Kkkkkkkkk

5.4. AD ва AS моделида нархлар ва миллий ишлаб чиқариш реал
ҳажмининг мувозанатли даражалари.

Нархларнинг мувозанатли даражаси деб шундай нарх даражасига тушиниладики унда жами талаб ва таклиф бир-бирига мос келиши ѐки тенг бўлиши керак. Авволом бор жами талаб эгри чизиғи ва жами таклиф эгри чизиғининг Оралиқ кесмада мос келишини кўриб чиқамиз. Нархларнинг мувозанатли даражаси ва миллий ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанатли даражалари мос равишда Pе ва Qе лар билан белгиланган. Нима учун Pе нархларнинг мувозанатли даражаси ва Qе миллий ишлаб чиқаришнинг мувозанатли даражасини билдиришини кўрсатишимиз учун нархлар даражаси Pе билан эмас балки P1 билан кўрсатилган. Жами таклиф эгри чизиғи кўрсатаяпдики нархлар даражаси P1 бўлган вазиятда корхоналар миллий ишлаб чиқариш ҳажмини Q1 миқдоридан оширмайди.
5.4-чизма.
Жами таклиф эгри чизиғидаги Оралиқ кесмадаги мувозанат.
AD

O Q1 Qе Q2
Истеъмолчилар бундай ҳажмдаги маҳсулотларни P1 даражада сотиб олишга тайѐр туради. Истеъмолчилар ўртасидаги рақобат нархлар даражасини Pе гача суради. Чизмадаги стрелканинг кўрсатишича нархлар даражасини P1 дан Pе гача кўтарилиши ишлаб чиқариш ҳажмини Q1 дан Qе гача оширишга ва истеъмолчиларнинг истеъмолини Q2 дан Qе гача камайтиришга олиб келади. Кейинги графикда жами таклиф эгри чизиғи кейнсиан кесма орқали ўтади. Бундай вазиятда нархлар даражаси хеч қандай аҳамиятга эга эмас. Буни тушуниш учун аввалом бор биз миллий ишлаб чиқаришни мувазанатли ҳажмини Qе ва мувозанатли нархлар даражасини Pе билан белгилаймиз.
Жами таклифнинг кейинги ўсиши эгри чизиқни янада йўқорирок сурилишига олиб келади. Жами талаб эгри чизиғи жами таклиф эгри чизиғининг вертикал кесмасида кесишади. Бу ерда мувозанат нарх P2 даражасида, ишлаб чиқаришнинг мувозанат ҳажми Q3 нуқтасида урнатилади. Жами таклифнинг бу кесмасида талабнинг ҳар қандай ўзгариши фақат нархлар даражасининг ўзгаришга олиб келади. Ишлаб чиқариш ҳажми эса тўлиқ бандлик шароитида ўзгармай қолади.
5.5-чизма.
Жами таклиф эгри чизиғининг кейнсиан кесмадаги мувозанати.
даражаси
P2

Q1 Qе Q2 Q3 У
Оралиқ ва вертикал кесмаларда нархлар ўсиб бориши билан кўзатилган жами талабнинг кўпайиши талаб инфляцияси мавжудлигини кўрсатади. Жами таклифнинг ўзгариши мувозанат нархлар даражасига ва миллий ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанат даражасига қандай таъсир кўрсатишини кўриб чиқамиз.
Биринчидан Ташқи ҳамкорлар импорт маҳсулотларига бўлган нархни оширади деб фараз қилайлик. Импорт маҳсулотлари нархининг ошиши мамлакатда ишлаб чиқарилаѐтган барча маҳсулотлар ва импорт қилинаѐтган ресурслар нархини ошириб юборади. Шундай қилиб миллий ишлаб чиқаришнинг барча бугинларида ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотлар бирлиги харажатларини ошириб юборади. Шунинг учун ҳам жами таклиф эгри чизиғи АS1 дан АS2 га қараб силжийди. Бундай вазиятда нархлар даражасининг ошиши инфляцияга олиб келади.
Агарда жами таклиф эгри чизиғи Q1 дан Q2 га қараб силжиса нархлар даражаси P1 дан P2 га қараб усади, бандлик камаяди ва инфляция келиб чиқади.
Буни биз стагфляция деб атаймиз.
5.6-чизма.
Жами таклиф ўзгаришининг таъсири.
Нархлар AS2 AS1 AS3 даражаси
P3 е3
AD
O

Q2 Q1 Q3
У
Бошқа бир вазиятда масалан нархларга боғлиқ бўлмаган омиллардан бирортаси ўзгариб жами таклифнинг ўзгаришига олиб келсин. Яъни, ернинг баҳоси пасайса, корхоналардан олинадиган солиқлар камайса ва бунинг оқибатида маҳсулот бирлигига кетган сарф-харажатлар қисқарса унда жами таклиф эгри чизиғи Е3 нуқтада кесиб ўтади. Бунда нархлар мувозанат даражаси P1 дан P3 га қараб силжийди, ва ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажми Q1 дан Q3 га ошади. Яъни, Иқтисодий ўсиш ҳолати мавжуд бўлади.