Kimyodan masalalar

misol Stirol polimerlanganda entalpiya o'zgarishi topilsin. Masalani yechishda — C = C- bogManish entalpiyasi — 587,8 kJ/mol;

• 
  C_sp - C_sp² bog‘lanish entalpiyasi — 410,0 kJ/mol;
  

»

C_sp - C , bogManish entalpiyasi — 423,4 kJ/mol;

Csp ^— H_(CW) bogManish entalpiyasi - 420,5 kJ/mol;

C_sp³ - Cjp³ bogManish entalpiyasi — 347,3 kJ/mol;

_sp² bogManish entalpiyasi - 376,1 kJ/mol;

Cjp³— Hjkkii. bogManish entalpiyasi- 407,9 kJ/mol;

Csp³ - H_ut|,i bogManish entalpi - 404,2 kJ/mol. ekanligini nazarda tuting (bu yerda Hj^i. — ikkilamchi uglerod atomi bilan birikkan vodorod atomi, H_uehi — uchlamchi uglerod atomi bilan birikkan vodorod atomi ).

Yechish. Stirolning (vinilbenzol) polimerlanish reaksiya sxemaci quyidagicha:

n (CH₂ = CH) — (- CH2 - CH - ) „

I I

C₆H₅ C₆H₅

stirol polistirol

Stirol polimerlanganda uning har qaysi molckulasidagi qo‘shbog‘

I

• 
  C = C — u‘zilib, uning o'miga ikkita yangi — C — C - bogManish vujudga keladi.
  

I I

-C_sp² - Cjp² bogManish esa - C_sp³ - C^² bogManishga aylanadi.



Cgp² — Нон bog'lanish - C^² - H^,) boglanishga o'tadi. Shulami nazarda tutib, stirolning polimcrlanish reaksiya entalpiyasini Gess qonuni asosida quiydagicha hisoblab topiladi:

ДН⁰ * Ec=_e +■ Ecsp² - C_Sp ² + 2Eç_sp² _ ||(CHj ) ⁺

+ Ecsp² - H(CH) - 2Ecs_P³ - csp³ ' “

~ Ecsp³ ~ Csp ² - 2Ecsp ³ - Hikkil ~ Ec*p³ - Huchl ⁼

= -587,8 +(-410,0) + 2(-423,4) + (-420,5) -

• 
  2 (-347,3) - (-376,1) - (-407,9) - (-404,2) *= 25,6 kJ/mol.
  

5. 
   inisol Sintctik kauchuk xloroformda eritilib, uning molekula mas­sasi M = 3T0⁵ g/mol ekanligi topilgan. Molekula massasi 310^s g/mol ga teng bo'lgan kauchuk namunasining xarakteristik qovushqoqligi topilsin.
   

Yechish. Masalani yechish uchun | Y\ | = K M ° tcnglamadan foy- dalaniladi. Masala shartiga ko'ra M = 3T0⁵ g/mol. Jadvaldan sintetik kauchukning xloroformdagi critmasi uchun a = 0,56; K= 1,85-10^—5 ekanligi topiladi:

■

[ T] I = К M^a= 1,85 • 10-* (3 • 10⁵)ⁿ⁵⁶= 0,0215

Demak, kauchuk namunasining xarakteristik qovushqoqligi | T] | =

0. 
   0215 ekan.
   

6. 
   misol Polivinil spinning suvdagi eritmasi uchun topilgan [ Г) ] =
   

0. 
   15 - 4,5610'⁵ M^{0 74} tenglamadan foydalanib, polivinil spinning molekula massasi topilsin.
   

Yechish. Masalani yechish uchun 0,15 = 4,53-10^-5 M^{0 74} logarifla- nadi:

1g 0,15 = lg 4,53 - 5 + 0,74 lg M hundan lg M ” 4,7567 va M * 5,7110⁴ ekanligi topiladi.

MUSTAQIL ISHLASH UCHUN MASALALAR

1. 
   Vinilxloridning polimerianishi quiydagi tenglama bo'yicha boradi; n CH₂ - CHC1 - I - CH₂ - CHC1 - I „
   

Agar polimerlanish darajasi o'rtacha 1500 ga tcngligi ma’Ium bo'lsa, polimemíng molekula massasi topilsin.

2. 
   Amitaza, har xil polimerlanish darajasiga cga bo'igan gomologlar aralashmasidan iborat. Molekula massasi 200000 bo‘lgan (C₆H|o0₅)_n amalizasi gomologining polimerlanish darajasini hisoblang.
   
3. 
   Polimerlar xossalari ularning molekula massalariga bog'liq bo'Iadi. lzobutilen CHj = С ~ CH* oddiy sliaroitda gazsimon modda. n=500
   

I

CH₃

bo'igan polii/obutilen quyuq — oquvehan holatda, n — 2000 da esa elastik holatda bo'ladi. Quyuq oquvehan va elastik poliizobulilenlaming molekula massalaríni hisoblang.

4. 
   Quiydagicha ma’lumotlardan foydalanib uglerod (IV) - xloridda bo'ktirilgan rezinaning bo'kish egri chizig'ini tuzing:
   

Bukish vaqri, min 5 30 90 150

Shimilgan suyuqlik miqdori, % 33 115 233 291

5. 
   25°C da 100 g suvda 1 ’g oqsil eriydi. Agar oqsilning molekula massasi 10000 ni tashkil etsa, eritmaning osmos bosimi nimaga teng bo­'ladi.
   

5. 
   1% li jelatina eritmasi viskozimetr orqali 29 sekundda o'tadi, shunday hajmdagi suv esa 10 sekundda o'tadi. Suvning zichligi I bo'igan holda, zichligi 1,01 g/sm³ bo'igan jelatina eritmasining nisbiy qovushoq- ligini aniqlang.
   
6. 
   pH - 3 bo'igan bufer eritmaga jelatin joylashtirilgan. Izoelektrik nuqtasi pH- 4,7 da bo'igan jelatin zarrachasining zaryad belgisini aniqlang.
   
7. 
   Albuminning izoelektrik nuqtasi pH- 4,8 da Wuzatiladi. Oqsil, vodorod ionlari konsentratsiyasi l()~⁶g—ion/1 bo'igan buferli aralashmaga joylashtirilgan. Eleklroforezda oqsil zarrachalarining harakat yo'nalishini aniqlang.
   
8. 
   100 g kauchukning bo'kishi natijasida 964 mi xloroform shimilgan. Hosil bo'igan iviqning foiz tarkibini hisoblang. Xloroformning zichligi 1,9 g/sm³ ra teng.
   
9. 
   lviq hosil qilish uchun 0,5; 1,0; 1,5 g li uchta jelatina namunasi olingan: birinchi namunadan iviq hosil bo'lishi uchun 15 minut vaqt. ikkinchisi uchun 10 minut. uchinchisi uchun 5 minut vaqt sarf bo'igan. Shu ma’lumotlardan foydalanib, abssissa o'qiga iviqning konsentra- sivasini va ordinat o'qiga ivish tezügini qo'yib. egri chiziq tuzing.
   
10. 
    Formaldegidni polimerlash natijasida o'rtacha molekula massasi 45000 bo'igan polimer hosil bo'igan. Polimerlanish darajasini xisoblab chiqaring.
    

5. 
   Butadiyen kauchuk vulkanlanishga uchratilgan, vulkanlanish tcnglamasini yozib bering. Vulkanlangan kauchuk tarkibida 5% oltin- gugurt borligi aniqlangan. 200 kg kauchukni vulkanlash uchun qancha CCI2 kerak bo'Iishini hisoblab chiqaring.
   

Javobi: 32,18 kg

5. 
   Politetraftoretilcn (ftorplast-4) ning hosi] bo'lish rcaksiya teng- lamasini yozing. Agar polimcrlanish darajasi 1200 ra teng bo'lsa. poli- merning o‘rtacha molckula massasi qanchaga teng boMadi.
   

Javobi: 120000.

5. 
   Butadiyennitril kauchukning o'rtacha molekula massasi 395000 ga teng. Polimcrlanish reaksiyasi tcnglamasini yozing va polimcrlanish darajasini aniqlang.
   

Javobi: 500.

5. 
   Butadiycn-stirol kauchukning 0.274 g ni titrlash uchun 0,172 g brom ketgan. Bu kauchuk tarkibida necha foiz stirol zanjirlar borligini aniqlang.
   

Javobi; 78,6%.

5. 
   Polixlorvinil hosil qilish uchun dastlabki modda sifatida atseti- Icndan foydalanilgan. Reaksiya tenglamasini yozing.
   
6. 
   Formaldegidning polimerlanish reaksiyasi tcnglamasini yozing. .Agar reaksiya uchun formaldegidning 40% li eritmasidan 250 kg ishla- tilgan bo'lsa, qancha polimer hosil bo'ladi?
   

Javobi: 90 kg.