Kirish. Agrokimyo fani maqsadi, vazifalari va boshqa fanlar bilan bog’liqligi reja

KIRISH. AGROKIMYO FANI MAQSADI, VAZIFALARI VA BOSHQA FANLAR BILAN BOG’LIQLIGI
Reja:
1. Agrokimyo fani maqsadi, vazifalari
2. Dehqonchilikni kimyolashtirish va o’g’itlarning ahamiyati.
3. Agrokimyo fani va fan uslublari.
4. Agrokimyo fanining rivojlanish tarixi.

Tayanch iboralar:agrokimyo fani, fan uslublari, dehqonchilikni kimyolashtirish, oziqa, o’g’it, o’git qo’llash, qo’shimcha hosil.
Adabiyotlar: A4, A5, Q5, Q6, X1, X2

Agrosanoat majmuasining asosiy vazifasi - qishloq xo’jaligida yetishtirilayotgan mahsulot hajmini oshirish, Respublikamiz aholisini yetarli miqdorda oziq - ovqat bilan ta’minlashdan iboratdir.

Agrokimyo fanining maqsadi – o’simlik-tuproq tizimidagi uzviy o’simlik oziqlanish jarayonida bog’liqligi, o’zaro ta’siri va o’simlikni oziqa moddalar bilan ta’minlashda o’rni.
Agrokimyo fanining kimyoviy va biologik fan bo’lganligi, o’quv jarayoni davomida tuproq, o’simlik va o’g’itlarda kimyoviy va biologik jarayonlarning o’tishi.
Agrokimyo fanining asosiy muammolari:

• 
  O’simlik nima bilan va qanday oziqlanishi. Har bir oziqa elementining o’simlik oziqlanishidagi o’rni, hosil miqdori va sifatiga ta’siri;
  
• 
  Tuproqning asosiy oziqa moddalar zaxirasi sifatida o’rni, uni unumdorligini saqlash va oshirish muammosi;
  
• 
  O’g’itlarning turlari, hususiyatlari va ularni to’plash va ishlab chiqarish muammolari;
  
• 
  O’g’itlar qo’llashning iqtisodiy samaradorligini oshirish muammosi;
  
• 
  O’g’it qo’llash jarayonida ekologik muvazonat saqlash muammolari.
  

Agrokimyo fanini predmeti va usullari, ularni boshqa fanlar bilan uzviy bog’liqligi. Dehqonchilikni ilmiy asosda rivojlantirishda agrokimyoni vazifalari.
Buning uchun yerlardan samarali foydalanib, tuproq unumdorligini doimiy ravishda oshirib borish lozim. Tuproqlarning unumdor bo’lishi qishloq xo’jalik ekinlarining yaxshi o’sishi, rivojlanishi va mo’l hosil berishi uchun qulay sharoit yaratadi.
Tuproq unumdorligi - bu o’simliklar o’suv davrining barcha rivojlanish fazalarida uning suv va oziq moddalariga bo’lgan talabini doimo yetarli miqdorda qondirishdir, tuproqlarning ushbu xususiyati qanchalik yaxshi bo’lsa, u shunchalik unumdor bo’ladi.
Tuproq unumdorligi ikki turga - tabiiy va foydali unumdorlikka bo’linadi.
Tabiiy unumdorlik tuproq hosil bo’lishida har xil omillarning ta’sir etish jarayonida vujudga keladi, bu tuproqlarning turli mexanikaviy va kimyoviy tarkibi hamda iqlim sharoitlari bilan belgilanadi. Demak har qanday tuproq tabiiy unumdorlikka ega bo’ladi.
Tuproqning foydali unumdorligini oshirishda organik, mineral, bakterial o’g’itlardan va boshqa kimyoviy vositalardan foydalanish alohida o’rin tutadi.
Dehqonchilikni kimyolashtirish deganda – qishloq xo’jalik ekinlarining hosildorligini va hosil sifatini oshirishning muhim vositasi bo’lgan mahalliy va mineral o’g’itlardan, begona o’tlarga, kasallik va zararkunandalarga qarshi kurashda kimyoviy vositalardan samarali foydalanish tushuniladi.
Fanda shu narsa aniqlanganki, qishloq xo’jaligida yetishtirilayotgan ekinlar hosilini 50 foizga ya’ni o’g’itlarni qo’llash evaziga olinadi.
Dehqonchilikda ishlatilayotgan o’g’itlarning samaradorligi, uni qo’llash hisobiga olingan qo’shimcha hosil yoki sof daromad bilan belgilanadi. Ilmiy tekshirish institutlari va ilg’or xo’jaliklarning tajribalarini ko’rsatishicha, ishlatilgan 1 s o’g’it hisobiga quyidagicha qo’shimcha mahsulot olinar ekan ( s hisobida):
donli ekinlar (don) 1-1,3
kartoshka 6-8
qand lavlagi 6,5-7
paxta 0,6-0,8
sabzavot va poliz 12-14
uzum 3-3,2
xashaki ildizmevalilar 6-8
ko’p yillik o’tlar 3,5-5
O’rtacha miqdorda ishlatilgan o’g’itlar hisobiga asosiy qishloq xo’jalik ekinlaridan olinadigan qo’shimcha hosil miqdori quyidagi jadvalda berilgan.
26-jadval