Кирисиў. Жеке раўажланыў биологиясы пәниның раўажланыў

Қадағалаў ушын сораўлар 
1. Детерминация түсинигин айтың. 
2. Детерминацияны анықлаў ушын қандай тәжирийбелерды билесыз. 
3. Организмниң раўажланыўына орталықтың тәсири қандай. 
4. Эмбрионаллық раўажланыўыдың сезгирлик ямаса қәлтис дәўирлерин 
айтың. 
5. Раўажланыўда организмлердиң бир пүтинлигин айтың. 

---

70 

---

71 
Лекция №7 
Тема: Ембрион жапырақлары теорияси. Гаструляция типлери 
Реже 
1. Гаструляция ҳаққында тусиник, мезодерманиң пайда болыўы, 
амфибиялардағы гаструляция процессии. 
2. Амфибиялардың зародышындағы нейруляцияли ҳәрекет, ерте 
раўажланыўдағы форма пайда болыў ҳәрекетындеги процесслерде клетканиң 
роли 
3. Клетканиң процесслерин басқарыў. 
Таяныш сөзлер:
-Гаструляция ҳәм гаструла типлери; -Эмбрионаллық 
қабатлар 
ҳаққында 
теориялар; 
-Мезодерманың 
пайда 
болыўы; 
-
Ланцетниклерде, 
балықларда, 
амфибияларда, 
қусларда 
ҳәм 
сүт 
емизиўшилердеги гаструляция қубылыслары; -Зародышлық қабатлардың 
туўындылары ҳәм целом; -Ерте раўажланыўдың форма пайда етиў 
ҳәрекетлериниң 
тийкарындағы 
клеткалық 
қубылыслар; 
-Клеткалық 
ҳәрекетлердиң 
ўақыттағы 
ҳәм 
кеңисликтеги 
иретлесиўлери; 
-
Гаструляциядағы биохимиялық қубылыслар; -Гаструляцияның себеплери ҳәм 
Густафсон гипотезасы. 
Зародыш бластула стадиясына жеткеннен соң енди ондағы айрым 
клеткалар жүдә интенсив ҳәрекет ете баслайды. Булар бәри бластула 
дийўалында өтеди, усы ҳәрекетлердың жуўмағында зародышта еки ямаса үш 
қабат пайда болады. Әне усы қабатларды биз «зародыш жапырағы» (қабати) 
деймиз.
Әне усылардың ең ишки қабыққа энтодерма, сыртқы қабатты эктодерма, 
ортанғы қабатты мезодерма қабати деймиз. Әне усы зародыш қабықшаларинда 
барлық көп клеткалы организм раўажланады. Енди ҳәмме ҳайўанларда тек 
гупкаларда ҳәм ишек қуўыслылардан басқаларында жәнеде зародыштың 3- 
қабаты мезодерма дәслепки еки қабаттың ортасында раўажланады. 
Енди усы зародыштың усындай қабықшаларға бөлиниўине биз