Kirish. Payvandlash turlarining tasnifi

Avtomatik va yarim-avtomatik pay- vandlashning asosiy turlari

Avtomatik payvandlash, avtomatik elektr yoyli payvandlash – asosiy jarayonlari mexanizatsiyalashgan elektr yoyli payvandlash. Bunda elektrodni yoyga yaqinlashtirish, yoyni payvandlash chizigi bo‘ylab surib turish ishlari odam ishtirokisiz bajariladi. Avtomatik payvandlashda elektr yoyda suyuqlanadigan elektrodsim ish-latiladi. Suyuqlanmaydigan volfram elektrod bilan Avtomatik payvandlash usuli ham mavjud, yax-lit elektrod o‘rniga ichiga temir kukuni, legirlovchi va flyus hosil qiluvchi aralashmalar to‘ldirilgan naychadan iborat elektrodlardan ham foydalaniladi. Avtomatik payvandlash flyus va himoya gazlari ostida amalga oshiriladi. Agar elektrodni yoyga yaqinlashtirish jarayonini mexanizatsi-yalashtirib, yoyni surib turish jarayoni qo‘lda bajarilsa, bunday Avtomatik payvandlash yarim avto-matik payvandlash deb ataladi. Avtomatik payvandlash pay-vandlash kallagi va payvandlash traktori yordamida bajariladi.
Payvandlash — metallar, qotishmalar va turli materiallarni plastik deformatsiyalash yoki biriktirilayotgan qismlar orasini qizdirish bilan atomlararo biriktirish natijasida ajralmas birikma hosil qiluvchi texnologik jarayondir. Atomlararo kuchlar ta’siri oqibatida birikmalar hosil qilish jarayoni materiallarni payvandlash deyiladi. M a’lum bo‘lishicha, detal m etali yuzasidagi atom larning erkin, to ‘yinmagan aloqalari mavjud, bular atomlararo kuch ta’siri masofasida bo‘lgan har xil atom va molekulalarni o‘z ichiga oladi. Agar ikki metall detal ini atomlararo kuch ta’siri masofasigacha, ya’ni metall ichida qanday masofada bo‘lsa, shunchaga yaqinlashtirsak, unda tutashgan yuzalarning bir butun ulanishini ko‘ramiz. Birikish jarayoni energiya xarjisiz tez va ixtiyoriy amaliy oniy kechadi. Ayrim metallar xona haroratida nafaqat oddiy tutashishda, balki kuchli qisishda ham birikmaydi. Qattiq metallarning birikishiga ularning qattiqligi xalaqit beradi, tutashish qismiga qanchalik ishlov berilsa ham tutashtirishda ularning ko‘p joylari tutashmaydi. Birikish jarayoniga metall yuzalarining kirligi katta ta’sir etadi — oksidlar, yog‘li plyonkalar hamda gaz molekulalarining adsorblashgan qatlami va boshqalar, yuzalarni qanchalik uzoq vaqt toza saqlash faqat yuqori vakuumga bog‘liq (1—10 8 mm sim. ust.).