Комилов Х. П. Тс фантом doc

8-расм. Тил (пастки кўриниши).1-пастки юзаси;2-тил учи;3-тил чеккаси;4-тил 
юганчаси;5-бурма;6-тил ости сўрѓичи;7-тил ости бурмаси;8-тил ости болиши; 
9- тил ости сохаси 
Тил (lingua) 
Тил-оѓиз бўшлиѓини мушакли аъзоси бўлиб, чайнаш, сўриш, ютиш, 
таъм сезиш ва нуткда бевосита иштрок этади. Тилнинг чап ва ўнг 
ќисмларининг туташган жойида узун бўлган ўрта йўл-чизиќча ћосил бўлади. 
Тилнинг учи, танаси ва илдиз ќисмлари бор. Тилнинг пастки юзаси юганча 
ёрдамида оѓиз бўшлиѓини туби билан боѓланади. 
Тилни шиллиќ ќавати кўп ќаватли ясси мугузланмайдиган эпителий билан 
ќопланган, хусусий пластинка мавжуд. Тилнинг пастки юзаси силлиќ. 
Тилнинг орќа ќисмида фолликуляр тўќима бўлиб, унинг номи тил муртаги 
дейилади. Шу ќисмнинг шиллиќ ости ќаватида майда сўлак безлари бўлиб, 
улар серозли, шиллиќ ва аралаш безлар деб номланади. Тилни тана 
ќисмининг устки юзасида ипсимон сўрѓичлар (papilla filiformes) 1 см
2
да 500 
тагача, бўлади, кўп ќаватли ясси мугузланадиган эпителий билан ќопланган. 
Ипсимон сўрѓичлар механик сезиш (тактил) вазифасини бажаришади. 
Замбуруѓсимон сўрѓичлар (papilla fingiformes) асосан тилни учида ва ён 
томонларда жойлашиб, таъм билиш вазифасини бажарадилар. Уларни 
ќоплаб турувчи эпителий ќавати мугузланмайди. 
Баргсимон сўрѓичлар (papilla foliatae) тилнинг ёнида ва илдизига яќин ќисмида 
жойлашади ва таъм сезиш вазифасини бажаришади. 
Тарновсимон (papilla vallatae) энг катта сўрѓичлар бўлиб тилни илдиз 
ќисмига ўтиш жойида, орќа бўлимда жойлашади ва рим раками V ни 
эслатади. Уларни сони 9-12 гача бўлади. Ћар бир сўрѓич цилиндр шаклидай 
бўлиб, атрофи тўсиќ билан ўралган. Ушбу сўрѓичларга майда сўлак безлари 
очилади. Бу сўрѓичларда таъм сезиш нерв охирлари бўлади. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Тилни учи ширинликни, ён ќисмлари нордон аччиќ, шўр таъмни яхши 
сезади. Сурѓичларни таъм сезиш ќобилияти тил-халкум нерви ћисобига 
бажарилади. 
Юрак ќон-томир, меъда-ичак, асаб тизимини хасталикларида ёки 
бошќа сабабларга кўра кўринишида ўзига хос ўзгаришлар бўлади. Тил 
сўрѓичларида дескваматик ўзгаришлар натижасида тилда ћар хил рангдаги 
карашлар пайдо бўлиши, эпителий кўчишининг секинлашиши ёки 
тезлашиши мумкин. 
Тил оѓизда овќат луќмасини сўлак билан намлаб, ютишда иштрок 
этади. 
а б