Kirisiw Radiyciyanin’ insan denesine ta’siri, nurlani’w dozasi’, dozani’n’ quwati’ ha’m o’lshem birligi haqqi’nda uli’wma tu’sinik

10.3. Jeke aptechkani’n’ du’zilisi ha’m qollani’li’wi’
Jeke aptechka (AI-2) da radioaktiv, za’ha’rleniwshi zatlar ha’m bakterial zatlardan jaraqatlani’wdi’n’ jeke qorg’ani’wi’ ushi’n arnalg’an kerekli medicinali’q qurallari’ boladi’. Wol jeti xanasi’ bolg’an plastmassa qutisha boli’p, sol xanalarg’a medicinali’q zatlar jaylasqan plastmassa penallar sali’p qoyi’lg’an boladi’ (41-su’wret). Quti’shani’n’ u’lkenligi 90x100x20 mm penallar awi’rli’g’i’ 130 g. Bul aptechkada to’mendegi medicinali’q zatlar boladi’.
•№1 xanada – awi’ri’wg’a qarsi’ zat jaylasti’ri’lg’an tyubik-shpric ushi’n;
•№2 xanada – buni’n’ penali’nda fosfor organikali’q za’ha’rlewshi zatlarg’a qarsi’ qi’zi’l ren’li 6 dana antidot tabletkasi’ boladi’. Profilaktikali’q zat tu’rinde 1 dana tabletka ishiledi, za’ha’rleniwdin’ da’slepki belgileri payda bolg’ani’nda bolsa ja’ne bir tabletka iship ali’nadi’.
•№3 xana – buni’n’ uzi’nsha penali’nda bakteriyalarg’a qarsi’ №2 da’riden barli’g’i’ boli’p 15 dana tabletka boladi’. Bular radiaciyali’q nur ta’sir yetkeninen son’ asqazan-ishek xi’zmeti buzi’lg’anda ishiledi: 7 dana tabletkasi’ da’slepki sutkalarda ha’m son’ ja’ne yeki sutka dawami’nda ha’r ku’ni 4 tabletkadan ishiledi.
Bakteriyalarg’a qarsi’ №2 da’ri infekciyali’q aqi’betlerdin’ aldi’n ali’w ushi’n ishiledi, sebebi, nur ta’sirine ushi’rag’an organizmnin’ qorg’ani’w ku’shleri pa’seyip qalg’anli’g’i’ mu’na’sebeti menen usi’nday aqi’betler baslani’wi’ mu’mkin.
•№4 xana – buni’n’ aq qaqpaq penen bekitilgen qi’zg’i’sh-sari’ ren’li yeki penali’nda radiaciyadan qorg’awshi’ №1 da’riden barli’g’i’ boli’p 12 dana tabletka boladi’. Radiaciyali’q jaraqattan saqlani’w maqsetinde «Radiaciyali’q qa’wip» xabari’na muwapi’q, nur ta’sir qi’la baslawi’nan 30-60 minut aldi’n yaki Puqarali’q qorg’ani’w xi’zmetkerleri aytqan waqi’tta birden 6 tabletka ishiledi. Adam radioaktiv zatlar menen za’ha’rlengen aymaqqa tu’sip qalg’an bolsa, 4-5 saattan keyin usi’ tabletkadan ja’ne 6 danasi’n ishiwine jol qoyi’ladi’.
•№5 xana – buni’n’ boyalmag’an yeki penali’nda bakteriyalarg’a qarsi’ №1 da’riden barli’g’i’ boli’p 10 dana tabletka boladi’. Bakteriyali’q zatlardi’n’ jug’i’w qa’wpi tuwi’lg’ani’nda yaki sol zatlar jug’i’p qalg’anda, adam jaralang’an ha’m denesi ku’yip qalg’an payi’tlari’ asi’g’i’s profilaktika qurali’ ta’rizinde usi’ tabletkadan 6 danasi’ ha’m aradan 6 saat wo’tkennen keyin ja’ne 5 danasi’ ishiledi.
•№6 xana – buni’n’ aq ren’li penali’nda radiaciyadan qorg’awshi’ №2 da’riden barli’g’i’ boli’p 10 dana tabletka boladi’. Radioaktiv zatlardan za’ha’rlengen jerlerde wotlap ju’rgen si’yi’rlardi’n’ su’ti awqatqa qollani’lg’an bolsa, usi’nday payi’tlarda 10 ku’n dawami’nda ha’r ku’ni usi’ tabletkadan birewden iship bari’ladi’.
•№7 xana – buni’n’ hawa ren’ penali’nda qusi’wg’a qarsi’ da’riden barli’g’i’ boli’p 5 dana tabletka boladi’. Adamni’n’ basi’ jaraqatlang’ani’nda, silkingeninde ha’m kontuziya bolg’anda, birlemshi bir danadan ishiledi.
Jeke aptechkadag’i’ medicina zatlari’ 8 jasqa shekem bolg’an balalarg’a ha’m ha’r sapari’ u’lken jastag’i’ adamlar dozasi’ni’n’ 1/4 bo’legi mug’dari’nda; 8 jastan 15 jasqa shekem bolg’an balalarg’a bolsa 1/2 bo’legi mug’dari’nda beriledi. Radiaciyadan qorg’awshi’ №2 da’ri bug’an kirmeydi. Bul da’ri balalarg’a toli’q dozada berile beredi.
Quti’shada qaqpag’i’ni’n’ ishki ta’repinde qaysi’ xanada qanday medicinali’q zatlar bar yekenligi ko’rsetip qoyi’lg’an boladi’. Bul aptechkag’a «Medicinali’q zatlardi’ qollani’wg’a tiyisli ko’rsetpe qosi’p beriledi.