Фарғона, Самарқанд ва Хоразм ҳарбий-техник лицейлари ўқувчиларининг жисмоний тайёргарликлари қиёсий таҳлили
Курслар
|
лицей
|
100 м. га югуриш
|
Турган жойидан узунликка сакраш
|
Турникда тортилиш
|
3000 м Кросс
|
Граната улоқтириш
|
Ётиб таяниб, қўлларни букиб ёзиш
|
Ағдарилиб кўтарилиш
|
4х10 м. га моксимон югуриш
|
1
|
Фарғона
|
14,0
|
1,9
|
12,5
|
13,0
|
31,9
|
29,8
|
2,5
|
28,2
|
1-2
|
Самарқанд
|
14,2
|
1,9
|
13,0
|
12,7
|
34,9
|
30,5
|
2,9
|
28,9
|
|
|
t=1,41
|
t= 0,0
|
t= 3.85
|
t=2,3
|
t=8,6
|
t= 2,30
|
t=3.8
|
t=2,5
|
1-3
|
Хоразм
|
14,3
|
1,9
|
12,1
|
13,0
|
32,7
|
29,4
|
3,0
|
28,6
|
|
|
t=2,10
|
t= 0,0
|
t= 3.20
|
t=0,0
|
t= 2,45
|
t= 1,35
|
t=4.7
|
t=1,40
|
2
|
Фарғона
|
13,8
|
2,20
|
14,6
|
12,20
|
35,6
|
34,1
|
4,1
|
27,1
|
2-2
|
Самарканд
|
13,8
|
2,27
|
13,8
|
12,80
|
38,4
|
34,1
|
4,1
|
27,2
|
|
|
t= 0,0
|
t= 3,19
|
t= 3,48
|
t=2,69
|
t= 3,30
|
t= 0,0
|
t= 0,0
|
t= 0,37
|
2-3
|
Хоразм
|
14,2
|
2,22
|
14,1
|
12,27
|
39,6
|
37,6
|
4,0
|
28,2
|
|
|
t=2,82
|
t= 0,91
|
t= 3,43
|
t=0,58
|
t= 4,10
|
t= 3,31
|
t=2,44
|
t= 3,91
|
Жисмоний юкламалар катталиклари, уларнинг оптимал ҳажмлари ва шиддатини аниқлаш учун дастур материалидаги жимоний машқларни бажаришда юрак қисқариш тезлиги тадқиқ қилинди.
Олинган маълумотлар таҳлили шуни кўрсатдики, жисмоний машқларнинг 77%, ЮҚТ минутига 160 зарба бўлган шароитда бажарилади ва бу паст шиддат зонасига киради.
Чидамлилик кўрсаткичларининг ўсиши юқори шиддатли жисмоний юкламалар (ЮҚТ минутига 178.9±3.9 зарба) бажарилганда ошади ва паст шиддатли юкламаларда (ЮҚТ минутига 150.3±6.4 зарба) камаяди.
Аниқландики, ЮҚТ минутига 150-160 зарба бўлишини келтириб чиқарувчи жисмоний юкламалар “чидамлилик чегараси” ҳисобланади ва ўқувчи ёшларда аероб имкониятларнинг муҳим даражада ривожланишига ёрдам бермайди.
Ҳар хил вариантли югуриш машқларининг томир уриш қиймати тўғрисида олинган тажриба маълумотлари шуни кўратдики, минутига 138 дан 180 зарба атрофида ўзгариб турувчи ЮҚТ 2 дан 3 м/с. Тезликда югуришдан фойдаланганда юзага келади.
Уч минут давомида 2 м/с тезлик билан секин югуришда ўсмир йигитларнинг ЮҚТ кўрсаткичлари жисмоний юкламада 59% га ошди ва минутига 152.4 зарбага тенг бўлди. Ушбу югуриш юкламаси паст шиддат зонасига киради, бунда кислород истеъмол қилиш максималга нисбатан бор-йўғи 50% ни ташкил этади.
Педагогик тадқиқотларнинг кўрсатишича, лицей ўқувчилари учун бир текис югуришнинг оптимал тезлиги тор чегарада 2.0 дан 20.5 м/с. гача атрофида бўлади ва ўрта ҳамда катта шиддатли юкламаларга киради, у организмнинг аероб имкониятларини ривожлантириш учун энг самарали ҳисобланади.
3-расм. Тажриба юкламаларини бажариш жарёнида ўқувчилардаги функционал ўзгаришлар динамикаси
Фарғона ихтисослаштирилган лицей ўқувчиларининг жисмоний тайёргарлиги натижаларининг “Алпомиш” саломатлик тестлари меъёрлари билан қиёсий таҳлили шуни кўрсатдики, 100 м. масофада биринчи курс ўқувчилари 14.6±0.5 сек. натижа кўрсатишди, бу “ҳисоб” учун меъёр билан солиштирганда 0.4 сек. га “нишон” учун эса 0.9 сек. га фарқ қилди, бунда иккинчи курс ўқувчилари 13.8±0.8 сек. натижа кўрсатишди ва “нишон” учун меъёрни фақат 3.22% ўқувчи топширди.
3000 м. га югуриш меъёрини биринчи курс ўқувчиларининг 71.2% “ҳисоб” учун ва 92.3% “нишон” учун топшира олмадилар.
Турникда тортилиш кўрсаткичлари бўйича куч қобилятларини ўқувчиларнинг 96.4% меъёрни “ҳисоб” учун (12 марта) бажардилар, ўртача кўрсаткич 12.2±2.9 мартага тенг ва фақат67.2% йигитлар меъёрни “нишон” учун бажара олдилар. Турникда тортилиш тестида 87.4% ўқувчилар меъёрни “ҳисоб” учун, 63.3% ўқувчилар эса “нишон” учун бажардилар. Бу ўқувчи ёшларнинг айрим қисми тайёргарлиги юқори даражада эмаслигини кўрсатди.
Йигитларни Қуролли Кучлар сафида ҳизмат қилишга тайёрлигининг асосий турларидан бири ҳисобланган граната улоқтириш тести шуни кўрсатдики, биринчи курс ўқувчилари меъёрни “ҳисоб” учун муваффақиятли бажардилар, лекин “нишон” учун меъёрни фақат 13.2% ўқувчи бажара олди. Иккинчи курс ўқувчиларининг 84.7% меъёрни “ҳисоб” учун, 47.3% эса “нишон” учун бажарди.
Ҳарбий-техник лицей ўқувчиларининг олинган жисмоний тайёргарлик кўрсаткичларининг “Алпомиш” саломатлик меъёрий тестлари билан қиёсий таҳлили ўқувчиларнинг ҳаракат тайёргарлигини чуқур такомиллаштириш мақсадида жисмоний тарбия бўйича ўқув жараёнини жиддий ўзгаришга асос бўл олади ва истиқболда олий ҳарбий таълим муассасаларига ўқишга кириш муносабати билан янги инновацион ечимларни излаб топишни тақозо этади.
Do'stlaringiz bilan baham: |