Kirish mavzu. «Shaxs va jamiyat» kursining o’qitish metodikasi maqsadi va vazifalari Reja: «Shaxs va jamiyat»

Standart-ta'limda yaratilgan me'yoriy reja, dastur, darsliklarni o’zlashtirish 

ekvivalenti,  ya'ni  ta'lim  mazmunini  o’zlashtirish  darajasidir.  Standartni  ishlab 

chiqishda  o’quvchini  haddan  tashqari  zo’riqtirib  yubormaslik  talablariga  rioya 

qilish,  ya'ni  u  o’quvchi  yoshiga  mos,  uni  bajarishga  qurbi  yetadigan  darajada 

bo’lishi kerak. Bunda albatta, ta'lim oluvchining qiziqishi, xoxishi, ehtiyoji hisobga 

olinishi  lozim.  Ta'lim  standartlarini  o’zlashtirishda  shaxsga  muhim  ahamiyat 

berilishi,  unga  yakka  tartibda  yondashilishi  maqsadga  muvofiqdir.  Standartlarni 

o’quv  jarayoniga  tatbiq  etishdan  oldin  o’ta  puxtalik  bilan  tajriba-  sinovdan 

o’tkaziladi va shu asosda bosqichma-bosqich o’quv jarayoniga kiritib boriladi. 

Davlat va jamiyat ta'lim muassasalari oldiga muayyan ijtimoiy buyurtmalar 

qo’yayotgan  ekan,  o’sha  muassasalar  tomonidan  tayyorlanadigan  kadr  egallashi 

lozim  bo’lgan  ijtimoiy  sifatlarning  minimal  chegarasini  ham  ko’rsatib  berishi 

tabiiydir.  Tarbiyalanuvchi  yoki  ta'lim  oluvchilar  egallashi  lozim  bo’lgan  bilim, 

ko’nikma, malaka yoxud ma'naviy sifatlarning eng quyi miqdori ilmiy asoslarda 

belgilab  berilgan  rasmiy  pedagogik  hujjat-davlat  ta'lim  standarti  hisoblanadi. 

Standartlarda belgilangan natijalarga erishilmasa, yo o’sha ko’rsatkichlarni egallay 

olmagan bola, yoxud yoshlarda muayyan miqdordagi bilim, ko’nikma, malaka va 

ma'naviy sifatlarni shakllantira olmagan pedagogikani mukammal deb bo’lmaydi. 

Bundan  ko’rinib  turibdiki,  davlat  ta'lim  standarti  (DTS)  nazorat  vositasi,  ayni 

vaqtda,  ta'lim  muassasalarida  ko’zlangan  ko’rsatkichlarni  qo’lga  kiritish  uchun 

zarur  bo’lgan  sharoitni  belgilash  o’lchovi  hamdir.  Davlat  ta'lim  standartlarining 

ko’rsatkichlari 

amaldagi 

mavjud 

ta'lim 

mazmunidan 

emas, 

balki 

shakllantirilayotgan  o’quvchiga  singdirishi  lozim  bo’lgan  sifatlarning  jahon 

bo’yicha zarur deb hisoblangan mikdoridan kelib chiqadi. 

Davlat  ta'lim  standartlarining  ikki  asosiy  vazifasini  alohida  ta'kidlab 

ko’rsatish mumkin. Bunday standartlar umumiy o’rta o’rta ta'lim va o’rta maxsus 

ta'lim  tizimida  o’quvchilarga  beriladigan  ta'lim  mazmunining  majburiy 

minimumini hamda bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan 

 

---

18

 

 

talablar majmuasini belgilab beradi. Ta'lim mazmunining majburiy minimumi 

o’quv dasturlari va darsliklarda to’liq o’z ifodasini topishi shart. Bitiruvchilarning 

tayyorgarlik darajasiga ko’ra o’quvchi muayyan bosqichda egallashi shart bo’lgan 

bilim, ko’nikma va malakalarning minimal miqdori belgilanadi. 

O’zbekiston Respublikasi umumta’lim maktablarining XI sinflari uchun 

“Shaxs va jamiyat” fanining soatlari taqsimoti (34 soat) 

 

Mavzular

 

Mavzular nomi

 

Soat

 

1-mavzu

 

“Shaxs va jamiyat” kursining mazmuni, vazifalari va boshqa fanlar orasida 

tutgan o’rni.

 

1

 

2-mavzu

 

Inson-bioijtimoiy mavjudot

 

1

 

3-mavzu

 

Insonning vujudga kelishi va kamoloti haqidagi kontseptsiyalar

 

2

 

4-mavzu

 

Qadimgi dunyoda inson va jamiyat haqidagi qarashlar

 

2

 

1-baxs darsi

 

Qochoqlar va ko’chirilganlarning holati-turli davrlarning dolzarb muammosi

 

1

 

5-mavzu

 

O’rta Osiyo mutafakkirlarining inson va jamiyat haqidagi ta'limotlari

 

2

 

2 baxs darsi

 

Shaxsning qadr-qimmati va erkinligi

 

2

 

16-mavzu

 

Yevropada inson va jamiyayatning mohiyati to’g'risidagi g'oyalar

 

2

 

27-mavzu

 

Hozirgi zamon jamiyatshunosligi

 

1

 

3-baxs darsi

 

Himoyaga muhtojlarga munosabat: o’tmish va hozirgi zamon

 

1

 

8-mavzu

 

Jamiyatning 

ijtimoiy 

tuzilishi. 

Ijtimoiy 

adolat 

va 

barqarorlik- 

O’zbekistondagi ijtimoiy o’zgarishlarning bosh maqsadi

 

2

 

4-baxs darsi

 

Bolalar jamiyatning ijtimoiy strukturasida

 

1

 

9-mavzu

 

Jamiyatning siyosiy va huquqiy tizimi. O’zbekistonda huquqiy demokratik 

jamiyat qurilishining asosiy yo’nalishlari

 

2

 

5-baxs darsi

 

Insonparvarlik va shafqatsizlik-insoniy munosabatlarning ikki tomoni

 

1

 

10-mavzu

 

Inson  va  jamiyatning  ma'naviy  hayoti.  O’zbekistonda  ma'naviy 

yangilanishning asosiy masalalari

 

2

 

11-mavzu

 

Xalqaro munosabatlar-jahon taraqqiyotining ko’zgusi

 

1

 

12-mavzu

 

O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimida

 

2

 

6-baxs darsi

 

Mintaqaviy mojarolarni hal qilishda O’zbekistonning hissasi

 

2

 

13-mavzu

 

Xalqaro insonparvarlik huquqining vujudga kelishi va taraqqiyoti

 

1

 

7-baxs darsi

 

O’zaro yordam an'analarining jamiyat hayotidagi o’rni

 

1

 

14-mavzu

 

XXI asr va jamiyat kelajagi haqidagi bashoratlar

 

2

 

8-baxs darsi

 

Shaxs huquqiy madaniyatining qaror topishi

 

1

 

15-mavzu

 

Zamonamizning olamshumul muammolari va O’zbekistonning kelajagi

 

2

 

 

---

19

 

 

Akademik !^еу va kasb-hunar ko^lai'ida «Shaxs va jamiyat»  _______ 

predmeti 

mavzularining taqsimoti (40 soat)

 _________________________   ______  

 

Darslar

 

Mavzular

 

Mavzular nomi

 

Soat

 

1-dars

 

1-mavzu

 

"Shaxs va jamiyat" predmetining mazmuni, vazifalari va

 

 

 

 

boshqa fanlar orasida tutgan o’rni.

 

1

 

 

2-mavzu

 

Inson-bioijtimoiy mavjudot.

 

1

 

 

---

20

 

 

 

Asosiy tushunchalar:

2-dars

 

3-mavzu

 

Insonning vujudga kelishi va kamoloti haqidagi kontseptsiyalar.

 

2

 

3-dars

 

4-mavzu

 

Qadimgi dunyoda inson va jamiyat haqidagi qarashlar

 

2

 

4-dars

 

1-baxs

 

darsi

 

Qochoqlar va ko’chirilganlarning holati-turli davrlarning dolzarb 

muammosi.

 

2

 

5-dars

 

5-mavzu

 

O’rta  Osiyo  mutafakkirlarining  inson  va  jamiyat  haqidagi 

ta'limotlari.

 

2

 

26-dars

 

2-baxs

 

darsi

 

Shaxsning qadr-qimmati va erkinligi.

 

2

 

7-dars

 

6- mavzu

 

7- mavzu

 

Yevropada inson va jamiyatning mohiyati to’g'risidagi g' oyalar.

 

Hozirgi zamon jamiyatshunosligi.

 

1

 

1

 

8-dars

 

3-baxs

 

darsi

 

Himoyaga muhtojlarga munosabat: o’tmish va hozirgi zamon.

 

2

 

9-dars

 

8-mavzu

 

Jamiyatning  ijtimoiy  tuzilishi.  Ijtimoiy  adolat  va  barqarorlik-

O’zbekistondagi ijtimoiy 

o’zgarishlarning

 

bosh maqsadi.

 

2

 

10-dars

 

4-baxs

 

darsi

 

Bolalar jamiyatning ijtimoiy strukturasida

 

2

 

11 -dars

 

9-mavzu

 

Jamiyatning  siyosiy  va  huquqiy  tizimi.  O’zbekistonda  huquqiy 

demokratik jamiyat qurilishining asosiy yo’nalishlari.

 

2

 

12-dars

 

5-baxs

 

darsi

 

Insonparvarlik  va  shafqatsizlik-insoniy  munosabatlarning  ikki 

tomoni.

 

2

 

13-dars

 

10-mavzu

 

Inson  va  jamiyatning  ma'naviy  hayoti.  O’zbekistonda  ma'naviy 

yangilanishning asosiy masalalari.

 

2

 

14-dars

 

11- mavzu

 

12- mavzu

 

Xalqaro munosabatlar-jahon taraqqiyotining ko’zgusi. 

O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimida.

 

1

 

1

 

15-dars

 

6-baxs

 

darsi

 

Mintaqaviy mojarolarni hal qilishda O’zbekistonning hissasi.

 

2

 

16-dars

 

13-mavzu

 

Xalqaro insonparvarlik huquqining vujudga kelishi va taraqqiyoti.

 

2

 

17-dars

 

7-baxs

 

darsi

 

O’zaro yordam ana'nalarining jamiyat hayotidagi o’rni.

 

2

 

18-dars

 

14-mavzu

 

XXI asr va jamiyatning kelajagi haqidagi bashoratlar.

 

2

 

19-dars

 

8-baxs

 

darsi

 

Shaxs huquqiy madaniyatining qaror topishi.

 

2

 

20-dars

 

15-mavzu

 

Zamonamizning 

olamshumul 

muammolari 

va

 

O’zbekistonning kelajagi.

 

2

 

 

---

21

 

 

Davlat  ta'lim  standarti-uzluksiz  ta'limning  muayyan  bosqichida  shaxs 

(mutaxassis)ning  tayyorgarlik  darajasi  va  mazmuniga  qo’yiladigan  minimum 

talablar.  Shaxs  va  jamiyat  bo’yicha  standartlar  strukturasi  va  mazmuni-kirish, 

majburiy  minimum,  tayanch  komponent,  tayyorgarlikka  talablar  «Innovatsiya»- 

«yangilik»,  «isloh»  ya'ni  ta'lim  tizimidagi  har  qanday  o’zgarish  Pedagogik 

innovatika-pedagogik  yangiliklar, ularni  baholash  va  pedagogik  jamoa  tomonidan 

o’zlashtirish, nihoyat, uni amaliyotda qo’llash haqidagi ta'limot sifatida qaraladi. 

Takrorlash uchun savollar 

1.  Shaxs va jamiyat o’qitish metodikasini maqsadi va predmeti. 

2.  Shaxs va jamiyat o’qitish jarayonining tarkibiy qismlari. 

3.  Shaxs va jamiyat o’qitish jarayonining tarkibiy qismlarining aloqalari. 

4.  Ta'lim davlat standarti nima, uni maqsad va vazifalari. 

5.  O’rta ta'lim tizimida Shaxs va jamiyat o’qitishning maqsad va vazifalari. 

O’rta talim tizimi va o’rta maxsus talim tizimi strukturasi.