Комитет по координации развития науки и технологий при кабинете министров республики узбекистан

. 
Биринчи босқич.
Узоқ вақт давомида инсонлар 
тайёр маҳсулотларни термачилаб ва ов қилиш 
билан кун кечирганлар. Табиий шароит ҳамда озиқ-
овқатнинг мавжудлигига тўла қарам бўлишган. 40 
минг йил олдин ер юзида аҳоли сони 10 миллион 
кишидан ортган ва кийинги 30 минг йил давомида 
меҳнат ва ов қуролларини такомиллаштириш, 
ҳ а й в о н л а р н и
х о н а к и л а ш т и р и ш ,
а й р и м 
ўсимликларни етиштириш билан инсоният овқат 
таъминоти 
масаласини 
асосан 
ҳал 
қилган. 
Инсонларнинг атроф-муҳитга таъсири маҳаллий 
даражада бўлган бу давр эса, ибтидоий босқич деб 
юритилади. 
Кейинчалик 
деҳқончилик 
ва 
чорвачиликнинг 
ривожланиши 
натижасида 
инсонлар ўироқ яшашга ўта бошладилар ва жамият 
шаклланиши билан инсонларнинг атроф-муҳитга 
таъсири характери ҳамда миқиёси ўзгара бошлади.
Иккинчи босқич. Ўн минг йил аввал дастлабки 
антик 
шаҳарлар 
вужудга 
келиб, 
маданият 
ривожлана бошлади. Аҳоли сони 50 миллион 
кишидан ошган бу даврда озиқ етишмаслиги ва 
табиий шароитларнинг чекловчи ролининг яна ҳам 
камайиши кузатила бошлади.
Бу даврга келиб табиатга инсон таъсирининг 
кучайиши, ўрмонларнинг кесилиши, ерларнинг шўр 
босиши, дастлабки чўлланиш вазиятлари пайдо 
бўлди. Антропоген таъсир натижасида айрим 
ҳайвон турлари қирилиб кетди. Кўпгина ноёб 
ўсимлик ва ҳайвон турлари муҳофаза қилина 
бошлади. Бу давр ҳаёти эса аграр босқич деб 
юритилди.
Учинчи босқич. Аҳоли сони 50 миллион 
кишидан ошган ўрта асрга келиб, Ўрта Осиёда 
дастлабки 
экологик 
билимлар 
вужудга 
кела 
бошлади ва Европада Уйғониш даврида экологик 
билимлар ривожланди.
1784 йил буғ машинасининг ихтиро қилиниши 
билан инсоният тарихида индустриал босқич 
бошланди 
ва 
инсонлар 
турли 
хил 
табиий 
ресурслардан фойдаланиши оқибатида атропоген 
модда алмашинувининг кўлами ошди.
Тўртинчи босқич. Аҳоли сони 1 миллиард 
кишидан ошган XX асрда табиий ресурсларни 
қазиб олиш ва ишлатиш ҳажми кескин ўсди. 
Кўпгина ўсимлик ва ҳайвон турлари қирилиб кетди. 
Натижада атроф-муҳитнинг ифлосланиши кучая 
бошлади ва XIX асрнинг иккинчи ярмидан жамият 
тарихидаги техноген босқич бошланди.