Kiritishning turdosh qurilmalari. Sichqoncha. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar. Kirish

Klaviatura haqida umumiy ma’lumot
Keyingi vaqtda kompyuterga, klaviaturaning standart portlari o‘rniga USB universal 
ketme-ketli shinasi yordamida ulanadigan klaviaturalar ommalashib bormoqda. USB 
universal shina bo‘lganligi uchun u odatdagi parallel va ketma-ket portlarni, shuningdek, 
klaviatura va sichqoncha portlarini muvaffaqiyat bilan almashtirishi mumkin. Hozirgi 
vaqtda barcha tizimlar USB bilan ham, standart portlar bilan ham ishlab chiqarilmoqda. 
Kelgusida aftidan kompyuterlar faqat USB shinasini qo‘llasa kerak. 
Klaviatura 
–
 
kompyuterga buyruq va axboratlarni kiritish qurilmasi. Tugmalari 
soniga ko’ra ctandart (84) va kengaytirilgan (101) klaviaturalari mavjuddir. Bundan 
tashqari, klaviyaturalar lotin harflarining joylashuviga ko’ra ham farqlanadi: amerika 
va angliya standarti –QWERTY, fransuz standarti-AZERTY. 
 
 Klaviaturadagi tugmalar vazifasi 
Foydalanuvchi tomonidan kompyuterga axborot kiritish uchun mo'ljallangan. 
Albatta, modeliga qarab tugmalarining soni va joylashishi klaviaturalarda farqlanishi 
mumkin. Lekin bir xil tugmalarining vazifasi har xil klaviaturalarda bir biriga mos keladi. 
Klaviaturaning asosiy tugmalari va ularning vazifalari bilan batafsil tanishib chiqamiz: 
[ESC] – tugma -aynan bajarilayotgan harakatlarni to'xtatadi; 

---

[F1]…[F12] – funksional tugma, dasturchi (foydalanuvchi) mo'ljaliga ko'ra 
dasturlanadi.
[PrScr] (PRINT SCREEN) – bu tugmadan foydalanib ekrandagi tasvirni to'laligicha 
bosmaga chiqarish mumkin.
[SCROLL LOCK] – vaqtincha to'xtatish.
[BREAK] – bu tugmadan faqat [CTRL] tugmasi bilan hamkorlikda qo'llaniladi. 
[CTRL – BREAK] tugmalarini bir vaqtda bosish bajarilayotgan buyruq yoki dasturni 
tugallashni bildiradi.
[CAPS LOCK] – bosh harflarni foydalanishni belgilab qo'yish uchun. [CAPS 
LOCK] ni bosilganda klaviaturaning o'ng tepa qismida joylashgan xabar chiroqchasi 
yonib qoladi. [CAPS LOCK] tugmani qayta bosish bosh harflardan foydalanishni bekor 
qiladi.
Ba'zan [CAPS LOCK] bu tugmani boshqa maqsadlar, misol uchun, rus alfavitiga 
o'tish uchun ishlatiladi.
[Shift] – klaviaturaning yuqorigi registrida joylashgan bosh harflar va boshqa 
simvollarni kiritish uchun qo'llanadi. Masalan, «d» kichik harfini kiritish uchun, «D» 
tasvirlangan tugmani bosish kerak, agar «D» bosh harfini kiritmoqchi bo'lsangiz [Shift] 
ni bosib, qo'yib yubormay turib «D» tugmasini bosasiz.
[CTRL] – o'z holicha ishlamaydi, klaviatura imkoniyatlarini kengaytirish uchun 
qo'llaniladi.
[ALT] – bu tugma ham analogik holatda ishlaydi. [CTRL] va [ALT] tugmalarini 
Windows 98 da qo'llanishini biz amaliy mashg'ulotlarda ko'rib o'tamiz.
[Backspace] ([Enter] tugmasi tepasida chapga strelka) – kursordan chapda 
joylashgan simvollarni yo'qotish uchun.
[Enter] – «kiritish» tugmasi 
[Ins] – simvollarni qo'yish va o'zgartirish uchun qo'llanadi. (simvollarni 
o'chirmasdan almashtiradi).
[Del] – tugmasi ustida kursor joylashgan simvollarni yo'qotish uchun qo'llanadi.
[Home] – kursorni chap va qator boshiga qo'yish uchun ishlatiladi.
[End] – kursorni o'ng va ekranni pastki burchagiga o'tkazadi.
[PgUp] – betlarni tepaga o'tkazishga, to'g'ri yo'nalishda varaqlash uchun.
[PgDn] – betlarni pastga varaqlash uchun.
- bu tugma kursorni boshqarishga mo'ljallangan, kursorni kerakli yo'nalishi tanlab 
bosilsa shu yo'nalishda harakatlanadi.
[Space] – bu tugma klaviaturaning pastki qismida joylashgan bo'lib, [Alt] tugmalari 
oralig'ida, bo'sh joy (probel) qoldirish deb ataladi.