Kitap Kapağı. cdr

Sıra  Türkü ismi 

Yöresi 

Sıra  Türkü ismi 

Yöresi 

1 

Şapkamın tereği düz 

Trabzon 

49 

Maçka’nın yolu 

taşlık 

Trabzon/Maçka 

2 

Derenin kenarına 

sereceğim kilimi 

Trabzon/Akçaabat 

50 

Sabahdan kalkar 

kızlar 

Trabzon/Maçka 

3 

Kahveciler kahve 

koyar fincana 

Trabzon 

51 

Anam ayasın beni 

Trabzon 

4 

Tarlaya ektim soğan 

Trabzon 

52 

Maçka yolları taşlı 

Trabzon/Sürmene 

5 

Mayıs ayı gelende 

Trabzon 

53 

Yeni yaptım evimi 

Trabzon/Beşikdüzü 

6 

Bel bağımın tokası 

Trabzon 

54 

Gülhanım dedikleri 

Trabzon/Beşikdüzü 

7 

Böyledir yar böyledir 

Trabzon 

55 

Dere sürer gazeli 

Trabzon/Beşikdüzü 

8 

Yaylanın çimenine 

Trabzon 

56 

Kazma vurdum 

çimene 

Trabzon/Beşikdüzü 

9 

Ben bir yârin bakışına 

mailem 

Trabzon 

57 

Oy benum 

sevduceğum 

Trabzon 

10 

Ah dağlar serin dağlar 

Trabzon 

58 

Yayladım koyunu 

orman aralarına 

Trabzon 

11 

Ayağına yemeni 

Trabzon 

59 

Yol gider mi gider 

mi de bizim böyük 

limana 

Trabzon/Vakfıkebir 

12 

Ayna ayna ellere 

Trabzon 

60 

Divane aşık gibi 

dolaşırım yollarda 

Trabzon/Maçka 

13 

Gemiciler kalkalım 

Trabzon 

61 

İşte geldim ekim 

büküm 

Trabzon 

14 

Bir yiğit dünyada keleş 

gezende 

Trabzon 

62 

Bir oda yaptırdım 

hurma dalından 

Trabzon 

15 

Ezelidir deli gönül 

ezeli 

Trabzon 

63 

Ötüyor bülbüller 

gelmedi bağban 

Trabzon 

16 

Engeller koymuyor yâr 

sana varsam 

Trabzon 

64 

İki de bülbül bir 

derede ötüşür 

Trabzon 

17 

İstanbul’un etirafi 

meteris 

Trabzon 

65 

Atma beni yabana 

Trabzon/Hamsiköy 

18 

Dumanım derelere 

Trabzon 

66 

Fincanı taştan oyarlar  Trabzon 

19 

Gemiler Giresun’a 

Trabzon 

67 

Garşıdan gel göreyim  Trabzon/Vakfıkebir 

20 

Dirvana vurdum uçti 

Trabzon/Gomera 

68 

İslandi da ötmeyi 

Trabzon/Vakfıkebir 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

695 

 

21 

Hasta oldum derdune 

Trabzon/Beşikdüzü 

69 

Trabzon’dan çıktım 

uzun yazılar 

Trabzon 

22 

O sarı çemberuni 

Trabzon/Akçaabat 

70 

Yan yana oturalım 

Trabzon/Maçka 

23 

Oynayın kız oynayın 

Trabzon 

71 

Karşı beri mezere 

Trabzon/Akçaabat 

24 

Terazi tartayirum 

Trabzon/Maçka  

72 

Ey Fadimem niçun 

niçun 

Trabzon/Maçka 

25 

Gız sana demedım mi 

Trabzon 

73 

Ben ağlarım el güler 

Trabzon 

26 

Anam beni vay beni 

Trabzon/Maçka 

74 

Suyun altına testi 

Trabzon/Sürmene 

27 

Kuko daldan aşağı 

Trabzon/Maçka 

75 

Kar yağayi yağayi 

Sultan Murat başına 

Trabzon/Çaykara 

28 

Asmam senin dalından 

Trabzon/Maçka 

76 

Ben kemençe 

çalamam 

Trabzon/Akçaabat 

29 

Kapısının önünde 

Trabzon/Maçka 

77 

Tütünlükte haneler 

Trabzon 

30 

Soğuk soğuk akayi 

Trabzon/Maçka 

78 

Of Çaykara yolları 

Trabzon/Çaykara 

31 

Derenin balıkları 

Trabzon-Giresun 

79 

Hadi gidelim çorttan 

Trabzon/Şalpazarı 

32 

Çayırım çayırım kuş 

oldum uçayırım 

Trabzon/Akçaabat 

80 

Yaylanın çimeninde 

gelir oturur kızlar 

Trabzon/Maçka 

33 

Duman aldi dağlara 

Trabzon 

81 

Eser bahar rüzgârı 

Trabzon/Beşikdüzü 

34 

Bizim yayla düz gibi 

Trabzon/Maçka 

82 

Yükledim kıratıma 

Torul hartamasını 

Trabzon 

35 

Otur da konuşalım 

Trabzon/Tonya 

83 

Gene geldi yaz başı 

Trabzon/Maçka 

36 

Bizim köyün kızları 

Trabzon/Maçka 

84 

Kemençemun telleri 

Trabzon/Maçka 

37 

Silme gözyaşlarımı da 

gözlerimde kurusun 

Trabzon/Maçka 

85 

Güneş aliyi güneş 

Trabzon/Maçka 

38 

Ormanda alacalar yedi 

oni geyikler 

Trabzon/Maçka 

86 

Çıktuk düzlerden 

dağa 

Trabzon/Gomera 

39 

Gene geldi yaz başı 

Trabzon/Beşikdüzü 

87 

Sari kızın saçları 

Trabzon/Sürmene 

40 

Oy çalamadım gitti 

Sürmene havasını 

Trabzon/Sürmene 

88 

Terledi yanakların ya 

çıkar mendilini 

Trabzon/Çaykara 

41 

Kayalar aşamazsun 

Trabzon/Maçka 

89 

Tanımadın mı beni 

ben Ali’yim 

Ağasar-Trabzon 

42 

Ben buralı değilum 

Trabzon/Maçka 

90 

Alçak ceviz fidesi 

Tonya-Trabzon 

43 

E Çaykara Çaykara 

Trabzon/Akçaabat 

91 

Yaktın beni güzelim 

Akçaabat-Trabzon 

44 

Alaca çorapları 

ayağına dar idi 

Trabzon/Çaykara 

92 

Burası yayla yolu 

Trabzon 

45 

Sen bu yaylaları 

yayliyamasun 

Trabzon 

93 

İndim dereye daş 

bulamadım 

Uzungöl-Çaykara-

Trabzon 

46 

Mektup yazdım alasın 

Trabzon 

94 

Menşüre dedikleri 

Beşikdüzü-

Şalpazarı-Trabzon 

47 

Ha buradan görünür 

Görele’nin kıyıları 

Trabzon 

95 

Doldurdum filikamı 

Trabzon/Sürmene 

48 

Alime’dir kız senin 

adın alime 

Trabzon  

96 

Yağmur yağayi 

yağmur 

Trabzon 

Kaynak: TRT THM repertuarı 

---

696 

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun  

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun 

 

Doğu Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde bulunan Trabzon’da yayla ve yaylacılık 

etkinlikleri oldukça yaygındır. Bu nedenle yayla ve yaylacılık, halk kültürüne ve bunun bir 

parçası olan türkülere de yansımıştır. Nitekim Trabzon yöresine ait 96 türkünün yaklaşık % 

15,6’sında  (15  türkü)  yayla  kavramı  geçtiği  tespit  edilmiştir  (Tablo  2).  Bu  da  bölgede, 

yaylacılık faaliyetlerinin kültürel hayat üzerinde önemli etkilerinin olduğunu açıkça gösteren 

bir bulgudur. Söz konusu türkülerin ağırlıklı olarak temalarını sevgi ve özlem oluşturmakla 

birlikte,  yöre  kültürünün  farklı  yansımalarını  da  türkülerde  görmek  mümkündür.  Bu 

özellikleriyle  türküler,  zaman  zaman  birden  çok  temanın  konu  edildiği  halk  kültürü 

ürünleridir.  

Trabzon yöresine kayıtlı türkülerdeki yayla anlatısında, hem doğal ve hem de beşeri 

çevre faktörleri kullanılmıştır (Tablo 3). Bu durum, insan ve doğal ortam etkileşimini ortaya 

koyması  bakımından  önemlidir.  Nitekim  araştırmaya  konu  olan  15  türküdeki  yayla 

anlatısında  15  doğal,  11  de  beşeri  çevre  faktörü  geçmektedir.  Yayla  ve  yaylacılık 

faaliyetlerinin anlatımında kullanılan başlıca doğal çevre faktörlerini yer şekilleri (düz, dağ), 

iklim (kar, duman/sis, sıcaklık), bitki örtüsü (çimen/çayır/otlak, orman) ve hidrografya (su, 

dere, göl) oluşturur. Yayla ve yaylacılık faaliyetlerinin anlatımında kullanılan başlıca beşeri 

çevre  faktörlerini  ise  nüfus  (göç),  hayvancılık  (kuzu,  koyun)  ve  ulaşım  (yol,  at,  katır) 

oluşturur. 

Tablo 2. Trabzon yöresinde yayla kavramı geçen türküler 

Sıra 

Türkü ismi 

Sıra 

Türkü ismi 

1 

Yaylanın çimenine 

9 

Bizim yayla düz gibi 

2 

Sabahdan kalkar kızlar 

10 

Bizim köyün kızları 

3 

Yayladım koyunu orman aralarına 

11 

Sen bu yaylaları yayliyamasun 

4 

İslandi da ötmeyi  

12 

Kar yağayi yağayi Sultan Murat başına 

5 

Gız sana demedım mi 

13 

Yaylanın çimeninde gelir oturur kızlar 

6 

Kapısının önünde 

14 

Burası yayla yolu 

7 

Derenin balıkları 

15 

Doldurdum filikamı 

8 

Duman aldi dağlara 

 

 

Kaynak: TRT THM repertuarı 

Trabzon  yöresi  türkülerinde  yaylaların  tanımlanmasında  kullanılan  doğal  çevre 

faktörlerinden üçünü  yer şekilleri,  iklim  ve hidrografya oluşturur. Söz konusu türkülerde, 

bölge  yaylalarının  dağlık  ve  yüksek  alanlardaki  aşınım  düzlükleri  üzerinde  kurulduğuna, 

buralarda su kaynaklarının bolluğuna vurgu yapılmıştır. Yüksek alanlardaki yaylalarda kışın 

çok  kar  yağdığı  ve  soğuk  olduğu  da  işlenmiştir.  Aşağıdaki  türkü,  yer  şekli  ve  iklim 

vurgusuna tipik bir örneklik teşkil etmektedir. 

Bizim yayla düz gibi 

Bir su içtim buz gibi 

Geldun elli yaşuna 

Duriyisın kız gibi 

Bizim yayla düz olur da 

Kar yağan da buz olur 

Gece gel gündüz gelme 

El duyan da söz olur 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

697 

 

Doğu  Karadeniz  yaylalarında  yaz  mevsiminde  yoğun  olarak  sis  olayları  yaşanır. 

Yayla alanlarınki otlakların yaz mevsiminde yeşil kalabilmesine zemin hazırlayan önemli 

bir iklim unsuru da sistir. Yörede sis, duman olarak ifade edilmekte ve aşağıdaki türküde bu 

tema işlenmektedir. 

 

Duman aldi dağlara  

Ben kaldım yaylalara of of 

Yaktın beni güzelim 

Düşürdün sevdalara 

Dağların dumanini  

Dağda gezenler bilir of of 

Sevdaluğun halini 

Sevda çekenler bilir 

Trabzon yöresi türküleri yayla anlatısında en fazla geçen doğal çevre faktörü bitki 

örtüsüdür. Nitekim 6 türküde çoğunlukla çimen ve az da olsa orman  ifadesi geçmektedir 

(Tablo  3).  Hatırlanacağı  üzere  hayvancılık  eksenli  geleneksel  yaylacılık  faaliyeti,  dağlık 

alanların  yüksek  kesimlerindeki,  otlak  alanlarında  sürdürülür.  Bu  sahalar  genellikle  ağaç 

yetişme sınırının üzerinde yani 2000 m’den yüksekte bulunur. Dolayısıyla bu kuşak Alpin 

çayırlar  katı  olarak  adlandırılır.  Aşağıdaki  türkü  örneğinde  otlak  alanları  ve  hayvancılık 

etkileşimi anlatılmıştır.  

Yaylanın çimenine 

Guzi yayılır guzi 

Almam seni diyisın 

Seni gâvurun gızi 

Doğu  Karadeniz’de  bazı  yaylalar  alçak  kuşakta  ve  orman  örtüsü  içinde  veya 

çevresinde kurulmuştur. Bu da Trabzon yöresi türkülerine aşağıdaki gibi konu edilmiştir.  

Yayladım koyunu 

Orman aralarına 

Kurban olayım kurban 

Yârin edalarına 

Tablo 3. Trabzon yöresi türkülerindeki yayla anlatısında kullanılan coğrafi faktörler