Кириш. Миллий уйғониш даври адабиётининг илк босқичи. Даврнинг ижтимоий-сиёсий ва адабий-маданий қиёфаси

Mustaqil oila qurgan Muhammad Aminxo‘ja boshiga turmush tashvishlari tushadi. 1877 yilda u Qo‘qondagi er qurilish mahkamasida mirzalik vazifasida ishlaydi. Bu erda shoir ayrim er o‘lchovchi amaldorlarning turli hiyla-nayranglarini ko‘radi.

• Mustaqil oila qurgan Muhammad Aminxo‘ja boshiga turmush tashvishlari tushadi. 1877 yilda u Qo‘qondagi er qurilish mahkamasida mirzalik vazifasida ishlaydi. Bu erda shoir ayrim er o‘lchovchi amaldorlarning turli hiyla-nayranglarini ko‘radi.
• 1879 yilda ayoli Sanambibi oilaviy etishmovchilik va turmush qiyinchiliklariga sabr qilolmay, o‘g‘li Akbarxo‘jani onasi Ziyodabibiga tashlab, boshqa bir kishiga turmushga chiqib ketadi. Hayot yo‘ldoshining bunday yo‘l tutishi Muqimiyga yomon ta’sir qilishi tabiiy, albatta. Oradan unchalik ko‘p vaqt o‘tmasdan, 1885-86 yillarda oilada yana bir noxushlik bo‘ladi, otasi Mirzaxo‘ja vafot etadi. Turmushning butun qiyinchiliklari Muqimiy zimmasiga tushishi tayin. Bu vaqtlarda Muqimiy va uning xonadoni moddiy jihatdan nihoyatda og‘ir ahvolda edi. SHu bois shoir otasidan qolgan hovlini sotib, o‘gay ona va singillariga bo‘lib beradi. O‘zi esa madrasadan bir hujra olib, umrining oxiriga qadar o‘sha erda yashaydi.

Muqimiy ilk bora 1887-1888 yillarda Toshkentga keladi. Uning bu ilk sayohati samarali kechdi, ota urug‘larini topdi, ijodkor do‘stlar davrasida bo‘ldi. Nodim Namangoniy, Almaiy, Karimbek Kamiy kabi davrning ilg‘or shoirlari bilan shaxs va shoir sifatidagi do‘stlashuvi ham shu erda ro‘y berdi.

• Muqimiy ilk bora 1887-1888 yillarda Toshkentga keladi. Uning bu ilk sayohati samarali kechdi, ota urug‘larini topdi, ijodkor do‘stlar davrasida bo‘ldi. Nodim Namangoniy, Almaiy, Karimbek Kamiy kabi davrning ilg‘or shoirlari bilan shaxs va shoir sifatidagi do‘stlashuvi ham shu erda ro‘y berdi.
• SHundan keyin shoir umrining oxirgi damlarigacha Toshkent bilan adabiy aloqada bo‘lib turdi. Keyinroq, 1892 va 1899 yillarda ham Toshkentga kelgani ma’lum.
• 1895-96 yillar arafasida Muqimiy Moskvada Lazarev nomli SHarq tillari institutida o‘qib turgan jiyani Ro‘zimuhammad Do‘stmatov (bu yigitning otasi haj safarida vafot etadi, yaxshi kishilarning sharofati bilan o‘qishga yo‘llanadi) bilan topishadi va doimiy aloqada bo‘lishadi, ular muntazam bir-birlari bilan xat olishib, xat berishib turishgan.