Kirish Asosiy tushuncha va atamalar

2. omborlarning sanoat transportlari va ishlabchiqarish uchastkalari bilan aloqasi.
Sanoat tashkilotlari xo`jalik om,borlarining asosiy ishlab chiqarish bilan uzviy aloqasini quyidagi asosiy faktorlar belgilaydi:

• 
  Sanoat tashkiloti tarkibida faoliyatning yagona maqsadi;
  
• 
  Texnologik aloqasi;
  
• 
  Transport aloqasi;
  
• 
  Bitta sanoat maydonida qo`shma joylashtirish;
  
• 
  Arxitektur va hajmli-rejali muammolarda o`zaro aloqa va birlik;
  
• 
  Bitta boshqaruv tizimiga bo`ysunish;
  
• 
  Ishlab chiqarish samaradorligining umumiy iqtisodiy ko`rsatkichlari
  

3. omborlar rivojlanishining tendensiyalari.
Yuklarni stellajlarda joylashtirish omborlar hajmidan to`la to`kis foydalanish imkonini beradi.
1-jadvalda omborlarni mexanizatsiyalashgan avtomatlashgan texnologiyasi xarakteristikalari va rivojlanish etaplari ko`rsatilgan.
Tarali-donabay yuklarni omborlarda joylashtirish va ishlov berish texnikalari rivojlanishining texnologiyalari quyidagilar:

• 
  Yuklarni joylashtirish uchun baland stellajlari va ularga xizmat ko`rsatish uchun kranlar, shtabellar ishlatish;
  
• 
  Ko`p qavatli omborlar qurilishidan voz kechish, balandligi kata bo`lgan bir qavatli binolardan omborlar uchun qo`llash yo`lga qo`yish;
  
• 
  Yukni saqlash uchun ombor hajmidan unumli foydalanish;
  
• 
  Yukni ko`tarishda beriladigan shtabellovchi mashinalardan foydalanish;
  
• 
  Yukni saqlashda ombor hajmini to`ldirish uchun maxsus stellaj tiplarini ishlatish;
  
• 
  Yuklash va tushirish ishlarini komleks mexanizatsiyalash uchun paketli yuklarni tashishni keng yo`lga qo`yish;
  
• 
  Ombor ishlarini tashkil etish va ishlab chiqarish texnologiyasi;
  
• 
  Omborlarni ichida yuklarni tashish uchun avtomatik tizimlarni yaratish, konveyerlar, telejkalar va robotlar;
  
• 
  “onlayn” rejimdsa ishlaydigan omborlarni kompleks avtomatlashtirish;
  

2.3 – 2.4-rasmlarda alohida turuvchi omborlar uchun transport ombor komplekslariga namunalar ko`rsatilgan.

2.3-rasm 2.4-rasm

Moslashuvchan ishlab chiqarish omborlaridan yukni saqlash zonasidagi texnik ta`minotiga qarab avtomatik omborlardan quyidagilari asosiy hisoblanadi:

• 
  Kletka stellaj va avtomatik kran shtabelerli stellajlar(ombor roboti);
  
• 
  Kletkali stellaj va mostovoy kranli shtabeller (mostovoy ombor roboti);
  
• 
  Gravitatsion stellajlar va avtomatik kran shtabellerli stellajlar (karetkali-operatorli);
  
• 
  Avtomatik elevatorli; avtomatik osiladigan;
  

4.