriba guruhida 79% ni, nazorat guruhida esa 69% ni tashkil etdi.  
          Tajriba  va  nazorat  guruhlarining  amaliy  ko’nikmalari  bo’yicha 
o’zlashtirish natijalari. 
Talabalaming nazariy bilimlami o’zlashtirish darajasi birinchi yarim yillik 
va yakuniy test natijalari asosida aniqlandi (4-jadval). 
4-jadvaI 
Tajriba va nazorat guruhlaridagi test natijalari 
 
 
Grafik tasvir va tafsifning 
monandligini ta’minlashga oid test 
turi 
T
es
t 
 s
o
n
i 
Test natijalari 
Tajriba guruhi 
TS 101 
Nazorat 
guruhi TS 
102 
86
-1
0
0
 b
al
l 
71
-8
5
  
b
al
l 
56
-7
0
 b
al
l 
86
-1
0
0
 b
al
l 
71
-8
5
 b
al
l 
56
-7
0
 b
al
l 
Birinchi yarim yillik test (jami 5 ta savol, 5 ta variant) 
1 
Grafik tasvir bo’yicha tafsif yozish    
65  76  33 
21  81  70 
2 
Tafsif bo’yicha grafik tasvir chizma 
bajarish 
 
65  78  31 
21  81  70 
3 
Grafik tasvir va tafsifning 
monandligini ta’minlash orqali 
o’quvchilarning fazoviy tasavvurini 
rivojlantirish qanday aniqlanadi? 
 
64  77  33 
22  80  70 
4 
Grafik tasvir va tafsifning 
monandligini ta’minlashning 
maqsad va vazifalari? 
 
74  82  18 
23  82  67 
5 
Yozma  va og’zaki tafsif deb 
nimaga aytiladi? 
 
63  72  39 
19  74  79 

---

74 
 
O’rtacha o’zlashtirish 
 
 
 
 
 
 
Yakuniy test (jami 30 ta savol, 5 ta variant) 
 
Grafik tasvir bo’yicha tafsif yozish 
 
75  69  30 
47  77  48 
 
Tafsif bo’yicha grafik tasvir chizma 
bajarish 
 
78  69  27 
48  78  46 
 
Grafik tasvir va tafsifning 
monandligini ta’minlash orqali 
o’quvchilarning fazoviy tasavvurini 
rivojlantirish qanday aniqlanadi? 
 
76  70  28 
47  79  46 
 
Chizmachilik o‘qitishning 
maqsad va vazifalari? 
 
82  72  20 
51  77  44 
 
Geometrik sirtlar deb nimaga 
aytiladi? 
 
71  68  35 
41  66  65 
 
Proektsiyalash usullari 
 
73  71  30 
44  71  57 
 
Sirtlar 
 
76  73  25 
43  71  58 
 
Konstruktiv qismlar 
 
74  69  31 
41  65  66 
 
Kesimlar 
 
74  70  30 
42  66  64 
 
Qirqimlar 
 
75  71  28 
42  69  61 
 
 
 
 
 
 
 
Yuqoridagi jadvalni diagramma ko’rinishida tasvirlasak. 
 
Tajriba guruh TS-101, Nazorat guruh TS-102 
Tajriba-sinov ishlarining yakuniy bosqichida tajriba va nazorat guruhlariga 
biriktirilgan respondent-o’quvchilar tomonidan kasb tanlash asoslarining nazariy 

---

75 
 
va amaliy jihatdan o’zlashtirilishi borasida qayd etilgan ko’rsatkichlarni Styudent 
metodi [ ] yordamida tahlil etdik. 
Chizmachilik  fani  bo’yicha  bo’lajak  o;qituvchilarni  kasbga  yo’naltirishga 
xizmat qiluvchi maxsus dastur, shuningdek, ana shu maqsad yo’lida olib borilgan 
tajriba-sinov  ishlarining  samaradorligini  aniqlash  maqsadida  tajriba  (n
1
)  va 
nazorat  (n
2
)  guruhlari  respondentlarining  faoliyatlari  mohiyatini  tahlil  etamiz. 
Respondent-o’quvchilar  tomonidan  tajriba  avvali  va  so’nggida  qayd  etilgan 
ko’rsatkichlarni  matematik-statistik  metod  mohiyatini  yorituvchi  formulaga 
tushiramiz.  
Respondent-o’quvchilar tomonidan grafik tasvir va tafsifning monandligini 
ta’minlash  orqali  o’quvchilarning  fazoviy  tasavvurini  rivojlantirish  borasidagi 
nazariy bilim, shuningdek, kasbiy faoliyatni samarali tashkil etish ko’nikma va 
malakalarning  shakllanganlik  darajasining  oshganligi  xususidagi  fikrning 
haqqoniy  ekanligini  tekshirish  maqsadida  H
0 
(m
t
  +  m
n
)  va  H
1
  (m
t
  >  m
n
) 
(boshlan\ich va muqobil) farazlar qabul qilindi. 
Qo’yilgan  masalani  quyidagicha  hal  etamiz:  (x-m
t
)-(u-m
n
)  =  x-u  tushishi 
lozim bo’lgan ishonchlilik orali\i: 
2
1
2
2
2
1
2
2
n
S
n
S
t
Y
X
n
S
n
S
t
H
T
H
T








 
ni tuzamiz. Formula uchun talab etiluvchi ko’rsatkichlarni jadvallardan olamiz va 
tahlilni quyidagicha olib boramiz: 
Tajriba guruhlari uchun: 
O’rtacha qiymat: 
15
,
4
87
38
*
5
24
*
4
25
*
3




Х
 
O’rtacha kvadrat qiymati: X
2
 = 17,22 
O’rtacha kvadrat qiymat: 
92
,
17
87
38
*
25
24
*
16
25
*
9
2




Х
 
Dispersiya: S
t
2
=17,92 – 17,22= 0,7 
Miqdor:  S
t
2
/n= 0,7h87= 0,008 
Nazorat guruhlari uchun: 

---

76 
 
O’rtacha qiymat: 
79
,
3
87
16
*
5
37
*
4
34
*
3




У
 
O’rtacha kvadrat qiymati: U
2
 = 14,39 
O’rtacha kvadrat qiymat: 
92
,
14
87
16
*
25
37
*
16
34
*
9
2




У
 
Dispersiya: S
t
2
=14,92 – 14,39h 0,53 
Miqdor:  S
t
2
/n=0,53/87h 0,006 
Yuqoridagi jadval ko’rsatgichlariga asosan t
2
  miqdor 

=0,05  dan  topiladi: 
t
2
=1,96 . U holda ishonchlilik orali\i quyidagicha bo’ladi: 
)
16
,
0
;
16
,
0
(
)
0007
,
0
*
96
,
1
;
007
,
0
*
96
,
1
(



 
Demak, x-u = 0,7 – 0,53 = 0,17 
hosil bo’lgan qiymat ishonchlilik orali\iga tushmaydi. 
Olingan  natijalarga  ko’ra,  H
0
  (boshlang’ich)  faraz  rad  etiladi  va  unga 
muqobil bo’lgan H
1
 faraz, ya’ni, x>u qabul qilinadi. Shunday qilib, tadqiqotning 
tajriba-sinov ishlari natijalari bo’lajak chizmachilik fani o’qituvchilarini kasbga 
tayorlash  borasida  grafik  tasvir  va  tafsifning  monandligini  ta’minlash  orqali 
o’quvchilarning fazoviy tasavvurini rivojlantirish borasida o’zlashtirgan nazariy 
hamda  amaliy  bilimlari  darajasi  oshganligini  ifodalovchi  yakuniy  xulosaning 
haqqoniyligi kelib chiqdi. 
 
№
№ 
Guruhlar 
Tajriba sinovida 
Koeffitsent 
Yuqori 
O`rta 
Past 
1. 
Tajriba (respondent lar soni 
(n
1
) – 87 nafar) 
38 
24 
25 
4,15 
2. 
Nazorat (respondent lar soni 
(n
2
) – 87 nafar) 
19 
24 
44 
3,79