Кино ва телевидениеда монтаж

Ma’noli perebivka deb odatda tasvirga olinayotgan epizodga 
aloqador bo‘lgan, lekin asosiy qahramon yoki ob’ekt aks 
etmagan kadrga aytiladi.
To‘rtinchi kadrni tasvirga olamiz: bilet kassasi oldida 
charxpalakda uchishni istagan odamlar navbat kutib turishibdi. 
Ular kulganicha yuqoriga qarab, qo‘rqoq qizning ustidan kulib 
turishibdi (51-rasm). 

---

89
51-rasm. 
 
Beshinchi kadr, umumiy plan. Qizil kajava paytki 
maydonchada to‘xtaydi. Undan yigit va qiz tushib keladi. 
Yigitcha o‘z hamrohiga qo‘lini uzatadi. Qiz bir oz xadik bilan 
o‘ng oyog‘ini yerga qo‘yadi. Bir ikki qadam tashlaydi va 
kameraga yanada yaqinlashib yirikrok planga – umumiy o‘rta 
planga o‘tadi (52-rasm).
52-rasm. 
 
Oltinchi kadr, yirik plan. Va nihoyat, tomoshabin qizning 
yuzida aks etgan his-hayajonlarini ko‘rishga muvaffaq bo‘ladi. 
Yo‘l-yo‘lakay bechora qiz hamrohiga u yuqoridagi holatga qay 
munosabatda bo‘lganini bilish uchun nigoh tashlaydi (53-rasm). 
 

---

90
53-rasm. 
 
Yettinchi kadr – sahnaning so‘nggi kadri: yosh juftlik 
kamera oldidan o‘tib asta uzoqlashadilar. Kadr ichidagi yiriklik 
umumiydan yirik-o‘rtagacha yiriklashadi va keyin olis plangacha 
o‘zgarib boradi. Kadr juda cho‘zilib ketmasligi va kadrda ichki 
dinamika bo‘lishi uchun, bizningcha uni qisqa fokus masofali 
ob’ektivda tasvirga olingani yaxshi (54-rasm). 
Agar siz epizoddagi 5, 6, 7-kadrlarni o‘zaro montaj qilishda 
bosh qotiradigan boshqa hech narsa qolmadi deb o‘ylayotgan 
bo‘lsangiz, qattiq yanglishibsiz. 
5-kadr oxirida, qiz kajavadan tushayotganida yerga o‘ng 
oyog‘ini birinchi bo‘lib qo‘ygan. Bunda uning tanasi bir oz 
o‘ngga egilgan va u qadamning muayyan bir fazasida bo‘lgan. 
Agar 6-kadr qiz yerga chap oyog‘ini tashlagan paytdan boshlansa, 
uning tanasi boshqacha egilgan bo‘ladi va faza bo‘yicha 5-kadr 
bilan o‘zaro bog‘lana olmaydi. 
Huddi shunday qoidaga 6- va 7-kadrlarni montaj qilishda 
ham katta e’tibor berish kerak bo‘ladi. Qiz yirik planda turganida 
2 qadam tashladi, tabiiyki u o‘ng oyog‘ida turgan paytda yana 
muayyan harakat fazasida bo‘lgan. Qahramonlarimizning 
harakatlari davomini aynan mana shu nuqtadan boshlash kerak. 
Yuqorida uchta kadrlarni o‘zaro montaj qilishda shu narsaga 
asosiy e’tiborni qaratish kerakki, qahramonlarimiz turli kadrlarda 
ko‘rsatilayotgan bo‘lsa ham ularning harakati, qadamlarining 
fazalari har uchchala kadrda o‘zaro mos kelishi va tomoshabinda 
yagona, davomli harakatni huddi ko‘p kamerali usulda tasvirga 
olingandek tasavvur uyg‘otishi zarur. 

---

91
54-rasm.