Kimyoviy injiniringda modellashtirish va avtomatlashtirish

Shovqin va vibratsiyaga talablar.
Moslamalar, asboblar va ishlov beriladigan detallar, agar ular bilan ishlashda vibratsiyaga yo’l qo’yilgan qiymatlar 20% dan ortib ketsa, vibratsiyalanadigan asbob-uskunalar deb hisoblanadi.
Shovqin charchashni oshirib, ish qobiliyatini pasaytiradi va xavflarga nisbatan e’tiborni pasaytiradi. Shuningdek yurak va qon-tomir sistemasi va hazm qilish organlarining ishiga ta’sir qiladi, hamda asab buzilishining asta-sekin rivojlanishiga sabab bo’ladi. Odam 20Gs dan 10 000Gs gacha bo’lgan chastotada tovush tebranishlarini eshitadi. Bundan pastki diapozondagi tovushlar ultratovushlardir. Odam ularni eshitmaydi ammo ular odam organizmiga zararli ta’sir ko’rsatadi. Yuqori chastotadagi tovushlar shovqinlar bo’lib, ular zararlidir. Shovqinlar turli chastotalarda tovush intensivligiga bog’liq holda paydo bo’ladi.
Odamning quloqlari 2.10^-5 dan 20Pa atrofidagi tovush bosimlarini qabul qilish qobiliyatiga ega. Bu chegaralardan Yuqorida quloqlarda og’riq seziladi, bosh aylana boshlaydi, quloqlardan qon keladi, quloq pardasi yirtilishi mumkin.
Tovushlar chastota polosalari bo’yicha normalanadi. Bu polosalarda yuqori va pastki chastotalarning nisbati 2 ga teng. Bunday polosa oktava deyiladi. Normalarda o’rtacha chastotasi 63 dan 8000 Gs gacha bo’lgan sakkizta oktava polosalari keltirilgan. o’rtacha geometriya chastotasi 31,5 va 16000 Gs bo’lgan tovush chastotalarining oktava polosalari shovqinni normalashda hisobga olinmaydi, chunki ular kuchsiz eshitiladi.
Titrash va vibratsiya stanoklar ishlaganda, transportda, dastagi elektr yoki pnevmatik asboblardan foydalanishda hosil bo’ladi. Vibratsiya ta’sirida nerv va yurak - tomir sistemasi zararlanishi mumkin, xushdan ketish va gipertoniyaga moyillik kuzatiladi, qanday o’zgarishlar, umumiy xolsizlik yuz beradi. Vibratsiya va titrash ayniqsa ayollar organizmiga zararli ta’sir ko’rsatadi.
Shovqin va vibratsiyadan himoyalanish:

• 
  mashinalarda hosil bo’ladigan shovqin va vibratsiyalarni kamaytirish uchun detallarning zarbiy ta’sirini zarbsiz ta’sir bilan almashtirish, ya’ni fundamentni mustahkamlash lozim;
  
• 
  Qaytar - ilgarilanma harakatni aylanma harakat bilan almashtirish;
  
• 
  detallarning vibratsiyalarini rezina, po’kak, namat, asbest, bitum shimdirilgan karton kabi ichki ishqalanishi katta bo’lgan materiallardan tayyorlangan prujina yoki qistirmalar (prokladka) ishlatish yoki tovush o’tkazmaydigan materiallardan (plastmassa) yasalgan detallar ishlatiladi;
  
• 
  vibratsiyani keltirib chiqaradigan dinamik kuchlarni kamaytirish;
  
• 
  agregatning shovqin hosil qiluvchi usullari qobig’larga (izolyatsiyalovchi) olinadi;
  
• 
  mashinaning shovqin manbaida izolyatsiyalovchi qurilma ko’zda tutiladi;
  
• 
  mashinalar amortizatorlar bilan jixozlanadi;
  
• 
  asbob-uskuna aloxida xonalarga joylashtiriladi.