Kimyoviy jarayonlarning ko’pchiligi ikki qarama-qarshi yo’nalishda boradi, ya’ni reaksiya boshlangan vaqtda avval mahsulotlar hosil bo’ladi, birmuncha vaqt o’tgandan keyin bu mahsulotlar bir-biriga o’zaro ta’sir etib, qisman



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/10
Sana14.01.2022
Hajmi0,53 Mb.
#365769
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
kimyoviy muvozanat

  

 

Muvozanat konstantasi va uning mohiyati.

 Vodorod yoddan vodorod 

yoddi  hosil  bo’lish  reaksiyasini  N

2

+J



2

=2HJ  ning  tezligi  reaksiya  uchun  olingan 

moddalar konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsional bo’ladi: 

 

   



2

2

H



I

k



 



Bu  yerda  k-

to’g’ri  reaksiyaning  tezlik  konstantasi,  [H],[J]  vodorod  va 

yodning  moyar  konsentratsiyasi.  Vodorod  yodidning  hosil  bo’lishi  bilan  teskari 



jarayon  boshlanadi;  uning   

  tezligi  vodorod  yodid  konsentratsiyasiga 



proporsionaldir.   

=k  [HJ],  bu  yerda  k-teskari  reaksiyaning  tzlik  konstantasi 



[HJ]-

vodorod  yodidning  molyar  konsentratsiyasi.  Vaqt  o’tishi  bilan  kamayib, 

ortiib  boradi;  muvozanat  vaqtida  to’g’ri  va  teskari  jaryonlarning  tezligi 

tenglashadi.  U  holda 

=



   

bo’lib sistema kimyoviy muvozanat holatiga keladi. 

Demak,  kimyoviy  muvozanat  harakat  to’xtamaydi,  chunki  bu  holat  bir-biriga 

qarama-qarshi  borayotgan  ikki  jarayon  tezliklarini  tenglashish  holatidir:   

=



  

bo’lsa 


   

2

2



1

I

H

k



;                  



 

2

2



2

HI

k



;      


 

   


2

2

2



2

1

I



H

HI

k

k



;      

K

k

k

2



1

Bu tenglama [H], [J] va [HJ] reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning 



muvozanat  konsetarasiyasi  (ya`ni  H  va  J  nig  reaksiyaga  kirishmay  qolgan 

konsentratsiyalari  bo’lsa,  HJ  ning  muvozanat  haror  topganida  hosil  bo’lgan 

konsetrasiyasidir.) quyida ifoda:  

 


   

2

2



2

I

H

HI

K



 

qiymati  muvozanat  konstantasi  nomi  bilan  yuritiladi.  Demak,    N

2

  +  J


2

  = 


2HJ  muvozanat  konstantasi;  bilan  ifodalanib,  bu  tenglama  ayni  sistema  uchun 

massalar  ta’siri  qonunini  aks  ettiradi.  Agar  sistemada  aA+bV=sS+dD 

tenglamasi  bilan  tasvirlanadigan  muvozanat  holati  haror  topsa,  uning 

konstantasi   tenglamasi bilan ifodalanadi. Bu ifoda massalar ta`siri qonunining 

umuiy ko’rinishi bo’ilb, quyidagicha tariflanadi. 

 



"Kiyoviy  muvozanat  davomida  reaksiya  mahsulotlari  kosentrasiyalari 

ko’paytmasiga nisbati o’zgarmas haroratda doimiy kattalikdir. 

K ning qiymati reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiati va haroratiga 

bog’liq,  lekin  aralashmadagi  moddalarning  konsenrasiyasi,  bosimi,  begona 

qo’shimchalar  ishtirok  etish-etmasligiga  bog’liq  emas.  Katalizator  faqat 

muvozanat  holatining  qaror  topishini  tezlashtirish  mumkin,  lekin  reaksiyaning 

unumini  oshira  olmaydi.  K  ning  qiymati  qanchalik  katta  bo’lsa,  reaksiya 

shunchalik  ko’p  unum  beradi.  Shu  sabali  K  ni  bilish  kimyo  va  kimyoviy 

texnalogiya uchun nihoyatda katta ahamiyatga ega.  




Bir-biridan  sirt  chegaralari  bilan  ajralgan  moddalar  sistemasi  geterogen 

sistema  deb  ataladi.  Geterogen  sistemalarda  bo’ladigan  reaksiyalarning 

muvozanat  konstantalarini  ko’rib  chiqamiz.  Geterogen  sistemalardagi  kimyoviy 

muvozanat uchun massalar ta’siri qonunini tatbiq etishda qo’shimcha kiritishga 

to’g’ri  keladi:  suyuq  va  qattiq  fazalardagi  moddalarning  gaz  fazadagi  parsial 

bosimlari  o’zgarmas  qiymatlar  muvozanat  konstantasi  ifodasiga  kiritilmaydi. 

Geterogen sistemada faqat gazsimon qisimning parsial bosimgina (yoki eritma 

konsentratsiyasigina muvozanat konstanta ifodasiga yoziladi.). Misol tariqasida 

oh

aktosh  (kalsiy  karbonat)  ning  parchalanishni  ko’rib  chiqamiz.  Ohaktosh 



SaSO

3

 berk idishda qizdirilsa: 



SaSO

3

 = SaO + SO



2

 

Reaksiya  sodir  bo’lib,  muvozanat  haror  topadi.  Agar  bu  reaksiya  gaz 



fazada gomogen reak

siya sifatida sodir bo’lsa edi, uning muvozanat konstantasi 

quyidagi tenglama bilan ifodalanar edi. 







3

2


Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish