Kirisiw Radiyciyanin’ insan denesine ta’siri, nurlani’w dozasi’, dozani’n’ quwati’ ha’m o’lshem birligi haqqi’nda uli’wma tu’sinik

HA’ZIRGI ZAMAN G’ALABALI’Q QI’RG’I’N QURALLARI’NAN QORG’ANI’W
Reje:

1. 
   Kirisiw
   
2. 
   Radiyciyanin’ insan denesine ta’siri, nurlani’w dozasi’, dozani’n’ quwati’ ha’m o’lshem birligi haqqi’nda uli’wma tu’sinik.
   
3. 
   A’tirap-muxi’ytti’n’ radiyoaktiv za’ha’rleniwi (pataslani’wi’), za’ha’rleniwdin’ jol qoyi’li’wi’ mu’mkin bolg’an normalari’.
   

3. Radiyaciyadan qorg’ani’w, za’ha’rlengen zonada jeke quramni’n’ ha’reketleniwi.
4. KTZZ-di’n’ qollani’li’wi’ (wo’ltiriwshi, waqti’nsha izden shi’g’ari’wshi h.t.b), ha’m insan denesine ta’sirine qarap (nervke, terige ta’sir yetiwshi, uli’wma za’ha’rlewshi, buwuwshi) toparlarg’a bo’liniwi.
5. KTZZ-dan qorg’ani’w
6. Adamlar, haywanlar ha’m wo’simliklerge zi’yan jetkiziwshi biologiyali’q (bakteriyologiyali’q) qurallar.
7. Teri ha’m dem ali’w ag’zalari’n qorg’awshi’ jeke qorg’ani’w qurallari’i.
8. Za’ha’rli zatlardi’n’ koncentraciyasi’n, nurlani’w dozasi’n wo’lshewshi a’sbaplar.

1. 
   Insan organizminin’ radioaktiv bo’leksheler menen jaraqatlani’w halati. Nurlani’w dozasi’, doza quwati’ ha’m wo’lshem birligi
   

G’alabali’q qi’rg’i’n qurallari’ XX a’sirge kelip, ju’da’ ko’p ha’m ha’r tu’rli atlarda islep shi’g’ari’la basladi’. Bunday qi’rg’i’n qurallari’na yadroli’q, ximiyali’q, biologiyali’q, nurli’ ha’m basqa qurallar kiredi. Bul qurallardi’n’ qi’rg’i’n qurallari’ dep atali’wi’na – ju’da’ u’lken ko’lemde bu’lginshilik ha’m joq yetiw ku’shine iye boli’wi’ yesaplanadi’.

Yadroli’q qurallar – tiri organizmdi, ba’rshe quri’lmalar, texnikalardi’ qatti’ jaraqatlaydi’.
Ximiyali’q qurallar – wolar ta’sir yetken barli’q janzatlar, na’rselerdi za’ha’rlep, aldi’n’g’i’ halati’na qaytari’wg’a bolmaytug’i’n da’rejege a’keledi.
Biologiyali’q qurallar – bunday qurallar barli’q janzatlarg’a ku’shli kesellik tarqati’w usi’li’na negizlenedi.