Китобнинг орқа ва олди муқова кўриниши ўзбекистон республикаси энергетика вазирлиги

Муаммога бошқа муаллифларнинг муносабати, уларнинг усули ва таҳлили. 
“Ҳозирги пайтда Хитойда биоэнергетика секинлашган суръатда ривожланмоқда, лекин
бу вақтинчалик кўриниш. Шундан келиб чиқиб, биоэнергетика афзаллиги, у Хитойни 
ривожлантиришда сўзсиз катта ҳисса қўшмоқда” – деб таъкидлайди тупроқ тадқиқоти 
бўйича таниқли мутахассис, Хитой биоэнергетикаси лойиҳасини стратегик яратувчиси, 
академик Ши Юаньчунь. “12-беш йиллик дастури”да биоэнергетика, стратегик янги 
ривожланаётган саноат сонига қўшиб бўлинган. 
“Анъанавий концепцияга мувофиқ, биоэнергетика, энергетика саноатининг 
таркибига киритилган, ушбу контекстда бу саноатни қишлоқ хўжалиги функцияси эканлиги 
эътиборга олинмаяпти.Ундан ташқари, анънавий саноат концепцияси ва хўжалик модели 
хом ашё ишлаб чиқариш ва тўплашни мураккаблиги тавсифи эътиборга олинмаяпти. 
Бундай қолоқ концепция, зарарлидир”. Ши Юаньчунь сўзига кўра, аслида, биоэнергетика 
- қишлоқ хўжалиги муаммоларини ечиш учун қулай восита. Агар ҳар йили биоэнергия 
ишлаб чиқариш учун фойдаланиладиган ҳажмдаги сомон 400 млн. тоннага етса, унда электр 
ишлаб чиқариш, иккита «Санься» электр станцияси қувватига
(умумий қуввати - 1820 
кВт/соат, ҳар йили ушбу гидроэлектростанция 84,7 млрд. кВт электроэнергияси ишлаб 

---

чиқариш қобилиятига эга)
тенг бўлар эди ва қишлоқ аҳолисининг умумий ҳажмда ошган 
даромади 100 млрд. юанни ташкил қилган бўлар эди”. 
Хитой мухандислик академиясининг маслаҳат маърузасига кўра, Хитойда 
биоэнергетика ресурслари ҳажми гидроэнергетика ва шамол энергетикасига нисбатан
2-3,5 марта кўп. Ҳозирги вақтда ҳар йили биоэнергетикага ишлаб чиқаришга яроқли
хом ашё ҳажми, стандарт 1,2 млрд.тонна кўмирга тенг бўлиб, бу Хитойнинг бир йиллик 
умумий энергия харажатини учдан биридан кўпини ташкил этади. Ши Юаньчун сўзига 
биноан, ҳозирги пайтда дунёнинг барча мамлакатлари тўхтовсиз биоэнергетика
соҳасида етакчиликка (лидерство) давогарлик қилмоқда. Хитой бу соҳадаги бир қанча 
технологияларда етакчи. 
Биология фанлари доктори, ЗАО “ЭкоРос” маркази, бош директори ўринбосари, 
Россия қайта тикланувчи энергия манбалари Қўмитаси Президиуми аъзоси
Е.С. Панцхаванинг рисоласини таҳлил қилиб, шунга эътибор бериш мумкин, Россияда яқин 
йилларда биоэнергетикани жадал ривожлантириш учун барча имкониятлар мавжуд,
бу соҳадаги энергетика (локал), атроф-муҳитни ҳимоялайди (муҳим экологик муаммоларни 
ҳал этади) ва агросаноат ишлаб чиқаришни бирлаштиради. Унинг хом ашё базаси,
энг аввало агросаноат комплекси, шаҳарлар, ёғочни қайта ишлаш корхоналарининг барча 
органик чиқиндилари ҳисобланади. 
Ушбу хом ашёнинг базасини сифат ва сон жиҳатдан таҳлили бўйича Энергетика 
стратегияси институти ўтказган тадқиқотларда, ҳозирги вақтда агросаноат комплекси
ва Россиянинг барча ҳудудларида ҳар йили ишлаб чиқариладиган чиқиндилар ҳажмининг 
йиғиндиси деярли 700 млн. т (260 млн. т қуруқ моддага нисбатан); чорвачиликда –
350 млн.т, паррандачиликда – 23 млн. т., деҳқончиликда - 220 млн.т., қайта ишлаш 
саноатида – 30 млн. т., қаттиқ маиший чиқиндилар (ТБО) - 56 млн. т., оқава сувлар 
чўкиндиси - 12 млн. тоннани ташкил этишини кўрсатган. 
Ушбу чиқиндиларни ялпи энергиянинг салмоғи – 92 - 93 млн. т.ш.ё. га тенг (техник 
имкониятлари - 90,4 млн. т.ш.ё, иқтисодий имкониятлари - 53,3 млн.т.ш.ё. ташкил этади). 
20%га яқин энергия имкониятлари чорвачилик чиқиндисига, 7,9% қайта ишлаш саноати 
чиқиндилари, 11,9% қаттиқ маиший чиқиндиларга (ТБО) ва 1,2% оқава сувлар чўкиндисига 
тўғри келади. 
Ўзбекистонда биоэнергетиканинг ривожланиши учун давлат томонидан қўллаб-
қувватланиши муҳим аҳамият касб этади. Бунинг учун биоэнергетиканинг мавжуд 
турларига кирувчи барча ёқилғиларни чуқур ўрганиш ва мамлакат аграр сектори соҳасида 
фойдаланиш усулларини топиш керак.