Kimyodan masalalar

4 vo! •

%

Л kei, ~ “keltirilgan” qovushqoqlik - solishtirma qovushqoqlikni eritma konsentratsiyasiga nisbati:

„ _ tu

^,и с .


|77) — harakteristik qovushqoqlik. Polimer eritmasining konsen- tratsiyasi nolga intilayotgan sharoitdagi “keltirilgan” qovushqoqligi polimer eritmasining harakteristik qovushqoqligi deb ataladi:

(/71= lim с —* 0

polimer eritmasining harakteristik qovushqoqligi bilan uning molekula massasi (M) orasida quyidagicha bog‘lanish mavjud:

[ 771 = К M ^a

bu yerda, К — ayni polimer gomologik qatoming hamma a’zolariga xos doimiy;

а - polimer gomologik qatori uchun doimiy konstanta; uning qiy- mati 0,55-0,85 oralig'ida bo‘ladi.



MASALALAR YECHIMLARIDAN N AM UN ALAR

1. 
   misol Izobutilendan molekula massasi 56280 ga teng bo'lgan poliizobutilen hosil qilingan. Polimcrlanish darajasi topilsin.
   

Yechish. Izobutiien (monomer) polimerlanganida poliizobutilen (polimer) hosil bo‘!ish reaksiyasini quyidagi sxema tarzida yozish mumkin:


CH₃

(СН^Ц^С)

CH₃

izobulilen


CH₃

\

(-СН₂-^С-) п СН₃

poliizobutilen


Polimerlanish darajasi n deganda polimerlanish vaqtida
monomeming necha molekulasidan polimeming bitta makromolekulasi
hosil bo'lishini ko‘rsatuvchi son tushuniladi. Butilenning molekula

• 
  massasi 56 ga teng, polimeming o'rtacha molekula massasi esa 56280.
  Binobarin, polimerlanish darajasi n quyidagicha topiladi:
  

56280


56


= 1005

2. 
   m¡so(. Stirol va butilenni 2:1 molar nisbatda bir-biriga qo'shib, sopolimer hosil qilingan. Reaksiya tenglamasi yozilsin. Agar reaksiyaning unumi 75% bo‘lsa, 125 kg sopolimer hosil qilish uchun necha kg butilcn va necha kg stirol kerak bo'ladi?
   

Yechish. 1. BeriJgan masalada butilen bilan stirolning sopolimer- lanish reaksiyasining tenglamasi quyidagicha bo'ladi:

CH₂=CH+CH₂=CH+CH₂=CH - -€H2-CH-CH₂-CH-CH,-CH-

II lili.

C₂H₅ qh₅ C₂H₅ C₂H₅ C₆H₅ C₂H₅

butilen stirol butilen sopolimer

Reaksiyaga kiríshuvchi moddalamir.g molar massalari hisoblanadi: M(stirol) = 104 g/mol; M(butilen) = 56 g/mol.



Ikki mol butilen va 1 mol stiroldan iborat “zveno” ning molekula massasi: M = 2 • 56 + 104 = 216. Nazariy jihatdan 125 kg sopolimer hosil qilish uchun kerak bo'ladigan stirol miqdori topiladi:

216 : 104 = 125 : X, x =* ¹⁰⁴'¹²-= 60,17 kg.

216

Reaksiya unumi 75% bulgani uchun stiroldan nazariy miqdorga qaraganda ko'proq bo'lishi kerak:

100

60,17 =s 80,23 kg.

75

Nazariy jihatdan butilen miqdori:

125-112

216 : 112 = 125 : u, u = = 64,83 kg bo'lishi kcrak.

216

Reaksiya unumi 75% ekanligi nazarga olinsa. butilendan

64,83 = 86,44 kg kerak bo'ladi.

75

3. 
   misoJ. Atsetaldcgid va natriy fenolyat orasida sodir bo'ladigan polikondensatlanish reaksiyasining sxemasi tuzilsin. Ikki mol natriy ‘fenolyat uchun 1 mol atsetaldegid kerakligini nazarda tutib, 30 kg smola hosil qilish uchun CH₃SON ning 35% li eritmasidan qancha kerak bo'lishini hisoblab chiqaring.
   

Yechish. Polikondensatlanish reaksiyasini quyidagi sxema tarzida yozish mumkin:

C₆H₅0Na+CH₃C0H+C₆H₅0Na -* H₂0+Na0C₆H₄CH - C₆H₄ONa

t

CH₃

Hosil bo'lgan YUMB “zveno"si ikki molekula natriy fenolyat va bir molekula atsetaldegiddan tashkil topadi. “Zveno” ning molekula massasini topish uchun natriy fenolyatning ikkita molekula massasiga atsetaldegidning molekula massasini qo'shib, yig'indidan suvning molekula massasini ayirib fashlash kerak. Natriy fenolyatning molekula massasi M *= 116 g/mol, atsetaldegidniki M = 44 g/mol. Binobarin, “zveno” ning molekula massasi:

116 + 116 + 44 - 18 = 258.



Endi “zveno” lar soni topiladi:

30000

n = =116,1

258

C^HjONa ning mol soni 2116,1 = 232,2 CHjCOH ning mol soni 116,1 Atsetaldegidning miqdori 44 116,1 = 51,08 kg. Atsctaldegid 35% li eritma holida ekanligi uchun uning reaksiya uchun kerakli miqdori:

100 : 35 = x : 51,08, x = ^1,08 _ X45 52 kg.

35

4.