Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

9) тармоқ топологияси бўйича:
•
шиналар; 
•
узук; 
•
юлдуз; 
•
аралаш топология билан; 
10) узатиш мухити бўйича:
•
симли тармоқлар:
•
- алоқа мис кабелда амалга оширилади; 
•
- алоқа оптик толалар орқали амалга оширилади; 
•
симсиз тармоқлар.

---

28 
Канал бўйлаб глобал тармоқларда синхрон рақамли иерархия (
Synchronous Digital 
Hierarchy, SDH
) технологияси, плезиоxрон рақамли рақамлар иерархияси (
Plesiochronous 
Digital Hierarchy, PDH
), шунингдек, тўлқин узунлиги спектрал сиқишни оптик алоқа 
линиялари технологияси (
Wave-length Division Multiplexing, WDM
) ишлатилади. SDH 
рақамли иерархия тизимлари ва WDM тўлқин узунлиги бўлинишини мултиплекслаш 
технологиясини бирлаштирган оптик транспорт тармоғи (
Optical Transport Network, 
OTN
) технологияси жорий этилмоқда. 
PDH, SDH технологиялари юқори маълумотлар узатиш тезлиги билан ажралиб туради. 
PDH тармоқлари орқали маълумот узатиш 2 дан 139 Мбит/с гача, SDH тармоқларида эса - 
155 дан 40 Гбит/с гача. Оптик толали кабелларда спектрал тўлқин узунлиги бўлиниши 
(CWDM, DWDM технологияси) тизимларида маълумотлар янада юқори тезликда 
узатилади. Рақамли алоқа линияларига эга юқори тезликли технологияларнинг асосий 
ускуналари мултиплексорлар (MUX) ҳисобланади. 
Талабларга қараб пакетли коммутация АТМда ишлатиладиган виртуал канал 
технологиялари, Frame Relay ѐки дейтаграмм хабарларни узатиш технологиялари – IP 
технологиялари тармоқларидан фойдаланиши мумкин. Виртуал каналларга эга 
тармоқларда маълумотлар узатиладиган маршрут одиндан белгиланади. Маълумот 
олгандан сўнг , қабул қилувчи уларни олганлигини тасдиқлайди. Бу ишончли узатишни 
таъминлайди. 
Х.25 технологияси ишончли бўлмаган аналог алоқа линияларидан фойдаланади. Унинг 
характерли хусусияти паст маълумот узатиш тезлиги (48 кбит/с гача). Шунга қарамай, 
Х.25, масалан, АТМ тармоқларида ишлатилади, чунки у ишончсиз линиялар билан 
маълумотларни узатишнинг юқори ишончлилигини таъминлайди. 
Frame Relay технологияси Х.25 га нисбатан маълумотни узатиш тезлигини 2–4 Мбит/с 
гача оширишга имкон беради. Аммо алоқа линиялари Х.25 га қараганда ишончли бўлиши 
керак. АТМ тармоқлари маълумотлар узатишнинг юқори тезлигини таъминлайди (155 
Мбит/с ѐки 620 Мбит/с, шунингдек 2,4 Гбит/с). Бироқ, ушбу тармоқларнинг ривожланиши 
уларнинг юқори нархлари билан чекланган. 
Яна бир технология - виртуал хусусий тармоқлар технологияси (