Класс Mexanik ish. Quvvat sinf Doktor ishlayapdi Kompyuter ishlayapdi Sotuvchi ishlayapdi Changyutkich ishlayapdi

7 класс

Mexanik ish.
Quvvat 6 sinf
Doktor ishlayapdi
Kompyuter ishlayapdi
Sotuvchi ishlayapdi
Changyutkich ishlayapdi
Qo’shrabot tumani 2-umumta’lim maktabi fizika fani o’qituvchisi Duvlayev K.A.

DARSNING MAQSADI:

• Mexanik ish, quvvat va ularning o’lchov birligi bilan tanishish.
• Mexanik ish bajarilishi shartlari bilan tanishish.
• Ayrim qurulmalarning quvvati haqida tushuncha olish.
• Ish va quvvatni topishga doir masalalar yechish.

Men ishlayapman xalaqit berma! Men fizikani o’qiyapman!
“Ish” deganda nimani tushunamiz?
Nima bopti! Men ham
ishlayapman – men
sakrayapman!
Fizikada “mexanik ish” deganda biror kuchning (og’irlik kuchi, elastiklik kuchi v. h. k.) jismga ta’sir etishi natijasida jismning biror masofaga ko’chishi tushuniladi.
Mexanik ish – jismga ta’sir etayotgan kuch bilan, shu kuch ta’sirida jismning ko’chishining ko’paytmasi orqali aniqlanadi.
А – mexanik ish, F - kuch,
S – ko’chish.
Ishning o’lchov birligi sifatida, 1N kuch ta’sirida, jismning 1mga kochishi qabul qilingan.
Mexanik ish
XBS: [A] = N ∙ m = J
1J = 1N ∙ 1m
Jeyms Joul
(1818-1889)
Ish bajarilmaydi (ya’niy 0 ga teng ):
S=0
A=0
1. Kuch ta’sir etayapdi, jism esa sljimayapdi.
2. Jism siljiyapdi, ammo kuch nolga teng, yoki hamma kuchlar kompensatsiyalangan (ya’niy yig’indisi 0 ga teng). Demak jismning inersiya tufayli harakatida ish bajarilmaydi.
3. Kuchning yo’nalishi bilan ko’chishning yo’nalishi o’zaro perpendikulyar bo’lsa.
F=0
A=0
Ish musbat va manfiy bo’lishi mukin.
1. Kuch bilan ko’chish bir tomonga yo’nalgan bo’lsa musbat ish bajariladi.
2. Kuch bilan ko’chish qarama qarshi tomonga yo’nalgan bo’lsa manfiy ish bajariladi.
Bu qiziq!

• Insonning bosh barmog’idan jimjilog’igacha uchib o’tishda pashsha -

0, 000 000 000 000 000 000 000 000 001 J. = 10-27 J ish bajaradi

• Inson yuragi bir marta qisqarganda 1 J ish bajaradi, bu esa 10kg massali jismni 1sm masofaga ko’tarishda bajarilgan ishga teng.

• Bir xil ishni kim tezroq bajaradi?

• Nima uchun?

Fizikada ish bajarish tezligi - QUVVAT deyiladi.
MEXANIK QUVVAT
Quvvat (N) – Bajarilgan ishninig ish bajarish uchun ketgan vatga nisbati bilan aniqlanadi.
XBS: [N] = J /s = Vt
 1 Vt = 1 J / 1s
Quvvatning o’lchov birligi sifatida , 1s da 1J ish bajarish tezligi qabul qilingan.
Jeyms Uatt
(1736 - 1819)
Jeyms Uattning o’zi quvvatning boshqa o’lchov birligidan foydalangan, bu birlik Ot kuchi deb ataladi. U bu birlikni bug’ mashinalari ishi bilan otning bajargan ishini taqqoslash uchun kiritgan.
Ot kuchi
1ot kuchi ≈ 735Vt
Ж
Q
U
V
V
A
T
Aylananing rangli bo’laklaridan birini tanlang va chap tugmani bosing. To’g’ri javobni tanlang. Shundan so’ng tanlagan bo’lak rangidagi tugmani bosish huquqiga ega bo’lasiz, tugmani bossangiz bitta harf ochiladi. Omad yor bo’lsin!
Stol ustida yotgan kitobda og’irlik kuchi ish bajaradimi?
Ha, musbat ish bajaradi, chunki …..
Ha, manfiy ish bajaradi, chunki …..
Yo’q, ish bajarmaydi, chunki …..
Yo’q, ish bajarmaydi , chunki jism
ko’chmaydi.
Yordam!
Ha, musbat ish bajaradi, chunki …..
Ha, manfiy ish bajaradi, chunki …..
Yo’q, ish bajarmaydi, chunki …..
Sportchi shtangani yuqoriga ko’tarmoqda. Bunda og’irlik kuchi ish bajaradimi?
Yo’q, ish bajarmaydi , chunki jism…….
Yordam!
kuch yo’nalishi bilan jim
ko’chishi yo’nalishi qarama qarshi
Bola cheklakdagi suvni chayqatmaslikka harakat qilib olib ketyapdi. U mexanik ish bajarayapdimi?
Ha, musbat ish bajaradi, chunki …..
Ha, manfiy ish bajaradi, chunki …..
Yo’q, ish bajarmaydi, chunki …..
Yo’q, ish bajarmaydi , chunki jism…….
Yordam!
kich bilan ko’chish o’zaro perpendikulyar yo’nalgan.
Jismni 7,5m ga ko’chirishda 30J ish bajarildi,
Jismga qanday kuch ta’sir qilgan?
225 N
225 000 N
4 000 N
0,25 kN
Помощь
Yordam!
Quvvati25 kVt bo’lgan motosikl dvigateli
4 minitda qancha ish bajaradi?
100 kJ
6250 J
104 J
6000 kJ
Помощь
Yordam!
Og’irligi 15 kN bo’lgan yukni 0,8 metrga 2 sekund davomida ko’taradigan mashinaning quvvati qancha?
24000 Vt
6000 Vt
37500 Vt
9380 Vt
Yordam!
Avtomobillar dvigatellari quvvati
0-100 ot kuchi – kichik hajmli mashinalar;
100-200 ot kuchi – o’rtacha quvvatli mashinalar;
200-500 ot kuchi – sport avtomobillari;
500 ot kuchi va undan yuqori – poyga avtomobillari va superkarlar.