Ko’mir, neft, tabiiy gaz va atom energiyasi zahiralari

Gaz zaxiralarini bosim pasayishi bōyicha hisoblash usuli. Bu usul gaz uyumini ishlatish jarayonida olingan gaz miqdorining bosimni pasayish kattaligi bilan boĝliqligiga asoslangan. Agar uyumni ishlatishning boshida birinchi sanada Q₁ hajmdagi gaz qazib chiqarilgan bōlsa, bunda uyumdagi bosim P₁ ni tashqil qilsa, ikkinchi keyingi sanada esa Q₂ hajmdagi gaz olingan va bosim P₂ ga tenglashgan bōlsa, u holda bu davr maboynida bosimning pasiyish birligiga gaz qazib chiqarish hajmi quyidagini tashqil etadi:

Shundan kelib chiqib, ishlatishning keyingi davrlarida uyumda qatlam bosimi ōzining oxirgi kōrsatgichlarigacha pasaygunga qadar bosimning pasayish birligiga bir xil miqdorda gaz chiqariladi va gaz zaxiralarini hisoblash uchun quyidagi formulaga ega bōlamiz.

Suv siquvi tarzida ishlaydigan uyumlarda bosimni pasayishi bōyicha hisoblash usulini qōllash maqsadiga muvofiq emas, chunki gaz zaxiralarini bu usulda hisoblashda qatlamning birlamchi ĝovaklari hajmi gaz bilan tōlgan, ishlatish jarayonida ōzgarmaydi deb qabul qilinadi.

Agar kondensatli gaz koni bōlsa, u holda gaz zaxiralari aniqlangandan sōng kondensat zaxiralari hisoblanadi:

bu yerda, P - kondensatning potentsial miqdori.

Gaz zaxiralarini hisoblashning hajmiy usulini uyumni qidiriganligining xoxlagan bosqichida qōllash mumkin. Bosim pasayishi bōyicha hisoblash usulidan foydalanish uchun quduqlarni ishlatish ma’lumotlariga ega bōlish zarur. Hajm usuli qatlamni barcha ish tarzlarida qōllaniladi. Bosim pasayishi bōyicha hisoblash usuli faqatgina gaz tarzida samara beradi, suv siquvi (gazsuv siquvi) tarzida bu usul bilan hisoblashning aniqligi keskin pasayadi.

Neftda erigan gazning balans zaxiralari quyidagi formula bōyicha hisoblanadi:


bu yerda, Q_g.bal, Q_n.bal - balans gaz zaxiralari, m³ va neft zaxiralari, tonna; r₀-boshlangich qatlam bosimida neftdagi gazning miqdori, m³/t.

Neftda erigan gazni olinadigan zaxiralarining miqdori neftgazli qatlamlarning ish tarziga boĝliq.

Suv siquvi tarzida gaz omili uyumni ishlatish jarayonida vaqt ōtishi bilan kam ōzgaradi va neftda erigan gazning olinadigan zaxiralari quyidagicha hisoblanadi:

bu yerda, r - gaz omili, m³/t, atmosfera bosimida 0,1 MPa ōlchangan; Q_g.olin-olinadigan neft zaxiralari, t; Q_n.olin - neftda erigan gazning olinadigan zaxiralari, m³.