Kimyoviy rеаksiyalаr kinеtikаsi vа muvоzаnаt

Kupchilik moddalar bir-birida (gaz - suyuqlik, suyuklik-suyuqlik, qattiq modda - gaz, kattik modda - suyuqlik) tarqaladi. Tarqalish natijasida geterogen yoki gomogen sistemalar hosil bo‘ladi.

• Kupchilik moddalar bir-birida (gaz - suyuqlik, suyuklik-suyuqlik, qattiq modda - gaz, kattik modda - suyuqlik) tarqaladi. Tarqalish natijasida geterogen yoki gomogen sistemalar hosil bo‘ladi.
• Bir modda ichida (muhitida) ikkinchi moddaning juda kichik zarrachalar holida tarqalishi (disperslanishi) dan xosil bulgan mikrogeterogen sistemalar dispers sistemalar deyiladi. Har qanday dispers sistema dispers muhitdan va unda tarqalgan modda zarrachalari - dispers fazadan iborat bo‘ladi. Dispers sistemalar bir-biridan dispers muhit va dispers fazaning agregat holati, zarrachalarning o‘lchami (katta-kichikligi), ya’ni disperslik darajasi bilan farq qiladi.

Disperslik darajasiga ko‘ra: dagal dispers sistemalar ( r = 100 - 10000 nm = 10 mkm) mavjud. Bunday sistemalar suspenziyalar (dispers muhit - suyuqlik, dispers faza - kattik modda zarrachalari) - loyqa suv; unning suvdagi aralashmasi, emultsiyalar (dispers faza va dispers muhit - suyuqlik) – bo‘yoqlar, sut kabi aralashmalar kiradi. Bu dispers sistemalar noturgun sistemalar bo‘lib vaqt o‘tishi bilan buziladi. Masalan, loyqa suv ma’lum vaqt tinch tursa tiniydi, ya’ni tuproq zarrachalari cho‘kadi. Bu sistemalarga chang (qattiq modda - dispers faza, havo-dispers muhit); tutun - dispers faza va dispers muhit gazsimon moddalar; ko‘piklar - (dispers muhit - suyuqlik, dispers faza - gaz); tuman (dispers faza - suyuqlik -(suv), dispers muxit - havo) ham kiradi.

• Disperslik darajasiga ko‘ra: dagal dispers sistemalar ( r = 100 - 10000 nm = 10 mkm) mavjud. Bunday sistemalar suspenziyalar (dispers muhit - suyuqlik, dispers faza - kattik modda zarrachalari) - loyqa suv; unning suvdagi aralashmasi, emultsiyalar (dispers faza va dispers muhit - suyuqlik) – bo‘yoqlar, sut kabi aralashmalar kiradi. Bu dispers sistemalar noturgun sistemalar bo‘lib vaqt o‘tishi bilan buziladi. Masalan, loyqa suv ma’lum vaqt tinch tursa tiniydi, ya’ni tuproq zarrachalari cho‘kadi. Bu sistemalarga chang (qattiq modda - dispers faza, havo-dispers muhit); tutun - dispers faza va dispers muhit gazsimon moddalar; ko‘piklar - (dispers muhit - suyuqlik, dispers faza - gaz); tuman (dispers faza - suyuqlik -(suv), dispers muxit - havo) ham kiradi.