|
3. Yoqilg'i yoqishning atrof-muhit muammolari
Yuqorida aytib o'tilganidek, CO2, H2O, N2, O2 va SO2 yoqilg'ining to'liq yonishi paytida chiqindi gazlarining asosiy tarkibiy qismlari hisoblanadi. Biroq, bu birikmalardan tashqari, tutun gazlari tarkibida azot oksidlari mavjud bo'lib, ular o'choqda yuqori haroratda atmosfera azotidan yoki uning yoqilg'isidagi tarkibidagi birikmalardan hosil bo'ladi. Komponentlarning bir qismi: karbonat angidrid, suv, azot va kislorod - odamlarga zararli ta'sir ko'rsatmaydi va qismi: azot oksidi (NO, NO2, N2O) va oltingugurt (SO2, SO3) unga va atrof-muhit. Shunday qilib, azot oksidlarining tabiatga salbiy ta'siri fotokimyoviy tutun hosil bo'lishida, Yerning ozon qatlamining yo'q qilinishida, kislotali yomg'irda, o'rmonlar va suv havzalarining yo'q qilinishida va azot oksidlari odamga aniq umumiy toksik va kanserogen ta'sirida namoyon bo'ladi. tanasi. Oltingugurt oksidlari, shuningdek ular tarkibida suv bug'lari bilan birikganda hosil bo'lgan oltingugurtli va oltingugurt kislotalari inson salomatligiga zararli ta'sir ko'rsatadi, temir konstruktsiyalar va qurilish materiallarining yo'q qilinishiga olib keladi, atmosfera shaffofligini pasaytiradi, fotosintez jarayonini buzadi va, Binobarin, ignabargli daraxtlarning nobud bo'lishi - yangi o'rmonlar va mevali daraxtlar. Biroq, eng katta xavf azot oksidlari va oltingugurt oksidlarini o'z ichiga olgan gaz chiqindilarining manbalari, ya'ni E. elektrotexnika inshootlarining tutun gazlari.
Gaz chiqindilari zararsizlantirilmasdan (tozalanmasdan) yoki undan keyin atmosferaga kirishi mumkin. Gaz chiqindilarining eng muhim xususiyati bu ularning miqdori bo'lib, ular chiqindi gazlari oqimining tezligi va ifloslantiruvchi tarkibiy qismlarning kontsentratsiyasi bilan belgilanadi. Oltingugurt va azot oksidlarining konsentratsiyasi juda past bo'lganligi sababli, hajm yoki vazn foizidan foydalanish noqulay. Shuning uchun past konsentratsiyali komponentlar uchun ikki turdagi konsentratsiya ifodalari qo'llaniladi:
- massa - mg / m3, ya'ni. 1 m3 ichidagi ifloslantiruvchi moddalarning mg miqdori;
- volumetric - ppm (millionga qismlar), ya'ni. 1 million gaz zarrachasida bo'lgan ifloslantiruvchi moddalarning zarralari (molekulalari) soni.
Gazsimon moddalar uchun ushbu kontsentratsiya birliklari o'rtasidagi bog'liqlik nisbat bilan ifodalanadi
1 mg/nm3 = 22,4/ ppm, (3.1)
bu erda - ifloslantiruvchining molyar massasi, kg / kmol; 22.4 - normal darajada gazning molyar hajmi, nm3 / kmol.
Masalan:
• SO2 ( = 64 kg / kmol): 1 mg / Nm3 = 22.4 / 64 = 0.35 ppm yoki 1 ppm =
= 64 / 22.4 = 2.86 mg / nm3;
• YO'Q ( = 30 kg / kmol): 1 mg / nm3 = 22.4 / 30 = 0.75 ppm yoki 1 ppm =
= 30 / 22.4 = 1.34 mg / nm3;
• NO2 ( = 46 kg / kmol): 1 mg / nm3 = 22.4 / 46 = 0.49 ppm yoki 1 ppm =
= 46 / 22.4 = 2.05 mg / nm3.
Ushbu tarkibiy qismlarning tabiat va odamlarga zararli ta'siri ularning havodagi konsentratsiyasi bilan belgilanadi. Ayrim zararli moddalarning emissiyasi emissiya manbasining texnologik rejimiga qarab o'zgarib turishi sababli, turar-joy hududidagi havo qatlamidagi zararli moddalarning kontsentratsiyasi qabul qilinmaydigan ta'sir ko'rsatadigan qiymatdan oshmasligi kerak. inson tanasi ... Maksimal kontsentratsiyaning qiymatlari har bir tarkibiy qism uchun davlat sanitariya xizmatlari tomonidan ishlab chiqiladi (doimiy ravishda o'zgarib turadi) va ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiya (MPC) deb nomlanadi. Mehnat zonasi havosidagi MPC (MPCrz) va atmosfera havosidagi (MPCav) MPCni ajrating. MPCrz - bu kunlik ish paytida 8 soat yoki boshqa muddat davomida, lekin haftasiga 40 soatdan ko'p bo'lmagan, butun ish staji davomida zamonaviy tadqiqot usullari bilan aniqlangan kasallik yoki og'ish holatlarini keltirib chiqara olmaydigan kontsentratsiya.
Ifloslanish darajasi ishchi zonalardagi havo va aholi punktlaridagi atmosfera havosi uchun alohida standartlashtiriladi. Atrof muhitga zararli moddalar chiqindilarining ta'sirini va sanoat korxonalarining chiqindilarini nazorat qilishni kompleks baholash uchun ruxsat etilgan maksimal emissiya (MPE) qiymati ishlatiladi, ya'ni. qiymati korxona tomonidan e'lon qilingan va texnologik rejim normalari bilan belgilanadigan zararli moddalarning emissiyasi. MPE oralig'ida korxona chiqindilar miqdorini to'laydi va agar MPE oshib ketgan bo'lsa, korxona jiddiy ishlarga duch kelishi mumkin.
Chiqindilar, jarimalar va hatto korxona faoliyatini to'xtatib turish uchun besh karra to'lovlar shaklida samarali sanktsiyalar. Atmosferaga zararli moddalar chiqindilarini kamaytirishning muhim usullaridan biri bu chiqindilarni zararsizlantirishdir. Neytralizatsiya atamasini tozalashdan ko'ra kengroq tushunish kerak. Buning sababi shundaki, zararsizlantirish ifloslantiruvchi moddalar hosil bo'lishining oldini olish yoki kamaytirishni ham, chiqadigan gazlarni ushbu moddalardan tozalashni ham o'z ichiga oladi.
O'z navbatida, ifloslantiruvchi moddalardan gaz chiqindilarini tozalash ushbu moddalarni gazdan suyuq yoki qattiq singdiruvchi vositalar yordamida olib tashlash jarayonlariga asoslangan. Tozalashda ifloslantiruvchi moddalarni kimyoviy ifloslanishiga asoslangan yoki ifloslantiruvchi bo'lmagan yoki gazdan olib tashlash osonroq bo'lgan moddalarga aylantiriladi. Agar tozalash jarayonida ifloslantiruvchi moddalar xom ashyo yoki mahsulot sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan boshqa moddalarni hosil qilsa, unda biz ushbu moddalarni yo'q qilish haqida gaplashishimiz kerak.
Ifloslantiruvchi moddalarni zararsizlantirish usullari turli fizikaviy, fizik-kimyoviy va kimyoviy jarayonlarga asoslangan: fizik yutilish, xemisorbtsiya, adsorbsiya, katalitik va katalitik bo'lmagan kimyoviy reaktsiyalar. Texnologik rejimni tanlash va unga rioya qilish bilan bog'liq chora-tadbirlar, chiqindilar tarkibidagi ifloslantiruvchi moddalarni minimallashtirish nuqtai nazaridan eng yaxshisi texnologik rejimni optimallashtirish deb nomlangan neytrallash usulining asosini tashkil etadi. Azot oksidlari hosil bo'lishini minimallashtirish uchun yoqilg'ining yonish rejimini optimallashtirish ushbu usulning alohida hodisasidir.
Azot oksidlaridan gaz chiqindilarini tozalash uchun quyidagi usullardan foydalaniladi:
- selektiv katalitik bo'lmagan reduksiya (SNCR yoki SNCR);
- selektiv katalitik reduksiya (SCR yoki SCR);
- selektiv bo'lmagan katalitik reduksiya (NSCR yoki NSCR);
- adsorbsiya;
- yutilish (xemosorbtsiya).
Oltingugurt dioksidini olib tashlash uchun quyidagilarni qo'llang.
• adsorbsiya;
• xemosorbtsiya;
• adsorbsion-katalitik ajralish.
Bir nechta ifloslantiruvchi moddalarni o'z ichiga olgan gaz chiqindilarini tozalash uchun loyihalash bosqichida jarayonlarning o'zaro muvofiqligi, maksimal tozalash samaradorligini ta'minlash shartlari va hosil bo'lgan mahsulotlarni hisobga olgan holda ma'lum ifloslantiruvchi moddalardan ketma-ket tozalash tizimlari birlashtiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
