|
Kurs ishining obyekti: - maktabgacha yoshdagi bolalarda kommunikativ ko'nikmalarni shakllantirish jarayoni.
Kurs ishining predmeti: uy ishlarida o'rta maktabgacha yoshdagi bolalarda kommunikativ ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan yetakchilik usullari.
Kurs ishining vazifalari:
Maktabgacha yoshdagi bolalarda kommunikativ ko'nikmalarni shakllantirish xususiyatlarini ochib berish.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning darajasini aniqlash uchun eksperimental ish jarayonida maktabgacha yoshdagi bolalarda kommunikativ ko'nikmalarni shakllantirish.
Maktabgacha yoshdagi bolalarda kommunikativ ko'nikmalarni shakllantirish bo'yicha uzoq muddatli rejani ishlab chiqish, uning ishtirokchilari oldida yuzaga keladigan kommunikativ vazifalarni bosqichma-bosqich murakkablashtirish.
I BOB. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda kommunikativ ko`nikmalarni rivojlantirishning nazariy asoslari.
1.1.Maktabgacha tarbiya pedagogikasining rivojlanishi.
Pedagogikaning maktabgacha yoshdagi bolalarga tarbiya berish hamda ularning shaxsiyatini shakllantirish qonuniyatlari, tamoyillari, vositalari, shakl, usul va metodlarini oʻrganuvchi sohasi. Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasi bola psixologiyasi, yosh anatomiyasi va fiziologiyasi, tibbiyot, gigiyena, shuningdek, tilshunoslik, nafosat tarbiyasi, axloq fanlari bilan uzviy bogʻliq. 19-asrning 2-yarmida umumiy pedagogikadan ajralib chiqqan. Bu bir tomondan yosh psixologiyasining rivojlanishi va ilmning alohida tarmogʻi sifatida namoyon boʻlishi bilan bogʻliq boʻlsa, ikkinchi tomondan ayollarning fabrika va zavodlarga jalb etilishi natijasida bolalar muassasalarining vujudga kelishi bilan izohlanadi.
Ingliz utopik sotsialisti R. Ouen birinchi boʻlib bolalarga ilk yoshdan ijtimoiy tarbiya berish gʻoyasini asoslab berdi va proletar bolalari uchun maktabgacha yoshdagi bolalar muassasasini ochdi. Xuddi shu vaqtdan boshlab maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasi fanning maxsus tarmogʻi sifatida shakllandi va rivojlana boshladi. 20-asr boshlarida erkin tarbiya jarayonida bola shaxsiyatini rivojlantirish gʻoyasi keng tarqaldi.[Nishonova:2018 262-264] Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasining asosiy vazifasi — maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalashning mazmun, shakl va metodlarini ishlab chiqishdan iborat.
Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasining metodologik asosini dialektik bilish nazariyasi hamda shaxsning evolyusion tarzda taraqqiy etish qonuniyatlari, Oʻzbekiston Respublikasining 1997-yilgi "Taʼlim toʻgrisida"gi qonuni va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi", oʻzbek xalqining maʼnaviy-axloqiy merosi hamda bola tarbiyasiga oid tarixiy tajribasi, ilg’or mamlakatlardagi pedagogik qarashlar, pedagogika, psixologiya, falsafa, etika, estetika, tilshunoslik, tibbiyot, odam fiziologiyasi va gigiyenasi, antropologiya kabi fanlarning ilmiy asoslari, xulosalari hamda qonuniyatlari tashkil qiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasidan tadqiqotlar kuzatish, pedagogik tajriba, suhbat, hujjatlarni oʻrganish, bolalar faoliyati mahsulini tashkil qilish metodlari orqali amalga oshiriladi. Bu metodlar asosida tadqiqotlar mazkur soha bilan shugʻullanuvchi tadqiqotchi va tarbiyachilar tomonidan olib boriladi. Har bir kuzatish jarayoni batafsil yoziladi va ilmiy jihatdan tahlil qilinadi. Pedagogik tajribada birinchi navbatda bola, uning rivojlanishi uchun yaratiladigan pedagogik shart-sharoitlar nazarda tutiladi. Pedagogik tajriba ehtiyotkorlik bilan obʼyektiv ravishda olib borilgandagina amalga oshiriladigan tadqiqot natijalarining obyektivligini taʼminlash imkoniyati tugʻiladi. Suhbat metodi u yoki bu bolani, yoki bir guruh. bolalarni yaxshiroq oʻrganish imkonini yaratadi, taʼlim-tarbiya jarayonida yoʻl qoʻyilgan xatolar aniqlanadi. Bolalar bilan suhbat ularning qiziqishlarini, nutqidagi oʻziga xoslikni, atrof muhit hamda kishilarga munosabatini aniqlashga yordam beradi. Hujjatlar, yaʼni bogʻcha va aloqida tarbiyachilarning reja va hisobotlarini o’rganish ham nazariy xulosalar chiqarishda muhim ahamiyatga ega. Shu bilan birga mazkur hujjatlar maktabgacha taʼlim muassasalaridagi tashkiliy ishlar xaqida aniq xulosalar chiqarish imkonini yaratadi.
Ushbu xulosalar o’z navbatida tarbiya usullarini kashf etishga yordam beradi. Bolalar faoliyati mahsulini tahlil qilish metodi Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasi muhim tadqiqot metodidir. Bolalar faoliyati tahlili ularni shakllantirishda juda yaxshi natijalar beradi. Oʻzbekistonda maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasi masalalari Oʻzbekiston pedagogika fanlari instituti, Toshkent pedagogika va boshqa ilmiy tadqiqot muassasalarida ishlab chiqiladi. Jumlaladan, 1996-2000-yillarda Oʻzbekiston pedagogika fanlari instituti tomonidan amalga oshirilgan maktabgacha taʼlim jarayonining mazmunini yangilashga yoʻnaltirilgan bir qator tadqiqotlar, xususan, "Maktabgacha yoshdagi bolalarning tayyorgarlik darajasiga qoʻyilgan davlat talablari", "Uchinchi ming yillik bolasi" kabi tayanch dasturlarning yaratilishi diqqatga sazovor. [Nishonova:2018 262-264] Maktabgacha yoshdagi bolalar pedagogikasida amalga oshirilgan tadqiqotlarning eng muhimi sensor tarbiya tizimi nazariy asoslarining yaratilganligidir. Chunki sensor tarbiyaning asosiy maqsadi bolalar faoliyatining har xil turlarini amalga oshirish jarayonila uning sensor qobiliyatini taraqqiy ettirishdan iborat. Maktabgacha ta'lim muassasalari tarbiyalanuvchilarida bolalar adabiyoti orqali ajdodlarga muhabbat va hurmatni tarbiyalash. Maktabgacha ta'lim muassasasi va oila o'rtasidagi o'zaro munosabatlar sharoitida katta guruh o'quvchilarida oila byudjeti haqida g'oyalarni shakllantirish.
Didaktik o'yin maktabgacha ta'lim muassasasining katta guruhi o'quvchilarida iqtisodiy tushunchalar va g'oyalarni shakllantirish vositasi sifatida.
Didaktik o'yin maktabgacha ta'lim muassasasi o'quvchilarida yo'l harakati qoidalari haqida g'oyalarni shakllantirish vositasi sifatida. Rolli o'yin maktabgacha ta'lim muassasasining katta guruhi o'quvchilarida tengdoshlariga nisbatan bag'rikenglik munosabatini shakllantirish vositasi sifatida. Rolli o'yinlarda maktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyalanuvchilarida tengdoshlari bilan muloqot qilish madaniyatini shakllantirish. Oila va maktabgacha ta'lim muassasasi o'rtasidagi o'zaro munosabatlar sharoitida katta guruh o'quvchilarini uy ishlariga jalb qilish. Belarus xalq o'yinchoqlari maktabgacha ta'lim muassasasining katta guruhi o'quvchilarida vatanparvarlik tuyg'usini shakllantirish vositasi sifatida. Badiiy so'z maktabgacha ta'lim muassasasining ikkinchi kichik guruhi o'quvchilarida madaniy va gigiyenik ko'nikmalarni shakllantirish vositasi sifatida. Ertak maktabgacha ta'lim muassasasining katta guruhi o'quvchilarida dunyo xalqlariga nisbatan bag'rikenglik munosabatini shakllantirish vositasi sifatida. Maktabgacha ta'lim muassasasining katta guruhi o'quvchilarida rolli o'yinlarda zamonaviy kasblar haqida g'oyalarni shakllantirish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
