Ko`krak qafasining jarohatlanishi

Ko`krak qafasi o`q otuvchi qurol jaroxatlarining asoratlari.
Ko`ks devoir yiringli jaroxatlari va ikkilamchi pnevmotoraks ochilishi holatlari:- o`pka atelektazi ( yuzaki nafas va yo`tal paytida shilliqni tiqilishi bronxlarning drenaj funksiyasi susayishi hisobiga paydo bo`ladi).Atelektaz belgilari:yuqori temperatura,taxipnoe,perkutor tovushni qisqarishi(!),auskultatsiyada nafas olishni yo`qligi:-perikardit (serozli, yiringli, aralash), yiringli plevrit, pnevmoniya, o`pka abssesi va gangrenasi. Yiringli plevrit belgilaria: -yaradorning holati og`irlashuvi, yuqori harorat, Intoksikatsiya hisobiga titrash, shikastlangan tomonda perkutor tovush va nafasning qisqarishi, punksiya paytida gemoragikva quyqal suyuqlik, anaerob-achitqili mikroflora hisobiga yomon hidli yiring.

QORIN BO`SHLIG`I SHIKASTLANISHLARI

Qorin devori va bo`shlig`idagi a`zolarning yopiq shikastlanishi.

Sababi. Musht, tayoq bilan urish, tepish, qattiq buyum ustiga yiqilish kabilar.
Belgilari. Qorin devorining shikastlangan joyida og`riq, teri qizaradi, shishadi.
- me`da va me`da osti bezi shikastlangan bo`lsa, qorinning yuqori o`rta sohasida og`riq bo`ladi;
- ichaklar shikastlangan bo`lsa, qorinning o`rta (kindik) va o`ng yoki chap tomonida og`riq;
- jigar shikastlangan bo`lsa, qorinning o`ng tomoni qovurg`a yoyi osti sohasida og`riq;
- taloq shikastlangan bo`lsa, qorinning chap qovurg`a yoyi osti sohasida og`riq;
- o`ng buyrak shikastlangan bo`lsa, belning o`ng tomonida, chap buyrak shikastlangan bo`lsa, belning chap tomonida og`riq bo`ladi. Bu og`riq qovurg`a yoyi ostiga ham tarqalishi mumkin.
Tibbiy yordam. 1. Tez yordam chaqiriladi.
2. Tez yordam kelgunicha quyidagi tartibda birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi:
- bemor tekis joyga,orqasi bilan yotqiziladi.Agar buyrak shikastlangan bo`lsa, qorni bilan yotqiziladi;
- og`riq qoldirish uchun: analgin (baralgin), droperidol (bittasi) -1-2 ml muskul orasiga;
- yurak-tomir ishini yaxshilash uchun: kofein, kamfora, kordiamin (bittasi) -1-2 ml teri ostiga;
- ichki qon ketishini kamaytirish uchun shikastlangan a`zo sohasiga (qorin ustiga) muzli haltacha, yoki sovuq suvga namlangan sochiq (ro`mol) ni 10 minutga qo`yiladi;
- ichki qon ketishini to`xtatish uchun: kalsiy glyukonat 10 %-5 ml, shritsga shuning ustidan novokain 0,5 %-3 ml olib muskul orasiga.
Qorin devori va bo`shlig`ida joylashgan a`zolarning ochiq shikastlanishi.
Sababi. O` tkir buyumlar sanchilishi, o`q tegishi kabilar.
Belgilari. Qorin devorining jarohatlangan joyida teri butunligi buziladi va qon oqadi.
Qorin bo`shlig`ining shu sohasida joylashgan ichki a`zo ochiq jarohatlanishi mumkin. Shu sohada og`riq bo`ladi, qon oqadi. Arterial qon bosimi normaga nisbatan pasayadi, bemorda kollaps, shok holati yuzaga kelishi mumkin.Bemorning ranggi oqaradi, yurak-tomir urishi kuchsizlanadi, qo`l-oyoqlari soviydi, ahvoli juda og`ir bo`ladi.
Tibbiy yordam. 1.Tez yordam chaqirib, bemor travmatologiya yoki jarrohlik shifoxonasiga yuboriladi.
2.Tez yordam kelgunicha quyidagi birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi:
- bemor orqasi bilan yotqiziladi (buyrak shikastlangan bo`lsa, bemor qorni bilan yotqiziladi);
- og`riq qoldiruvchi analgin (baralgin), droperidol (bittasi) - 1-2 ml, novokain -2 ml muskul orasiga;
- yurak-tomir faoliyatini yaxshilash uchun kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) -1 ml teri ostiga;
- qon ketishini kamaytiruvchi tadbirlar qon ketish mavzusiga qaralsin;
- jarohatdan ichak chiqib turgan bo`lsa: 4 qavat marli (surp, chit) ga vazelin surtib, sefamizin yoki gentamitsin sepib, ichak o`raladi va u qorin ustiga qo`yiladi (qorin bo`shlig`iga kiritish mumkin emas);
- qorin devori jarohati atrofiga yod (spert, aroq, odekolon) surtiladi;
- jarohat usti 4 qavat doka (surp) bilan yopilib, leykoplastr yopishtiriladi;
- bemorning og`zi quriydi. Uning og`ziga bir qoshiq shirin choy tomchilab quyiladi. Lekin ko`p suyuqlik berilmaydi.
Chanoq suyaklari va chanoq bo`shlig`idagi a`zolarning shikastlanishi.
Sababi. Chanoq sohasiga qattiq buyum tegishi, yiqilish, musht bilan urish, tepish kabilar.
Belgilari. Chanoq bir nechta suyaklarining bir-biri bilan bo`g`im hosil qilmay birikishidan tashkil topgan (ya`ni dumg`aza, dum, qov, yonbosh, suyaklar).
Bu suyaklarning qaysi biri sinsa, shu suyak joylashgan sohada kuchli og`riq, teri va teri osti yumshoq to`qimasiga qon quyilishi natijasida ko`karish, shish paydo bo`ladi.
Zarba kuchli bo`lsa, chanoq bo`shlig`ida joylashgan siydik pufagi va pastki siydik chiqarish yo`li (uretra) ham shikastlanadi.
Siydik pufagi teshilsa (yirtilsa), qovuq sohasida kuchli og`riq bo`ladi. Pufakdagi siydik chanoq bo`shlig`iga va qorin bo`shlig`iga oqadi. Qorin bo`shlig`iga oqqan siydik qorinning peritonial pardasini yallig`lantirib, peritonit kasalligini yuzaga keltiradi. Bunda qovuq sohasidagi og`riq qorin bo`shlig`iga ham tarqaladi: qorin devorining muskullari taranglashadi, og`riq juda kuchli bo`ladi va bemorda shok holati yuzaga kelishi mumkin.
Tibbiy yordam.1.Tez yordam chaqirib,bemor travmatologiya, jarrohlik, urologiya shifoxonalarining biriga yuboriladi.
2.Tez yordam kelgunicha, quyidagi birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi:
- bemor qulay vaziyatda, ya`ni ostiga qattiq matodan tayyorlangan adyol to`shab, chalqancha yotqiziladi. Oyoqlarini tizza bo`g`imida bukiladi (tez yordam kelganida, uning zambiliga ham xuddi shunday vaziyatda yotqiziladi);
- og`riq qoldiruvchi dorilar: analgin, baralgin, droperidol (bittasi)-1-2 ml, demidrol-1 ml, novokain– 2 ml muskul orasiga;
- yurak-tomir ishini yaxshilovchi dorilar: kofein, kordiamin, kamfora (bittasi)-1 ml teri ostiga;
- qon oqayotgan bo`lsa to`xtatiladi (qon ketish mavzusida bayon etilgan usullar yordamida);
- jarohat atrofiga yod (spirt, aroq, odekolon) surtib zararsizlantiriladi;
- aseptik bog`lam qo`yiladi