Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

Shved va nemis bosqinchilarining hujumi/Rus bu davrda faqat mo`g`ullar hujumigagina uchrab qolmadi. 1240-yilda mo`g`ullar oyog`i yetmagan Novgorod-Pskov knyazligiga shved qo`shin-lari hujum qildi. Bu davrda Novgorodda 18 yoshli dovyurak sarkarda Aleksandr Yaroslavich knyazlik qilardi. Aleksandr qo`shini shvedlar ustidan g`alaba qozongan. Bu g`alaba tufayli knyazga Nevskiy degan (Neva daryosi nomidan olingan) faxriy nom berilgan. Endi u Aleksandr Nevskiy deb atala boshlangan.
Shvedlar xavfi bartaraf etilgach, shu yilning o`zida endi nemis ritsarlari Rus yeriga bostirib kirdi. Ular butun Pskov yerlarini egalladi. Nemis ritsarlariga qarshi kurashga ham Aleksandr Nevskiy rahbarlik qildi. 1242- yilning 5-aprelida nemis ritsarlari kuchlarini odatdagi jangovar tartibda - pona shaklida safga tizdilar. Markazda eng kuchli qism harakat qilgan. Ular bir zarba bilan ruslarning mudofaa chizig`ini yorib o`tmoqchi, rus qo`shinini parchalab yubormoqchi, uni qismlarga bo`lib, qirib tashlamoqchi bo`lganlar. Aleksandr bularning hammasini oldindan ko`rib, o`zining eng kuchli qismlarini markazga emas, balki yon qanotlarga joylashtirgan. Avval boshda ritsarlar ruslarning bo`sh markazini osonlikcha yorib o`tgan. Shiddatli jang boshlangan. Og`ir sovutlardagi nemislar muzlagan Chud ko`li ustida sirg`anib yiqilaverganlar. Rus askarlari har tomondan zarba beravergach, dushman bardosh berolmay qochishga tushgan. Yengilgan nemislar shu tariqa rus yerlariga bo`lgan da'volaridan voz kechishga majbur bo`lganlar.
Rus mo`g`ullar zulmi ostida bo`lgan bir vaqtda bu juda muhim edi.
Yodda tuting Chud ko 'lidagi tarixiy g 'alaba shunday qozonilgan edi. Novgorod bilan Pskov yerlari o'z mustaqilligini saqlab qoldi.
33-§. Rusning mo`g`ullar zulmidan ozod bo`lishi
Tayanch tushunchalar: Kulikovo jangi. Rusning ozod bo 'lishida Amir Temurning o 'rni.
Rusni yagona davlatga birlashtirish shart-sharoitlarining yetila borishi. Rus xalqi mo`g`ullar istibdodiga qarshi hamisha kurashib kelgan. Bu kurash XIV asrda yanada kuchaydi. Ozodlik yo`lidagi kurash avvalo Rusni birlashtirishni taqozo etardi.
Rusni yagona davlatga birlash-tirmasdan turib, mo`g`ullar istib-dodidan qutulib bo`lmas edi. Bu haqiqat tobora ko`proq anglana boshlandi. Rusni birlashtirishdek tarixiy vazifa Moskva knyazligi zimmasiga tushdi.
1327- yilda Moskva knyazi Ivan Kalita (1325-1340) Rus knyazliklarida o`lpon yig`ish huquqini qo`lga kiritdi. Ayni paytda knyazlik tobora kuchayib bordi. Rus knyazliklari birin-ketin Moskva knyazligiga bo`ysundirilib borildi. 1367- yilda xarsangtoshlardan qurilgan Kreml Moskvani mustahkam qal’aga aylantirdi.