Kirish Texnologik qism

1.Texnologik qism .
1.1.Kompressorlar. Asosiy tushunchalar .
Kimyo va oziq-ovqat sanoati korxonalarida ko`p miqdorda gaz va gaz aralashmalarini qayta ishlashga to`g`ri keladi. Ko`pgina kimyoviy jarayonlarning atmosfera bosimdan farqli bosim ostida olib borilishi, jarayon tezligini oshiradi, qurilma o`lchamlarini kichik bo`lishiga va hokazolarga olib keladi.
Gazlarni siqish yordamida ularni quvurlarda va qurilmalarda harakati ta’minlanadi va vakuum hosil qilinadi. Bundan tashqari, havo va gazlarni siqish, ularni aralashtirish, suyuqliklarni purkash uchun ishlatiladi. Kimyo sanoatida qo`llaniladigan bosim miqdorlari 10<sup>-3</sup> dan 10<sup>8</sup> H/m<sup>2</sup> (10<sup>-8</sup>...10<sup>3</sup> atm) gacha bo`ladi.
Gazlarni uzatish va siqish uchun mo`ljallangan mashinalar kompressor mashinalari deyiladi.
Kompressor mashinasi hosil qiladigan oxirgi bosim R<sub>2</sub> ning, gazni so`rilish paytidagi bosim R₁ ga nisbati siqish darajasi deb nomlanadi.
Siqish ko`rsatkichining qiymati bo`yicha kompressor mashinalari quyidagi turlarga bo`linadi:
1) Ventilyatorlar (P<sub>2</sub>/P<sub>1</sub>) < 1,1 - katta miqdordagi gazlarni uzatish uchun;
2) Gazoduvkalar 1,1 < (P<sub>2</sub>/P<sub>1</sub>) < 3 – nisbatan katta gidravlik qarshilikka ega quvurlardan gazlarni uzatish uchun;
3) Kompressorlar (P<sub>2</sub>/P<sub>1</sub>) > 3 yuqori bosim hosil qilish uchun ishlatiladi;
4) Vakuum-nasos atmosfera bosimidan kichik bo`lgan bosimlarda gazlarni so`rib olish uchun.
Kompressor mashinalari ishlash usuli (prinstipi) bo`yicha porshenli, rotorli, markazdan qochma, o`qli va boshqa mashinalarga bo`linadi.
Porshenli mashinalarda gazlarni siqish hajmining kamayishi hisobiga amalga oshadi. Bunda porshenning ilgarilana-qaytma harakati tufayli gazning bosimi oshiriladi.
Rotorli mashinalarda gazlarni siqish eksstentrik joylashgan rotorning aylanishi tufayli hajmning kamayishi oqibatida hosil bo`ladi.