Kodeksi, yillik biznes reja bo‘yicha

М.Хамидулин
Корпоратив бошқарув – корпорация мулкдорларининг 
корпорация капиталини шакллантиришга, ундан фойда олиш мақсадида 
янада самарали фойдаланишга ҳамда олинган даромадларни корпоратив 
муносабатларнинг барча иштирокчилари ўртасида адолатли тақсимлашга 
қаратилган стратегик муҳим қарорларни белгилаш, таърифлаш ва қабул 
қилишга доимий ва реал таъсирини таъминлашдаги бевосита иштирокидир.
А.Хошимовнинг
таъкидлашича Корпоратив бошқарувнинг асосий 
мазмуни акциядорлик жамиятининг фаолиятига жалб этилган турли шахслар 
манфаатлари мувозанатини ўрнатишдан иборатдир. 
Д.Суюнов
Корпоратив бошқарув – бу мулк шаклидан қатъий назар 
амалдаги ҳуқуқий-меъёрларга асосланиб, бошқарувнинг маълум бир 
тамойиллари асосида корхона мақсадига эришиш учун амалга оширилувчи 
фаолият мажмуидир
1
.
Юқоридаги фикирларни умумлаштириб хулоса қиладиган бўлсак 
карпаратив бошқарув иштирокчиларини олинадиган даромадини тенг ва 
шаффоф тақсимланиши харким ўз улишидан келиб чиқиб даромадига эга 
бўлишини тушинишимиз мумкин. Карпаратив бошкарув фанининг пайдо 
бўлиши узоқ ўтмишга бориб тақалади. Чyнки кopпopaтив бoшқapyвнинг 
мyнocaбaтлapи oлтинчи acpлapдaн мaълyм. Fapбий Eвpoпa (XII-XV acpлap), 
Итaлия, Aнглия, Гoллaндия (XVIII acp), Poccия (1599 йил), Фpaнция (1855-
1
ELMIRZAYEV SAMARIDDIN ESHQUVVATOVICH “KORPORATIV BOSHQARUV” fani bo`yicha O‘QUV
-USLUBIY 
MAJMUASI TOSHKENT 
–
2018 

---

1863) вa 1802-йиллaдaн бoшлaб Фpaнция вa Гepмaниягa қapaгaндa AҚШдa 
кopпopaциялapни тиклaниш жapaëни ceзилapли фapқлaнди. Бyндa 
кopпopaциялapни pивoжлaнишгa дaвлaт эмac, дaвлaт cиëcaтини cyдлргa 
тaдбиқ қилди. Қoнyнлapни 6epгaн имкoниятидaн yнyмли фoйдaлaниб cyдлap 
yмyмий қoнyн мeъëpлapини кeнг қyллaдилap. 1890-йиллapгa кeли6 
кopпopaциялapни pивoжлaнишигa ижoбий мyхит яpaтилди. 1944-йилдa 
Kлeйтoн қoнyни билaн ички кopпopaция вa тaшқи кopпopaция мyнocaбaтлapи 
янaдa мycтaxкaмлaнди
2
. Директорлар кенгаши бошқарув аъзолари ва ижроия 
раҳбарияти томонидан қабул қилинадиган ва риоя қилиниши керак бўлган 
ахлоқ қоидаларини кўрсатадиган ички ахлоқ кодексини шакллантириши 
керак. Кенгаш ушбу ички одоб-ахлоқ кодексини тасдиқлаши, уни тарқатиши 
ва кенгаш аъзолари, ижроия раҳбарияти ва ходимлар томонидан ўқилишини 
таъминлаши керак. Кенгаш ижроия раҳбариятининг ички касбий хулқ-атвор 
кодексига риоя қилишини кузатиши керак. Директорлар кенгаши аъзолари 
директорлар кенгаши томонидан тасдиқланган Хулқ-атвор кодексида 
белгиланган профессионал хулқ-атвор стандартларини қабул қилишлари ва 
уларга риоя қилишлари керак. Компаниянинг шикоятлар, таклифлар ва 
шикоятлар бўйича сиёсати ишлаб чиқилаётганда ва ушбу сиёсатларни амалда 
қўллаш учун махсус тартибларни аниқлаштиришда Касбий хулқ-атвор 
кодексига ўзаро ҳавола бўлиши керак. Директорлар кенгаши ва Ижроия 
бошқаруви ўз вазифаларини бажаришда юқори даражадаги профессионал 
хулқ-атворга ва касбий этикага юқори даражадаги садоқатга эришишлари 
керак
.
Акциядорларнинг умумий йиғилиши, кузатув кенгаши ва ижроия 
органи жамиятнинг бошқарув органларидир Жамият кузатув кенгашининг 
ваколат доирасига қуйидагилар киради: 

жамиятни ривожлантириш стратегиясига эришиш бўйича кўрилаётган 
чора-тадбирлар тўғрисида жамият ижроия органининг ҳисоботини мунтазам 
равишда эшитиб борган ҳолда жамият фаолиятининг устувор йўналишларини 
белгилаш
3
; 
2
 
КОРПОРАТИВ
 
БОШҚАРУВ
 - Agriculture.UZ
 
http://www.agriculture.uz 
› filesarchive
 
 
3
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ҚОНУНИ
2014 йил 6 май,

---

 
Акциядорлар умумий йиғилишининг кун тартибини тайёрлаш;
 
акциядорларнинг умумий йиғилиши ўтказиладиган сана, вақт ва жойни 
белгилаш; 
Акциядорларнинг умумий йиғилиши ўтказилиши ҳақида хабар қилиш 
учун жамият акциядорларининг реестрини шакллантириш санасини 
белгилаш; 
Акциядорларнинг умумий йиғилиши ҳал қилиши учун киритиш; 
Мол-мулкнинг бозор қийматини белгилашни ташкил этиш; 
Мамиятнинг бошқарув аъзоларини (раисдан ташқари) сайлаш 
(тайинлаш), уларнинг ваколатларини муддатидан илгари тугатиш, агар 
жамият уставига кўра бундай ҳуқуқ жамият кузатув кенгашига берилган 
бўлса; 
Корпоратив маслаҳатчини тайинлаш ва унинг фаолияти тартибини 
белгиловчи низомни тасдиқлаш, агар жамият уставида бундай лавозимни 
жорий этиш назарда тутилган бўлса; 
Агар жамиятнинг йиллик бизнес-режасини тасдиқлаш жамият 
уставида кузатув кенгашининг ваколат доирасига киритилмаган бўлса ёки 
акциядорларнинг умумий йиғилиши томонидан жамият кузатув кенгашига 
топширилмаган бўлса, жамиятнинг йиллик бизнес-режасини маъқуллаш. 
Бунда жамиятнинг келгуси йилга мўлжалланган бизнес-режаси жамият 
кузатув кенгаши мажлисида жорий йилнинг 1 декабридан кечиктирмай 
маъқулланиши лозим; 
Ачки аудит хизматини ташкил этиш ва унинг ходимларини тайинлаш, 
шунингдек ҳар чоракда унинг ҳисоботларини эшитиб бориш; 
Жамият ижроия органининг фаолиятига дахлдор ҳар қандай 
ҳужжатлардан эркин фойдаланиш ва жамият кузатув кенгаши зиммасига 
юклатилган вазифаларни бажариш учун бу ҳужжатларни ижроия органидан 
олиш. Жамият кузатув кенгаши ва унинг аъзолари олинган ҳужжатлардан 
фақат хизмат мақсадларида фойдаланиши мумкин; 
 
Аудиторлик текширувини ўтказиш (мажбурий аудиторлик текшируви 
бундан мустасно), аудиторлик ташкилотини белгилаш, унинг хизматларига 
тўланадиган энг кўп ҳақ миқдори ва у билан шартнома тузиш (шартномани 
бекор қилиш) тўғрисида қарор қабул қилиш;
 
Ўзбекистон Республикаси қонуни 
ЎРҚ
-370-
сон

---