Kkkkkkkkk

Қисқача хулосалар. 
1. Давлатнинг фискал сиёсатлари иқтисодиётни мувофиқлаштиришда хал 
килувчи сиёсатлардан бири ҳисобланади. Фискал сиёсатлар дискрецион ва 
нодескрецион сиёсатларга бўлинар экан. Бу сиёсатларни олиб бориш ишлаб 
чиқариш ҳажмини ошириш, ишсизлик ва инфляцияни камайтириш, Иқтисодий 
ўсишга эришиш йўлларини излаб топишда асосий омил бўлиб ҳисобланади. 
2. Фискал сиёсат асосан давлат харажатлари миқдорини ошириш орқали СММ 
миқдорини кўпайтириш ва солиқлар ҳажмини ошириш орқали эса СММ 
миқдорини камайтириш, шунингдек ушбу усулларни баровар олиб бориш 
натижасида СММ миқдорини оширишга эришиш йўлларини кўрсатади. Бу ерда 
асосан мультипликатор самарасига асосланилади. 
3. Фискал сиёсатлар босик ва рағбатлантирувчи фискал сиёсатларга бўлинар 
экан. Рағбатлантирувчи фискал сиёсат иқтисодиётнинг пасайиш даврида олиб 
борилса, босик фискал сиёсат иқтисодиётда керагидан ортиқча талаб 
инфляциясига жой бўлган шароитда олиб борилади. 
4. Умуман олганда қоғоздаги фискал сиёсат билан амалдаги фискал сиёсат 
ўртасида катта фарқ мавжуд. Шунинг учун фискал сиёсатни олиб боришда 

---

122 
тускинлик қиладиган муаммолар, яъни вақтинчалик босиб ўтилган йўлни 
аниқлаш, маъмурий сусткашлик, вазифавий кечиқиш, ўзга мақсадларни кўзлаш, 
рағбатлантирувчи чора-тадбирлар, айрим сабабларга кура бир-бири билан 
боғланган давра ва бошқа жиҳатларига тўхталиб ўтилади. 
5. Очик иқтисодиётда олиб бориладиган фискал сиёсат ёпик иқтисодиётдаги 
фискал сиёсатдан тубдан фарқ килар экан.
 
Таянч иборалар. 
 
Фискал сиёсат, дискрецион ва нодескрецион фискал сиёсат, давлат 
харажатлари, солиқлар, инвестиция ва соф экспорт, хусусий харажатлар, соф 
солиқ даромадлари, нархлар даражаси, талаб омиллари, мильтипликатор 
самараси, МРС, МРS, фискал сиёсатнинг фундаментал мақсади, ишсизлик, 
инфляция, давлат қарзи, нафакалар, камомат, ортиқчалик, бюджет ортиқчалиги 
ва бюджет камомати, вақтинчилик босиб ўтилган йўлни аниқлаш, маъмурий 
сусткашлик, вазифавий кечикиш, бошқа мақсадлар, рағбатлантирувчи чора-
тадбирлар, сиёсий арена, сиёсий сабабларга кўра боғланган давра, ўрин 
алмаштириш смараси, ёпик иқтисодиёт, очик иқтисодиёт, очик иқтисодиётда 
фискал сиёсат, соф экспорт самараси, фоиз ставкаси ва бошқалар.