Kochia scoparia

2.3. Kochia scopariaўсимлигини мавсум давомида ривожланиш биологиясинни ўрганиш
Kochia scoparia– эртайиллик баҳорги бегона ўтлар, тасвирлар шаклида ёки пирамидал шаклда. Баландлиги 1,5 м гача Россиянинг Эвропа қисмининг жанубий минтақаларида, Кавказда, Ўрта Осиёда, Ғарбий Сибирда, Узоқ Шарқда тарқалган. (Трухачев В.И., 2006).



15-расм. Kochia scoparia ўсимлигини сунъий агроэкотизми.

Морфологияси. Кўчатлар кулранг яшил рангга эга. Субкотилон майдони кичик, қизғиш, цилиндрцимон. Супра-котледоноус интерноде кейинчалик ривожланади; барглар котиледонлар устига ўралади. Котйледонс-нинг юқори қисми кулранг-яшил, пастки қисми эса ёрқинроқ рангга эга. Котилоннинг катталиги 3 - 5 х 1,25 - 1,5 мм. Биринчи барглар навбатма-навбат жойлаштирилган. Биринчи япроқ узун бўйли овал, кулранг-яшил, қуйида қизғиш рангга эга. Устки сочилган юмшоқ сочлар билан қопланган. Пастки қисмида туклар пўстга айланади. Иккинчи варақ биринчисига ўхшайди. Кейинги барглар узун бўйли, қалин сочлар билан, қисқа петиолесда жойлашган. (Василченко И.Т., 1965).

Вояга этган ўсимликнинг барглари навбати билан, петиолесда жойлашган. Шакли лансеолат ёки чизиқли-лансеолате, ўткир, тагликка қараб торайган. Барглар тегиниш учун зич. Сирт яланғоч ёки босилган қисқа сочлар билан қопланиши мумкин. Баъзида сочлар фақат пастки қисмида мавжуд. Баргнинг қирраси узун силияли. (Комаров В.Л., 1936)
Пояси кучли тарвақайлаб кетган, тўғри. Баландлиги 30 - 150 см.Ранги яшил рангда, баъзан кузда қизариб кетади. Филиаллар қиялик билан юқорига йўналтирилган. Юқори қисмида ингичка жингалак сочлар бор. (Комаров В.Л., 1936).

16-расм. Kochia scopariaўсимлик учун экиш жойини таёрлаш жараёни.

Гулдастаси бошоқсимон. Гуллар 1 - 2, камдан-кам ҳолларда 5 - сон суякларида жойлашган. Икки жинсли гулларнинг периантлари кўндаланг равишда кеелланган. Килнинг ўртасида туберкле ёки ривожланган қанотлар мавжуд. Аёл гулларида кеел ривожланмаган. (Комаров В.Л., 1936).

Мевалар периантда жойлашган ёнғоқлардир. Ёнғоқнинг шакли юмалоқ сиқилган. Мева горизонтал ҳолда жойлашган периант билан юмшоқ тарзда қопланади. Перикарп осонгина ишқаланади. Ёнғоқнинг юзаси гофрировка қилинган юмшоқ, юмшоқ. Ранги оч жигарранг ёки кулранг-жигарранг. Ҳажми 1,75 - 2,5 х 1 - 1,5 мм. (Доброхотов В.Н., 1961).

17-расм. Kochia scopariaўсимлигининг баландлигини ўлчаш жараёни.
Уруғлар эмбрионнинг чиқиб турган илдизига ўтувчи рулон билан қирғоқ бўйлаб текис, овал ёки сиқилган шаклда. Торайган қисмдаги уруг ъчандиғи чўзинчоқ-тор. Сирт бир текис, мот. Очиқдан тўқ жигар ранггача ранг бериш. Уруғнинг катталиги: 1,5 - 2,5 х 0,75 - 1 х 0,5 - 0,75 мм. 1000 уруғнинг вазни 1 граммни ташкил қилади. Битта ўсимлик 5 дан 10 минггача, баъзан кўпроқ уруғларни беради. (Доброхотов В.Н., 1961).
Ўсимликнинг илдиз қисми асосий, жуда тарвақайлаб кетган. (Фисюнов А.В., Веедс, 1984).
Биология ва ривожланиш. Kochia scoparia– одатдагибаҳорги эрта йиллик ўсимлик, ўртача қурғоқчиликка чидамли ва термофил. Ёритилган жойларни афзал кўради, аммо энгил сояларга тоқат қилади.
Нам йилларда янги пишган уруғлар қуруқ йилларга қараганда ёмонроқ униб чиқиши билан ажралиб туради. Ниҳолнинг минимал ҳарорати +5 - + 7 ° С. Ёввойи табиатда кўчатлар мартдан июнгача пайдо бўлади. Ўсимликлар ўсиши кеч кузгача кузатилади. Супурги кокиа июлдан гуллайди. Мева центябр - ноябр ойларида. (Фисюнов А.В., Веедс, 1984).

18-расм. Дала амалиётижараёни.