Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Дейтаграмма режим тармоқ блокировкаси деб,
ҳисоблаш тармоғининг буфер 
хотира тугунига хотирани бутунлай тўлдирадиган (банд қиладиган) турли ахборотлар 
пакетлари келиб тушишига айтилади.
Шунинг учун дейтаграмма режими кўп ҳолларда кам миқдордаги маълумотлар 
узатилганда (юборилганда) ишлатилади. 
Маълумот узатишнинг дейтаграмма усули барча узатиладиган пакетлар бир хил қоидалар 
асосида бир-биридан мустақил равишда (битта тармоқ тугунидан бошқасига) узатилишига 
асосланади. 
Пакетга ишлов бериш процедураси фақат у бажарадиган параметрларнинг қийматлари ва 
тармоқнинг ҳозирги ҳолати билан белгиланади (масалан, унинг юкланишига қараб, пакет 
кўпроқ ѐки камроқ хизмат кўрсатишга навбат қилиши мумкин). Бироқ, тармоқ томонидан 
аллақачон юборилган пакетлар ҳақида ҳеч қандай маълумот сақланмайди ва кейинги 
пакетни қайта ишлаш пайтида ҳисобга олинмайди. Яъни, ҳар бир алоҳида пакет тармоқ 
томонидан мутлақо мустақил узатиш бирлиги - маълумотлар дейтаграммаси сифатида 
кўриб чиқилади. 
Расмда олтита сўнгги тугун (N1-N6) еттита калит (S1-S7) орқали уланадиган тармоқ 
кўрсатилган. Шунингдек, турли хил йўналишларда (М-М>) турли йўналишларда 
ҳаракатланувчи бир нечта пакетлар кўрсатилган, уларнинг йўлида S1 коммутатори 
жойлашган. Ушбу пакетларнинг ҳар бири коммутатор S1 га келганда, тегишли 
коммутация жадвали сканердан ўтказилади ва бошқа йўл танланади. Шундай қилиб, N5 
манзили бўлган пакет S1 коммутатор орқали S6 коммутаторига олиб борадиган 
интерфейсга юборилади, бунда ушбу процедура натижасида ушбу пакет охирги манзил 
N5 га юборилади. 
Пакетли маълумотлар дейтаграммаси принципи

---

87 
Уланиш тартиби одатда уч босқичдан иборат. 
1. Бошловчи тугун қабул қилиш тугунига уланиш таклифи билан хизмат пакетини 
юборади. 
2. Агар қабул қилувчи тугун бунга рози бўлса, у жавобан бошқа хизмат пакетини 
юборади, уланишни тасдиқлайди ва ушбу мантиқий уланишнинг бир қисми сифатида 
ишлатилиши керак бўлган баъзи параметрларни таклиф қилади. Бу, масалан, уланиш 
идентификатори, тасдиқланмасдан юборилиши мумкин бўлган фреймлар сони ва 
бошқалар бўлиши мумкин. 
3. Уланишнинг бошланғич тугмаси таклиф қилинадиган параметрлар унга мос келишини 
билдирадиган учинчи хизмат пакетини юбориб, уланишни ўрнатиш жараѐнини тугатиши 
мумкин. 
Уланишни ўрнатмасдан узатиш (а) ва уланишни ўрнатиб узатиш {б) 
Жўнатувчи ва қабул қилувчи янги уланишни бошлаганларида, аввал алмашув 
процедураси параметрларининг бошланғич қийматлари тўғрисида "келишиб оладилар" ва 
шундан кейингина ҳақиқий маълумотларни узатишни бошлашади. 
Уланишни узатиш янада ишончли, аммо секундда кўрсатилганидек, сўнгги тугунлардан 
маълумотлар ва ҳисоблаш харажатларини узатиш учун кўпроқ вақт талаб этилади.
Виртуал канал
Кашфиѐтчи: Дональд Дейвис (Великобритания). 1966 й

---

88 
Виртуал канал орқали маълумот узатиш 
VC1 ва VC2 йўналиши билан аниқланган иккита виртуал канал (Virtual Channel, VC) 
мавжуд бўлган тармоқ кўрсатилган. Биринчиси N1 манзили билан тугатиш тугмачасидан 
S1, S2 ва S4 оралиқ калитлари орқали N2 манзилга эга бўлган охирги тугундан ўтади. 
Иккинчи VC2 виртуал канали маълумотларни N \ -S1-S3- S5 йўналиши бўйича 
йўналтиришни таъминлайди. Умумий ҳолда, иккита сўнгги тугун ўртасида бир нечта 
виртуал каналлар ѐтқизилиши мумкин, масалан, М ва N2 тугунлари орасидаги бошқа 
виртуал канал оралиқ коммутатор 53 дан ўтиши мумкин. Расмда сарлавҳаларда манзил 
ролини ўйнайдиган VC1 ва VC2 оқимлар белгиси кўрсатилган иккита пакет келтирилган.