Kimyoviy texnologiya

Degidratatsiya jarayonlari.To'yinmagan birikmalar hosil bo'lishi bilan sodir bo'ladigan degidratatsiya. Ilgari bu usul yordamida tegishli spirtlardan past olefinlar olinar edi, bunda suyuq fazada 100— 160° C sulfat kislota katalizi qo'llanilgan yoki A1₂O₃ katalizatori ishtrokida 350-400° C da gaz fazasidagi jarayon olib borilgan. Kreking va piroliz gazlaridagi S₄-fraksiyalardan izobutenni ajratishda yuqoridagi usuldan foydalaniladi. Unda bu usulning bir bosqichi sulfat kislota yoki sulfokationlar katalizida uchlamchi butanolni degidratatsiyalashdan iborat. Boshqa ko'rinishda esa uchlamchi butanoldan izobuten olinadi:
(CH₃)₂COH→ (CH₃)₂C=CH₂ + H₂O

-
Bu holatda va degidratatsiya bilan to'yinmagan moddalar olish usulidan sanoatda ko'pchilik monomerlar olishda foydalaniladi. Masalan, metilfenilkarbinolni degidratatsiyalab stirol ishlab chiqarish mumkin:
C₆H₅-CHOH-CH₃ → C₆H₅-CH=CH₂+H₂O
Izobuten va formaldegiddan izopren sintez qilish usuli diol va to'yimagan spirtlarni degidratatsiyasi bilan bog'liq:



Dioldan suv molekulasi ajralishi natijasida turli xil to'yinmagan spirtlar aralashmasi hosil bo'ladi, lekin ularning degidratatsiyasi natijasida izopren olinadi, bunda reaksiya qo'sh bog'ni siljishi bilan sodir bo'ladi:
To'yinmagan birikmalar olishning yana bir usuli aldol kondensatsiyasi va kyingi degidratatsiya reaksiyalari bilan vinil guruhi kiritishni quyidagi nitroetilen, vinilmetilketon va 2-vinilpiridin olish jarayonlari misolida ko'ramiz:



Degidratatsiya reaksiyalari bilan metakril kislotasi efirlari, ba'zi bir birlamchi spirtlar, masalan, n-butanol:

2-etilgeksanol, metilizobutilketon va ko'pgina boshqa moddalar olish mumkin.