Kirish bob. Brend tushunchasi va rivojlanish bosqichlari

1.2 Turizm soxasida brendning o'rni va turizm rivojlanishiga tasiri .
Turizm soxasida brendning o'rni va turizm rivojlanishiga tasiri haqida to'liq va ko'p ma'lumotlarni quyidagicha ta'riflashim mumkin:
Brendning o'rni turizm soxasida:
1 Identifikatsiya va farqini yaratish: Turizm brendining o'rni, mamlakat, shahar, turistik obyekt yoki madaniy merosning tanovurini yaratadi. Uning o'ziga xosliklari, tarixiy, tabiiy va madaniy bog'liqlari orqali boshqa mamlakatlardan ajratiladi va turistlarning qiziqtirishini tortadi.
2 Reputatsiya va maqbuliyatni oshirish: Brendning o'rni, turistik joyning yaxshi reputatsiyasini va taniniqlik darajasini oshiradi. Tanlangan brendlar turistlar uchun ishonchli va maqbul joylar deb hisoblanadi, ularga qo'shimcha turistlar jalb qilish imkoniyati yuzasidan ham ma'lumot beradi.
3 Tanlov va rag'batlantirish: Brendning o'rni, turistlar uchun tanlov jarayonida ahamiyatga ega. Brendlar turistlarni o'ziga jalb qilish, ularga xizmat ko'rsatish va ularning turistik joylarni tanlashga rag'batlantirishga yordam beradi.
4 Foyda va manfaat: Turizm brendining o'rni, turistik joylar va mamlakat uchun foyda va manfaatni oshiradi. Turistlarning kelishlari bilan, turistik xodimlarning ishga olishi va mehmonxonalar, restoranlar, transport va boshqa turistik sohalar uchun yangi imkoniyatlar yuzaga keladi.
Turizm rivojlanishiga brendning tasiri:
1 Muvofiq rivojlanish strategiyalari: Brendning mavjudligi rivojlanish strategiyalarini belgilashda ahamiyatga ega. Turizm brendining mavjudligi rivojlanish strategiyalarini tashkil etish va ularni amalga oshirishga yo'naltiradi.
2 Turistlarni jalb qilish: Turizm brendining o'rni, turistlarni jalb qilishda muhim bir faktorga aylandi. Tanovur va markalashish yordamida, brendlar turistlarning qiziqtirishini tortadi va ularga turistik joylarni kutishga rag'batlantiradi.
3 Investitsiyalar va turizmning iqtisodiy rivojlanishi: Turizm brendining o'rni, tashqi va ichki investitsiyalar yig'ilishini va turizmning iqtisodiy rivojlanishiga o'z hissasini beradi. Brendlar mamlakat uchun investitsiyalar kiritishning asosiy omili hisoblanadi.
4 Turistik obyektlarning rivojlanishi: Turizm brendlarining mavjudligi turistik obyektlarning rivojlanishini rag'batlantiradi. Mamlakatlar va shaharlar, turistik obyektlarni yanada takomillashtirish uchun turizm brendingini qo'llab-quvvatlash va uning imkoniyatlaridan foydalanishadi. Bu obyektlar turistlarga atraktivlik, qulaylik va unikal tajriba taklif etishda muhim rol o'ynayadi.
5 Turistik xizmatlarning sifatini oshirish: Turizm brendining o'rni, turistik xizmatlarning sifatini oshirishda muhimdir. Brendlar, turistik xodimlarning ta'limini, xizmat ko'rsatishni sifatli va insoniy qilishni rag'batlantiradi. Bu esa turistlar uchun yaxshi tajriba va rahatlikni ta'minlashda katta o'rin tutadi.
6 Mahalliy taraqqiyot va sotsial rivojlanish: Turizm brendining rivojlanishi mamlakatning mahalliy taraqqiyoti va sotsial rivojlanishiga ta'sir qiladi. Turizm sektori yuqori sifatli ish o'rinlari yaratadi, turistik obyektlar va xizmatlar uchun yangi bo'sh ish o'rinlarini o'rnatish imkonini beradi. Shuningdek, turizm tashkilotlarining mahalliy jamoatni o'ziga qo'shish, madaniy va ijtimoiy faoliyatlarni oshirish imkoniyatlari mavjud bo'ladi.
7 Xalqaro taniniqlik va tarqatish: Turizm brendining o'rni, mamlakat yoki shaharning xalqaro miqyosda taniniqlik va tarqatishini oshiradi. Brendning qattiq taninadi va taninadi, turistlar uchun rivojlanayotgan mamlakat yoki shaharlar bilan bog'liq imkoniyatlarni o'rgangan holda ularga jalb qilish va turistlar sonini oshirish imkonini beradi.
8 Mahalliy ekologik va madaniy muhofaza: Turizm brendining o'rni, mahalliy ekologik va madaniy muhofazani muhim biladi. Turistik joylar va obyektlar turistlar va mamlakatlar uchun ekologik tizimlarni muhofaza qilishda e'tiborli bo'lishini ta'minlaydi. Bundan tashqari, turistlar va turistik tashkilotlar mahalliy madaniyatni o'z ichiga olgan holda madaniy meroslar va qadriyatlarni muhofaza qilishga qo'shilishadi.
9 Turizmga o'xshash sohalar bilan dunyo bozoriga kirib borish va o’z o’rnini qoldirish mamlakat iqtisodiyoti va siyosatida asosiy rol o’ynaydi.
10 Ekonomik diversifikatsiya: Turizm brendining o'rni, mamlakatning ekonomik diversifikatsiyasiga ta'sir qiladi. Turizmning rivojlanishi ekonomik portfelingizni diversifikatsiya qilish, turizm sektori orqali yangi iqtisodiy imkoniyatlarni yaratish va narxlarning kengayishidan qo'rqish imkonini beradi.
11 Regional rivojlanish: Turizm brendining o'rni, regionlarning rivojlanishiga ham tasir qiladi. Turistik obyektlar va tashkilotlar, turizm brendining mavjudligi bilan birga regionlarda rivojlanishni tortadi. Bu esa qishloq xo'jaligi, transport, ta'lim va boshqa sohalar uchun yangi iqtisodiy imkoniyatlarni ochadi.
12 Mamlakatning imidji va rivojlanish rejasi: Turizm brendining o'rni, mamlakatning imidjini va rivojlanish rejasi bilan bog'liqdir. Turizmning rivojlanishi mamlakatning aholi bilan, boshqa mamlakatlar bilan diplomatik aloqalar bilan, investitsiyalar bilan va yengil saviyada iqtisodiy aloqalar bilan bog'liq imkoniyatlarni beradi.
Turizm soxasida brendning o'rni va rivojlanishiga tushuntirilgan asoslar bilan, mamlakatlar turizm sektorini rivojlantirish, investitsiyalarni jalb qilish, aholini yaxshilash va iqtisodiy rivojlanishni kuchaytirish imkoniyatlarini o'z ichiga oladi. Bu esa turizm sektori yuqori potensialga ega bo'lgan mamlakatlarning iqtisodiy va sotsial rivojlanishini rag'batlantiradi.Mehmonxonalarga, restoranlarga, transport tizimiga, turistik joylar va obyektlarga, suv-havo portlari va transport vositalariga investitsiyalar qilinishi jahon standartlariga muvofiq amalga oshiriladi.
2 Xizmat sifati va yuqori darajali xizmatlar: Oʻzbekistonda turizm soxasida xizmatlar sifati va yuqori darajali xizmatlar takomillashtirilmoqda. Turistik xodimlarga turizm soxasida xususiy tayyorgarlik berish, yoshlarni turizm sohasiga qiziqtirish va turistlarga yuqori darajali xizmat koʻrsatish boʻyicha kurslar va taʼlimlar oʻtkazilishi jahon standartlariga mos amalga oshiriladi.
3 Turistik brending va marketing: Oʻzbekistonda turizm soxasidagi turistik brending va marketingning roli katta ahamiyatga ega. Turistik brending strategiyalari va marketing kommunikatsiyalari yordamida Oʻzbekistondagi turistik obyektlar, madaniyat mirasi, tabiat manzaralari, tadbirlar va festival tomoshalarini dunyoga taʼqdim etish, turistlar uchun atraktivlik va ragʻbatlilik yaratishga qaratilgan strategiyalar amalga oshiriladi.
4 Tarixiy va madaniy turizmning rivojlanishi: Oʻzbekistonda tarixiy va madaniy turizmning rivojlanishi jahon standartlariga muvofiq amalga oshirilmoqda. Tarixiy shaharlar, madaniy miras, arxeologik joylar, muzeylar va turistik meroslar yaxshi saqlanishi, taʼmir qilinishi, turistlarga taʼlim berish va ularga yoʻnaltirish imkoniyatlari yaratilishi jahon standartlariga mos amalga oshiriladi.
5 Turizmga yoʻnaltirilgan taʼlim va kadrlar: Oʻzbekistonda turizm soxasidagi taʼlim va kadrlar yoʻnaltirilgan ravishda rivojlantirilmoqda. Turizm institutlari, akademiyalar va kurslar orqali turistik xizmatlarda ishlash uchun mutaxassislar tayyorlanishi va ularga jahon talablariga javob beruvchi kadrlar yetqazib beradi.
Oʻzbekistonda turizm soxasidagi jahon standartlari va ularni foydalanish imkoniyatlari haqida soʻzlashishdan mamnunman. Bu maqsadda quyidagi muhim nuqtalarni koʻrib chiqamiz:
6 Xalqaro hamkorlik va tashqi investitsiyalar: Turizm soxasidagi jahon standartlariga muvofiq rivojlantirishda xalqaro hamkorlik va tashqi investitsiyalar oʻrnini egallaydi. Oʻzbekistonda xalqaro turizm tashkilotlari bilan hamkorlik oʻrnatilishi, xalqaro konferentsiyalar, turistik tadbirlar va festival tashkil etilishi, turistik kompaniyalar va investitsion fondlar bilan tashkilotlar oʻrnatilishi jahon standartlarini oshirishga yordam beradi.
7 Tashqi reklama va turistik bozor qilish: Turizm soxasidagi jahon standartlariga mos rivojlanish uchun tashqi reklama va turistik bozor qilishning oʻziga xos yoʻnalishi zarur. Oʻzbekistonda turistik joylar, obyektlar, tadbirlar va xizmatlar dunyoga yoʻnaltirilishi, xalqaro turistik bozorlarda tanitilishi va reklama qilinishi, turistlarning qiziqtirishini tortadi va Oʻzbekistonga kelishga imkon beradi.
8 Xavfsizlik va xizmat sifati: Turizm soxasidagi jahon standartlari Oʻzbekistonda xavfsizlik va xizmat sifatini taʼminlashga katta ahamiyat beradi. Xavfsizlikning oʻz standartlari, turistlarni qutqarish va xavfsizlikning taʼminlanishi, turistik xodimlarning yuqori sifatli xizmat koʻrsatishi jahon standartlariga muvofiq amalga oshirilishi zarur.
9 Ijtimoiy va ekologik tashkilotlar: Turizm soxasidagi rivojlanishning jahon standartlariga muvofiq boʻlishi uchun ijtimoiy va ekologik tashkilotlar hamkorlik qilishi zarur. Mamlakatda ekologik tashkilotlar orqali tabiat manzaralari, suv resurslari, ekoturizm joylari muhofaza qilinishi, ijtimoiy tashkilotlar orqali esa turizmga qiziqishni oshirish, mahalliy jamoatni oʻzgartirish va turizm faoliyati sohasida ijtimoiy maslahatlashishlar amalga oshirilishi jahon standartlariga muvofiq amalga oshiriladi.
1 Markalashish: Brendning vujudga kelishi uchun markalashishning muhim bir rol o'ynaydi. Turizm markasi, bir mamlakat, shahar, tuman yoki turistik obyektning o'ziga xos, tan olgan va taniqli identifikatoridir. Markalashishning asosiy maqsadi, turistlarni uning xizmatlari, atraksionlari, madaniy merosi va o'ziga xosliklari bilan tortishga majbur etishdir.
2 Kommunikatsiya strategiyalari: Brendning rivojlanishi uchun ma'lum bir turizm kommunikatsiya strategiyasining mavjudligi muhimdir. Kommunikatsiya strategiyasi, turizm markasi bilan bog'liq ravishda xalqaro turistlarga, tashkilotlarga va boshqalar bilan o'zaro aloqalar o'rnatish va tarqatishning yollari va usullarini o'z ichiga oladi.
3 Turi bo'yicha segmentatsiya: Brendning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun turi bo'yicha segmentatsiya muhimdir. Bu, bir turizm markasini belgilangan turist segmentlariga moslashtirishni o'z ichiga oladi. Segmentatsiya, turistlarning iqtisodiy, demografik, madaniy, preferanslar va boshqa xususiyatlari asosida belgilanishi mumkin.
4 Taniqli va unikal elementlar: Turizm markasining vujudga kelishida taniqli va unikal elementlar muhimdir. Bu, mamlakatning yaqin doirasida yoki uning ichidagi atraksionlar, tabiat manzaralari, madaniy meroslar, turistik marosimlar, o'ziga xosliklar va qobiliyatlar kabi turistlar uchun atraktivlik qiluvchi xususiyatlardan iborat bo'lishi kerak.
5 Xalqaro turizm platformalari: Brendning rivojlanishiga yordam berish uchun xalqaro turizm platformalari va tashkilotlar bilan hamkorlik muhimdir. Bu platformalar, turizm markasini dunyo miqyosidagi obro'siga olib chiqish, xalqaro turistlar va investitsiyalar jalb qilish, turistik xizmatlarni taqdim etish va global kommunikatsiya imkoniyatlarini yaratishda katta ahamiyatga ega.
6 Tarqatish va reklama: Turizm markasini nufuzli turizm bazarlariga yuborish va uning atraktivliklarini o'rganish uchun effektiv reklama va tarqatish strategiyalari muhimdir.Brendning vujudga kelishi va rivojlanishining nazariy asoslari turizm sohasi uchun keng qamrovli va tafsilotli mavzudir. Quyidagi ma'lumotlar, sizning diplom ishingiz uchun qo'llanishli bo'lishi mumkin:1 Brendning tanovur va identifikatsiyasi: Brendning vujudga kelishida, tanovur va identifikatsiya muhimdir. Bu, mamlakatning turistik obyektlari, madaniy meroslar, tabiat manzaralari, milliy xususiyatlari va boshqa turistik elementlar bilan bog'liq xususiyatlardan iborat marka imkoniyatlari bilan bog'liqdir. 2 Tashqi ta'sir va brending: Turizm brendini rivojlantirishda tashqi ta'sir muhim bo'lib, turizm sohasidagi tashkilotlar, turistik tashkilotlar va turizm tashkilotlari bilan hamkorlik qilish, xalqaro turizm tashkilotlari va turizm agentliklar bilan hamkorlik qilish, xalqaro tadbirkorlik va investorlarni jalb qilish kabi asosiy tashqi ta'sirlarga e'tibor berish kerak.3 Turizm kommunikatsiya strategiyalari: Turizm brendining rivojlanishida kommunikatsiya strategiyalari ahamiyatga ega. Bu strategiyalar turizm markasi xususiyatlarini, atraktivliklarini va unikal elementlarini belgilash, turistlar bilan o'zaro aloqalar o'rnatish, turistik mahsulot va xizmatlarni taqdim etish, turistik xodimlarning xizmatlarini yuqori sifatli tarzda ko'rsatish va turizm brendingini turizm tashkilotlarining faoliyatining asosiy qismi qilishni o'z ichiga oladi.4 Turistik segmentatsiya: Brendning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun turistik segmentatsiyaga e'tibor berilishi kerak. Bu, turistlarning turistik talablari, preferanslari, motivatsiyalari, yo'llanishlari, moliyaviy imkoniyatlari, madaniy tajribalari, tabiiy resurslardan foydalangan holda mahsulot va xizmatlar bilan o'zaro bog'liqlari bo'yicha bo'lib turuvchi tahliliy jarayonni o'z ichiga oladi. 5 Xususiy turizm strategiyalari: Brendning vujudga kelishi va rivojlanishi uchun xususiy turizm strategiyalari belgilanishi muhimdir1.2 Turizm soxasida brendning o'rni va turizm rivojlanishiga tasiri haqida to'liq va ko'p ma'lumotlarni quyidagicha ta'riflashim mumkin:Brendning o'rni turizm soxasida:1 Identifikatsiya va farqini yaratish: Turizm brendining o'rni, mamlakat, shahar, turistik obyekt yoki madaniy merosning tanovurini yaratadi. Uning o'ziga xosliklari, tarixiy, tabiiy va madaniy bog'liqlari orqali boshqa mamlakatlardan ajratiladi va turistlarning qiziqtirishini tortadi.2 Reputatsiya va maqbuliyatni oshirish: Brendning o'rni, turistik joyning yaxshi reputatsiyasini va taniniqlik darajasini oshiradi. Tanlangan brendlar turistlar uchun ishonchli va maqbul joylar deb hisoblanadi, ularga qo'shimcha turistlar jalb qilish imkoniyati yuzasidan ham ma'lumot beradi.3 Tanlov va rag'batlantirish: Brendning o'rni, turistlar uchun tanlov jarayonida ahamiyatga ega. Brendlar turistlarni o'ziga jalb qilish, ularga xizmat ko'rsatish va ularning turistik joylarni tanlashga rag'batlantirishga yordam beradi.4 Foyda va manfaat: Turizm brendining o'rni, turistik joylar va mamlakat uchun foyda va manfaatni oshiradi. Turistlarning kelishlari bilan, turistik xodimlarning ishga olishi va mehmonxonalar, restoranlar, transport va boshqa turistik sohalar uchun yangi imkoniyatlar yuzaga keladi.Turizm rivojlanishiga brendning tasiri:1 Muvofiq rivojlanish strategiyalari: Brendning mavjudligi rivojlanish strategiyalarini belgilashda ahamiyatga ega. Turizm brendining mavjudligi rivojlanish strategiyalarini tashkil etish va ularni amalga oshirishga yo'naltiradi.
2 Turistlarni jalb qilish: Turizm brendining o'rni, turistlarni jalb qilishda muhim bir faktorga aylandi. Tanovur va markalashish yordamida, brendlar turistlarning qiziqtirishini tortadi va ularga turistik joylarni kutishga rag'batlantiradi.
3 Investitsiyalar va turizmning iqtisodiy rivojlanishi: Turizm brendining o'rni, tashqi va ichki investitsiyalar yig'ilishini va turizmning iqtisodiy rivojlanishiga o'z hissasini beradi. Brendlar mamlakat uchun investitsiyalar kiritishning asosiy omili hisoblanadi.4 Turistik obyektlarning rivojlanishi: Turizm brendlarining mavjudligi turistik obyektlarning rivojlanishini rag'batlantiradi. Mamlakatlar va shaharlar, turistik obyektlarni yanada takomillashtirish uchun turizm brendingini qo'llab-quvvatlash va uning imkoniyatlaridan foydalanishadi. Bu obyektlar turistlarga atraktivlik, qulaylik va unikal tajriba taklif etishda muhim rol o'ynayadi.5 Turistik xizmatlarning sifatini oshirish: Turizm brendining o'rni, turistik xizmatlarning sifatini oshirishda muhimdir. Brendlar, turistik xodimlarning ta'limini, xizmat ko'rsatishni sifatli va insoniy qilishni rag'batlantiradi. Bu esa turistlar uchun yaxshi tajriba va rahatlikni ta'minlashda katta o'rin tutadi. 6 Mahalliy taraqqiyot va sotsial rivojlanish: Turizm brendining rivojlanishi mamlakatning mahalliy taraqqiyoti va sotsial rivojlanishiga ta'sir qiladi. Turizm sektori yuqori sifatli ish o'rinlari yaratadi, turistik obyektlar va xizmatlar uchun yangi bo'sh ish o'rinlarini o'rnatish imkonini beradi. Shuningdek, turizm tashkilotlarining mahalliy jamoatni o'ziga qo'shish, madaniy va ijtimoiy faoliyatlarni oshirish imkoniyatlari mavjud bo'ladi.7 Xalqaro taniniqlik va tarqatish: Turizm brendining o'rni, mamlakat yoki shaharning xalqaro miqyosda taniniqlik va tarqatishini oshiradi. Brendning qattiq taninadi va taninadi, turistlar uchun rivojlanayotgan mamlakat yoki shaharlar bilan bog'liq imkoniyatlarni o'rgangan holda ularga jalb qilish va turistlar sonini oshirish imkonini beradi.8 Mahalliy ekologik va madaniy muhofaza: Turizm brendining o'rni, mahalliy ekologik va madaniy muhofazani muhim biladi. Turistik joylar va obyektlar turistlar va mamlakatlar uchun ekologik tizimlarni muhofaza qilishda e'tiborli bo'lishini ta'minlaydi. Bundan tashqari, turistlar va turistik tashkilotlar mahalliy madaniyatni o'z ichiga olgan holda madaniy meroslar va qadriyatlarni muhofaza qilishga qo'shilishadi.9 Turizmga o'xshash sohalar bilan dunyo bozoriga kirib borish va o’z o’rnini qoldirish mamlakat iqtisodiyoti va siyosatida asosiy rol o’ynaydi.
10 Ekonomik diversifikatsiya: Turizm brendining o'rni, mamlakatning ekonomik diversifikatsiyasiga ta'sir qiladi. Turizmning rivojlanishi ekonomik portfelingizni diversifikatsiya qilish, turizm sektori orqali yangi iqtisodiy imkoniyatlarni yaratish va narxlarning kengayishidan qo'rqish imkonini beradi.11 Regional rivojlanish: Turizm brendining o'rni, regionlarning rivojlanishiga ham tasir qiladi. Turistik obyektlar va tashkilotlar, turizm brendining mavjudligi bilan birga regionlarda rivojlanishni tortadi. Bu esa qishloq xo'jaligi, transport, ta'lim va boshqa sohalar uchun yangi iqtisodiy imkoniyatlarni ochadi.12 Mamlakatning imidji va rivojlanish rejasi: Turizm brendining o'rni, mamlakatning imidjini va rivojlanish rejasi bilan bog'liqdir. Turizmning rivojlanishi mamlakatning aholi bilan, boshqa mamlakatlar bilan diplomatik aloqalar bilan, investitsiyalar bilan va yengil saviyada iqtisodiy aloqalar bilan bog'liq imkoniyatlarni beradi.Turizm soxasida brendning o'rni va rivojlanishiga tushuntirilgan asoslar bilan, mamlakatlar turizm sektorini rivojlantirish, investitsiyalarni jalb qilish, aholini yaxshilash va iqtisodiy rivojlanishni kuchaytirish imkoniyatlarini o'z ichiga oladi. Bu esa turizm sektori yuqori potensialga ega bo'lgan mamlakatlarning iqtisodiy va sotsial rivojlanishini rag'batlantiradi.Brеndning muhim tashkil qiluvchilari sifatida kommunikatorning firma uslubini ham ko‘rib chiqish mumkin. Lеkin shuni yodda tutish kеrakki, firma uslubi – firma nufuzining tashqi aks etishi, xolos. Uning asosiy vazifasi – brendni ko‘zga ko‘rinarli qilish va faqat ushbu firmaga xos qilishdir. Ba'zi hollarda mutaxassislar mintaqaviy (mahalliy) brendlar, ya'ni mamlakatning muayyan hududida ommaviy bo‘lgan bеlgilarni ham ajratib ko‘rsatishadi. Ba'zi tovarlar markasi nomining mashhurligi ko‘pincha ishlab chiqaruvchi firmalarning nominikidan kam emas. Brendni baholash bir qator xususiyatlar yordamida amalga oshiriladi. Ulardan ba'zilarini kеltirib o‘tamiz. Brendning kuchi brendning o‘z tovar toifasida ustunlik qilish qobiliyati bilan o‘lchanadi. Brendning muvofiqligi (rеlеvantligi) brendning nufuzi va tavsifi istе'molchilarning ehtiyojlari va kutishlariga mos kеlishi bilan o‘lchanadi. Brendga bеrilish (moyillik) xaridorlarning brenddan foydalanishga moyilligini tavsiflaydi va muqobil variantlar bo‘lganda ushbu brendni qanchalik ko‘proq va tеz-tеz tanlab olishlari bilan o‘lchanadi. Xaridorlar orasida brendning ma'lumlik darajasi mo‘ljaldagi auditoriyafoizidan (ya'ni, kim ushbu brendni eslay olishi) kеlib chiqib aniqlanadi. Bunda intеrvyu olinayotgan shaxsning ushbu brendni chеtdan aytib turilmay eslashi va chеtdan aytib turib eslashi ajratib ko‘rsatiladi. Yuqorida ko‘rsatilgan xususiyatlar brend qiymatini aniqlash uchun qo‘llaniladi. Bu – brendning asosiy tavsifidir. Uni o‘lchash uslublari har xil va ko‘psonlidir. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiy amaliyotida marka kapitali tushunchasi ham faoli ishlatiladi. Darvoqе, mamlakatimiz iqtisodiy amaliyotida ham muayyan rеal mablag‘ bahosiga ega bo‘lib bormoqda. Bugun ularning qiymati firma buxgaltеr balansining «Nomoddiy aktivlar» bo‘limida hisobga olinishi mumkin. Banklar brendga egalik huquqini muayyan intеllеktual mulkka egalik tarzida ko‘rib chiqish va krеdit bеrishda undan garov sifatida foydalanishi mumkin. Agar brendingga markеting nuqtai nazaridan qaraladigan bo‘lsa, u brend yaratish va uni boshqarishga yo‘naltirilgan markеting tеxnologiyalari turlaridan biridir. Bunday tor yondashuvdar kеlib chiqib, brendingni uning egasi bo‘lgan firma nufuzini o‘z ichiga oladigan va maqsadli bozor sеgmеntining brendga munosabatini shakllantiradigan maxsus istе'mol taassuroti uyg‘otish bo‘yicha markеting faoliyati sifatida ta'riflash mumkin. Brendingning asosiy markеting maqsadlari o‘z ichiga quyidagilarni oladi: -brend yaratish; -brendni kuchaytirish; -brеndni joylashtirish va o‘rnini almashtirish (pozitsiyalashtirish va rеpozitsiyalashtirish); -brendni rivojlantirish bosqichlarini yangilash va o‘zgartirish; -brendni kеngaytirish va chuqurlashtirish (mustahkamlash).
Markеting majmuining boshqa elеmеntlari barqaror ravishda yuqori darajada bo‘lganda firma uslubi uning egasiga quyidagi ustunliklarni bеradi: *axborot oqimi orasidan istе'molchiga ma'qul bo‘lgan firma tovarini tеz va bеxato topishga yordam bеradi; firmaga kam xarajat qilgan holda o‘zining yangi tovarlarini bozorga olib chiqishga imkon bеradi; rеklamaning samaradorligini oshiradi; faqat rеklama emas, balki firma markеting kommunikatsiyalari boshqa vositalarining (masalan, pablik rilеyshinz, matbuot konfеrеntsiyalari o‘tkazish, nufuzli prospеktlar chiqarish va sh.k.) zarur birligiga erishishga ko‘maklashadi);korporativ ruhning o‘sishiga ko‘maklashadi, xodimlarni birlashtiradi, umumiy ishga aloqadorlik, «firma vatanparvarligi» hissini uyg‘otadi; firmaning estеtik darajasi va vizual muhitiga ijobiy ta'sir qiladi. Agar firma uslubidan foydalanish bеradigan ustunliklarning barchasini umumlashtiradigan bo‘lsak, firma uslubini firma nufuzin, uning bеlgisini(markasini) shakllantiruvchi asosiy vositalardan biri dеyish mumkin. Rеklama nazariyasi va amaliyotining klassiklaridan biri firma kommunikatsiyalarining yuqori darajasi haqida gapirar ekan, «har bir e'lon marka obrazi bo‘lgan ramzga qo‘shilgan hissa, brend nufuziga qo‘shilgan uzoq muddatli ulush sifatida qaralishi kеrak»ligin ta'kidlagan. Amеrika Markеting assotsiatsiyasining ta'rifiga binoan «Brend (ingl. «Brand») — muayyan sotuvchi yoki sotuvchilar guruhi tovarlari va xizmatlarini ularning raqobatchilaridan ajratib turish maqsadida hosil qilingan nom, so‘z, ifoda (ingl. brand patе), bеlgi, ramz yoki dizaynеrlik qarori, ularning kombinatsiyasidir» Kеngroq va erkinrq ma'noda olib qaraganda brend tovar yoki xizmatni ularning barcha o‘lchamlari, tavsiflar, foydalanuvchi tomonidan qabul qilinadigan va u tovarga nisbat bеradigan tasavvurlar yig‘indisi (tovar nufuzi, ingl. Brandimag), shuningdеk brend egalari tomonidan istе'molchiga va'da qilingan biror ustunlik bilan birga o‘z ichiga oladi. Shunday qilib, bunday tushunishda brend – tovarga istе'molchilar «yopishtiradigan» «tasavvurdagi yorliq» va unga uni yaratuvchilar kiritadigan mazmundir. Shunday qilib, brendning yuqorida aytib o‘tilgan ikki tashkil qiluvchisi haqida gapirish mumkin. Bular: brend nomi (brand patе) va brend obrazi(brand imagе)dir. Kеyingi vaqtda mutaxassislar ushbu tushunchaning boshqa tarkibiy qismlarini ham aytishmoqda. Masalan, brend-mif – kommunikator kompaniyaning korporativ afsonasi. «Brend» tеrminining yuqorida kеltirilgan sharhi shuni ko‘rsatadiki, brendni asosiy tashkil qiluvchi uning egasining nufuzi hisoblanadi. Kompaniyaning nufuzi firma murakkab tavsiflari va unga nisbatan chеtdan, ya'ni auditoriya munosabatining majmuidan iborat. Firmaning muvaffaqiyatli nufuzi asosida quyidagi tarkibiy qismlar yotadi. -axloqiy printsiplar. -firmaning bosh vazifasi (missiya). -korporativ falsafa. -kompaniyaning uzoq muddatga mo‘ljallangan maqsadlari.
-xulq-atvor va tashqi ko‘rinish andazalari. Ko‘rinib turibdiki, kompaniyaning nufuzini shakllantirish markеting usullari bilan emas, balki mеnеjmеnt vositalari bilan amalga oshiriladi.
Brend yaratishda ommaviy uchrashuvlar va namoyishlarni tashkil etish.
2019 yil 6 yanvardan kuchga kirgan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasida turizmni jadal rivojlantirishga oid qo‘shimcha choratadbirlar to‘g‘risida” PF-5611 sonli farmoni doirasida “2019-2025 yillarda O‘zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish konsepsiyasi” qabul qilingan bo‘lib, unga ko‘ra “2019-2020 yillarda – turizmni rivojlantirish uchun mustahkam qonunchilik bazani yaratishga qaratilgan institutsional islohotlar, infratuzilmani modernizatsiyalash va mamlakat brendini targ‘ib qilish” hamda “yagona milliy turizm brendini yaratish hamda unga asosan har bir hududning o‘ziga xos xususiyatidan kelib chiqib, hududlarning turizm brendini yaratish” vazifasi belgilangan.
Milliy va mahalliy turizm hududlarining brendini yaratib, uzoq va yaqin sayyohni vujudga keltiruvchi makonlarda ularni keng targ‘ib qilish global bozorlarda muvaffaqiyat qozonish garovi bo‘lishi bilan birga, hududiy brend strategiyalarining samaradorligi monitoringini muntazam amalga oshirib, mos manzilli choratadbirlarni belgilash, mamlakat turizm sohasining barqaror raqobatbardoshligiga erishishni ta’minlaydi. YA’ni, milliy brendning global darajadagi nufuzini bilish uni barqaror oshirish strategiyalarini belgilashda muhim ahamiyat kasb etib, turizm hududi brendi raqobatbardoshligini aniqlashning xalqaro standartlarini va metodologiyasini o‘rganish, bugungi kunning o‘ta dolzarb masalasi bo‘lib hisoblanadi. Google Travelerning hisobotlariga qaraganda, sayohat joyini tanlash jarayonida 70% ga yaqin hordiq chiqarmoqchi bo‘lgan insonlar ishonarli ma’lumot manbai sifatida Internetga murojaat qiladilar. Xuddi shu tadqiqot natijalariga qaraganda 64% sayohatchilar qidiruv saytlari orqali turistik hududlarni tanlaydilar. Dunyo miqyosida millionlab potensial turistlar qidiruv saytlarida ko‘rganlaridan shunchalik ilhomlanadilarki, natijada o‘z sayohat hududlarini uning onlayn imijiga tayangan holda tanlaydilar
P.P.W.Wong, K.Teoh

• 
  kabi olimlar iste’molchiga asoslangan brend qimmatining turizm hududi raqobatbardoshligiga ta’siri muammosini, Beritelli P. va Laesser C.
  
• 
  Turizmni boshqarish milliy tashkilotlari tomonidan brending maqsadida qilinadigan xarajatlarni qisqartirish yo‘llarini asoslab berganlar, rossiyalik tadqiqotchi Aleksandrova A.
  
• 
  festivallarni tashkil etishda hududiy kobrending tamoyillarini, D. Richardson va D. Koen
  
• 
  noyob tijorat taklifi konsepsiyasiga asoslangan turistik hudud sloganini shakllanishiga qo‘yilgan asosiy talablar ierarxiyasini, S. Payk
  
• 
  turizm hududi brend tarkibidagi slogan sifatini baholashning etti darajali uslubiyotini ishlab chiqqanlar. O‘zbekistonlik olimlardan X.N. Abdulazizova
  
• 
  milliy va mintaqaviy brend tushunchalarini tadqiq etib, milliy brendni rivojlantirish strategiyasi brendning qimmati, maqsadli auditoriyalar, ichki va tashqi aloqalar, shuningdek, milliy brendni namoyish etuvchi timsol va personajlarni ifodalashini ta’kidlaydi. D. Richardson va D. Koen
  
• 
  AQSHning shahar va shtatlarining imijini tadqiq qilib, noyob tijorat taklifi konsepsiyasiga asoslangan turistik hudud sloganini shakllanishiga qo‘yilgan asosiy talablar ierarxiyasini ishlab chiqib: slogan tarkibida taklif bo‘lishi kerak; taklif bir yoki bir nechta pozitsiya bilan cheklanib qolishi kerak; taklif sayyohlarda qiziqish uyg‘otib, turistik hudud ustunliklarini ifodalashi maqsadga muvofiq; va ustunliklar noyob bo‘lib, turistik hududning raqobatchilarga nisbatan differensiatsiya qilish imkonini berishi shart, degan xulosaga keladilar.
  
• 
  100 ta turistik hudud sloganlarini tahlil qilib, ko‘p turistik hududlar deyarli xotirada qolmaydi, degan xulosaga keladi. Kreativ g‘oyalar etishmasligini va targ‘ibot-tashviqot ishlari, ko‘pincha vaqtinchalik farqlarga asoslanishini ta’kidlab, bozor va iste’molchi ongidan joy olish (pozitsionirovaniya) jarayonida qo‘llaniladigan 14 ta asosiy mavzularni ajratadi. Ular quyidagilar: 1) etakchilik; 2) kashf etish; 3) tabiat; 4) geografik joylashuv; 5) insonlar; 6) suv; 7) shaxsiyatni namoyon qilish 8) kundalik hayotdan qochish, sho‘ng‘ish; 9) lazzatlanish; 10) xazina; 11) qirollarga xos; 12) serg‘ayrat, sermazmun hayot; 13) iqlim; 14) pazandalik.
  

Payk S. Yangi Zellandiyadagi turistik hududlar brendlarining sloganlarini tahlil qilish maqsadida, slogan sifatining etti darajali uslubiyotini ishlab chiqib, ularni quyidagicha tavsiflab beradi: 1. Daraja – sloganda aniq taklif mavjud emas; 2. Daraja – “Bizning mahsulotimizni sotib oling” qabilidagi taklif; 3. 2-Daraja - “Bizda yaxshi mahsulot bor” qabilidagi taklif; 4. 3A-Daraja – xohlagan turistik hududga mos keladigan taklif; 5. 3B-Daraja – ko‘p boshqa hududlarga ham xos bo‘lgan taklif; 6. 4A-Daraja – noyob xususiyatga asoslangan, lekin turist uchun hech qanaqa naf keltirmaydigan taklif; 7. 4B-daraja – noyob tijorat taklifi mavjud bo‘lgan slogan. Bloom Consulting xalqaro tashkiloti o‘zi ishlab chiqqan metodologiyaga asoslanib, turli mamlakat, viloyat va shahar brendlarining reytingini aniqlash bilan shug‘ullanadi va 180 mamlakat milliy brendlarining reytingini har yili e’lon qilib boradi. Umuman olganda, hududiy brendlarni yaratish va uning samaradorligini uzluksiz oshirib borish 5 ta maqsadni ko‘zlaydi, ya’ni 1) eksportni ko‘paytirish, 2) investitsiyalarni jalb qilish, 3) turizm sohasini rivojlantirish, 4) xorijiy mutaxassislarni ishchi kuchi sifatida hududga jalb qilish, 5) mamlakat mashhurligini Ushbu 5 maqsadning turli ehtiyojlarga ega manfaatli tomonlari mavjud, ya’ni 1) ishlab chiqaruvchilar, 2) investorlar, 3) sayyohlar, 4) mehnat bozori, 5) keng omma. Manfaatli tomonlarning o‘ziga xos ehtiyojlari bor, ya’ni 1) tadbirkor noyob tovar ishlab chiqarishni, 2) investor ustunlikka ega bo‘lishni, 3) sayyoh yangi va xotirada qoladigan tajribaga ega bo‘lishni, 4) mutaxassis xalqaro darajada tan olinishini, 5) keng omma boshqalarni qoyil qoldirishni xohlaydi. Bloom Consulting hududiy brendlar reytingini aniqlashda 1) iqtisodiy samaradorlik, 2) raqamli talab, 3) hudud brendi strategiyasi reytingi va 4) onlayn samaradorlik kabi o‘zgaruvchanlardan foydalanadi. Iqtisodiy samaradorlikni aniqlash maqsadida, UNWTO statistik ma’lumotlariga asoslangan holda, mamlakatning turizm sohasidan olgan daromadlarining o‘rtacha 5 yillik ko‘rsatkichi olinadi va o‘rtacha uning o‘sish foizi aniqlanadi. Raqamli talab o‘zgaruvchanini hisoblash maqsadida turizmga oid onlayn qidiruvlar 5 ta guruhga bo‘lingan 40 ta brend teglari (1-jadvalga qarang), turistik hududdagi diqqatga sazovor joylar va sayohat turlari bilan bog‘liq kalit so‘zlar tahlil qilinadi. Odatda 3 818 000 ta kalit so‘zlar ingliz, fransuz, italyan, ispan, rus, nemis, portugal, yapon va xitoy kabi 9 ta til kesimida tahlil qilinadi.
Hudud brendi strategiyasi (HBS) reytingi o‘zgaruvchanligiga ko‘ra, aniqlanayotgan 180 mamlakat Milliy turizm tashkilotlarining turistik brend strategiyasi samaradorligiga baho beriladi. YA’ni, Raqamli Talab o‘zgaruvchanligini hisoblash maqsadida aniqlangan ma’lum turistik hududning eng mashhur va Internet orqali ko‘p qidirilgan brendteglari, mamlakat Milliy turizm tashkiloti (O‘zbekistonda Turizmni rivojlantirish qo‘mitasi) tomonidan keng targ‘ib qilinayotgan kalit so‘zlar bilan o‘zaro qiyosiy tahlil qilinadi. Milliy turizm tashkiloti tomonidan e’tibor “Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali180 ta mamlakat hududiy brendlari reytingida O‘zbekiston kiritilmagan bo‘lib, agar ma’lum mamlakat turizmga oid statistik ma’lumotlarini Jahon turizm tashkilotiga (UNWTO) muntazam taqdim etmasa yoki ishlab turgan Milliy turizmning rasmiy veb portali mavjud bo‘lmagan taqdirda, Bloom Consulting xalqaro tashkiloti bu mamlakatning reytingini aniqlamaydi. Xulosa va takliflar 5 ta qo‘shni davlatlar milliy turizm brendlarini brend tarkibiga ko‘ra toifalash, sloganda qo‘llanilgan iboradagi taklif sifatini aniqlash usullari, hudud brendi strategiyasi va milliy brendlar reytingi natijalari bo‘yicha o‘zaro qiyosiy tahlil amalga oshirildi. O‘zbekiston milliy brendining raqobatbardoshligini barqaror oshirib borish bo‘yicha quyidagi xulosalar qilindi va takliflar ishlab chiqildi: 1.Turizmni rivojlantirish davlat ko‘mitasining veb sayti (uzbektourism.uz) orqali turli tillarda targ‘ib qilinayotgan slogan (Symbol of the magic East, Simvol magicheskogo Vostoka, Sehrli SHarq ramzi) Payk S. uslubiyotiga ko‘ra o‘rta sifatli ibora bo‘lib, o‘zida aniq taklifni mujassamlashtirmasdan, O‘zbekistonga nisbattan berilagan ta’rifga o‘xshab ketmoqda. Vaholanki, slogan davlatning ta’rifi shaklida emas, balki potensial tashrif buyuruvchiga boshqa hududlar taklif qilmagan kreativ va’da shaklida bo‘lishi maqsadga muvofiq. “SHarq” so‘zi potensial turistni chalg‘itib, geografik jihatdan juda keng ko‘lamni qamrab oluvchi ma’noni beradi. YA’ni, milliy brend sloganida qo‘llanilgan “sharq” so‘zi potensial tashrif buyuruvchida O‘zbekistonning dunyo xaritasidagi o‘rnini xayolan tasavvur qilish imkonini bermaydi. Fikrimizcha, mamlakatimiz sloganida “Ipak chorrahasi” (Silk crossroad, SHelkovыy perekrestok) iborasini qo‘llash orqali O‘zbekiston Buyuk ipak yo‘lining asosiy chorrahalari joylashgan geografik hudud ekanligiga ishora qilgan bo‘lamiz. 2. Aslida slogan shunchaki mamlakatning geografik joylashuvi, xususiyati va raqobat ustunliklarini ifodalaydigan so‘zlar birikmasi emas, balki bozor va iste’molchi ongidan joy olish (pozitsionirovanie) strategiyasini amalga oshirish maqsadida potensial sayyoh, investor va boshqalarga bermoqchi bo‘lgan, mamlakatning va’dasi! Ushbu va’da turizm raqobat ustunliklaridan, dunyoning boshqa hududlari taklif qila olmaydigan mamlakatning imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda qanchalik aniq bo‘lsa, iste’molchilar ongidan joy olish shunchalik tez va samarali kechadi. Ya’ni, yuqorida taklif qilingan ipak chorahhasi so‘z birikmasiga ilhomlanishso‘zini qo‘shish evaziga O‘zbekiston milliy turizm brendining yangi sloganini, ilhonlanturuvchi ipak chorrahasi, deb taklif etamiz. Ushbu iborani ingliz tilida INSPIRING SILK CROSSROAD, rus tilida kabi motivlashtiruvchi va’dalarni qo‘llash tavsiya etiladi. 3. O‘zbekistonni dunyo aholisi nazarida “Buyuk ipak yo‘lidagi chorrahada joylashgan mamlakat va u yerga sayohat qilish, ijodkorlarga ijod, olimlarga yangi g‘oyalar, novatorlarga ixtirolar, san’at ahliga yangi asarlar, depressiv holatdagi insonlarda yashashga bo‘lgan qiziqishning paydo bo‘lishiga olib kelishini” va’da berib, “Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali, targ‘ibot-tashviqot ishlarini ayni shu strategik brend teglariga asoslanib, kompleks amalga oshirish tavsiya etiladi. Natijada, O‘zbekiston turizm hududi (destinatsiya) sifatida dunyo bozorlari va aholisi ongida, ushbu mamlakatga sayohatni amalga oshirish, “kishini ilhomlantiradi, yashashga, ijod qilishga, yaratishga, ixtiro etishga, bunyodkorlikka kuch g‘ayrat bag‘ishlaydi”, degan aqidani singdirish evaziga “2019-2025 yillarda O‘zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish konsepsiyasi” ko‘zda tutilgan milliy brend strategiyasiga oid barcha vazifalarni amalga oshirib, turizm raqobatbardoshligining barqarorligiga erishishimizga ishonchim komil.