Kirish. Mavzuning dolzarbligi

Kimyoviy tarkibi. Angishvonagul o’simligining hamma qismi tarkibida yurak glikozidlari bo’ladi. Qizil angishvonagul o’simligining bargida purpureaglikozid A, purpuraglikozid B, 0,25-0,3% digitoksin, gitoksin, 0,11% gitaloksin va boshqa yurak glikozidlari bor. Purpureaglikozid A ferment ta’sirida glyukozaga va digitoksin glikozidiga, digitoksin glikozidi esa kislota ta’sirida 3 molekula digitoksozaga va digitoksigenin aglyukoniga parchalanadi. Shuningdek, purpureaglikozid B glyukozaga va gitoksin glikozidiga, so’ngra 3 molekula digitoksozaga hamda gitoksigenin aglikoniga parchalanadi.
O’simlik urug’i tarkibida digitalinum verum, gitoksin va boshqa yurak glikozidlari bo’ladi.
Barg va urug’ tarkibida yurak glikozidlaridan tashqari, steroid saponinlar, flavonoidlar hamda organik kislotalar bor.
XI DF ga ko’ra 1g angishvonagul o’simligi bargining biologik faolligi 50-66 LED yoki 10,3-12,6 KED bo’lishi kerak.
Ishlatilishi. Angishvonagul o’simliklarining preparatlari yurak porogi hamda yurak kompensatsiyasi buzilishi natijasida qon aylanishining II va III darajali buzilishini, gipertoniya va yurakning tebranuvchi aritmiyasini davolashda ishlatiladi. Ular strixnin, kofein va kamfora bilan birlikda og’ir yuqumli kaslliklardan keyingi yurak va qon tomirlarining zaralanishidan kelib chiqqan yurak faoliyati susayishini davolashda ishlatiladi.
Angishvonagul o’simligining bargi, glikozidlari, shuningdek, bargdan tayyorlangan preparatlar kumulyatsiya ta’siriga, ya’ni organizmda to’planib qolib, so’ngra ta’sir qilish hususiyatiga ega. Ular ko’p iste’mol qilinsa, kishi zaxarlanishi mumkin. Shuning uchun, angishvonagul o’simligi preparatlari yurakka ta’sir etuvchi boshqa preparatlar bilan birga navbatma-navbat ishlatilishi kerak.
Dorivor preparatlari. Bargdan tayyorlangan poroshok, tabletka, damlama, kordigit hamda tabletka holidagi digitoksin va boshqalar.
Shunday qilib, yurak glikozidlarining faolligini aniqlashda DF biologik usulni, asosiy usul sifatida tavsiya qiladi. Keyingi payitlarda glikozidlarning miqdorini aniqlashda fizik-kimyoviy usullar keng qo’llanilmoqda
Yurak glikozidlarini fotokolorimetriya usuli bo’yicha anilashda yuqorida keltirilgan turli rangli reaksiyalardan foydalaniladi. Masalan, turli muhitda pikrat kislota (Baleta reaksiyasi), m-dinitrobenzol (Raymond reaksiyasi), 2,4-dinitrofenilsulfan kislota va boshqa reaktivlar bilan rangli birikmalar hosil qilish asosida aniqlanadi. Yurak glikozidlari miqdorini aniqlashda xromotografiyaning xilma-xil usullari (qog’ozda taqsimlovchi va yupqa qatlamli usullar) keng qo’llaniladi.
Barcha yurak glikozidlar guruhini tashkil qiluvchi preparatlar tibbiyotda kordiotonik, ya’ni yurak ish faolyatini buzilishida uni tiklantiruvchi sifatida ishlatilmoqda. Ular yurakka ta’sir xossalari jihatdan deyarli bir-biriga o’xshahs bo’ladi. Yurak glikozidlari faqat ta’sir kuchi, tezligi va muddati hamda markaziy nerv sistemasiga nisbatan tasirlari bilan o’zaro farqlanadi.
Yurak glikozid preporatlari A ro’yxati bo’yicha og’zi mahkam berkitilgan idishlarda yorug’lik va namlik ta’sirlaridan ehtiyot qilingan sharoitda saqlanadi.
Tibbiyot ehtiyojlari uchun yurak glikozidlarining galen va novagalen preparatlaridan tashqari, digitoksin, digoksin selanid, strofantan K ga o’xshash ularning ayrim preparatlari ham qo’llaniladi.

2.