Kimyoviy termodinamika

Muvozanat konstantalari

Reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalarining ko‘paytmasiga proporsionaldir. Quyidagi

reaksiyada to‘g‘ri reaksiyaning tezligi (II.4)

bu yerda: – to‘g‘ri reaksiyaning tezlik konstantasi; S_A=S_V=1 bo‘lganda, . Tezlik konstantasining qiymati reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, haroratga va katalizator ishtirok etishiga bog‘liq, lekin moddalarning konsentratsiyasiga bog‘liq emas.

Teskari reaksiyaning tezligi

(II.5)

bu yerda: – teskari reaksiyaning tezlik konstantasi. Kimyoviy muvozanat holatida V₁=V₂ yoki

(II.6)

va deb belgilasak,

(II.7)

ko‘rinishidagi teglamani olamiz. Ushbu tenglama massalar ta’siri qonunining miqdoriy ifodasi bo‘lib, K_S bilan muvozanat konstantasi belgilangan, uning qiymati reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiati va haroratga bog‘liq, lekin aralashmadagi moddalarning konsentratsiyasiga bog‘liq emas. Muvozanat konstantasini hisoblashda konsentratsiyalardan foydalanmay o‘zaro ta’sir etuvchi gazlarning parsial bosimlaridan foydalanilsa:

(II.8)

bo‘ladi. K_c bilan K_p orasidagi munosabatni ideal gazlar uchun tenglamasidan foydalanib, topish mumkin:

; ; .

Har bir gaz uchun parsial bosimni (II.8) tenglamaga qo‘ysak:

yoki (II.9)

bu yerda: ∆n = (m+n) - (a+b). Agar reaksiya vaqtida molekulalarning soni o‘zgarmasa, ya’ni bo‘lsa, (II.10)

Muvozanat konstantasini komponentlarning mollari soni yoki ularning molyar qismlari bilan ham ifodalash mumkin:

; (II.11)