Kimyoda kompyuter modellashtirish” fanidan savollar Kvant-mexanikasining asosiy tenglamasi?

23. Birikmalarning reaksion qobiliyatini baholovchi indekslar? Birikmalarning tajribadagi aniqlangan reaksion qobiliyati to’g’risidagi ma’lumotlar bilan korrelyatsiya qiluvchi kvant-kimyoviy hisoblashlar natijasida aniqlangan elektron va energetik xarakreristikalar reaksion qobiliyat indekslari (RQI) hisoblanadi. Ular ikki guruhga bo’linadi. Birinchisi, kimyoviy reaksiyalarda ta’sirlashayotgan birikmalarning o’tish holatini inobatga olgan holda aniqlanadi. Ikkinchisi, statistik RQI - dastlabki birikmaning elektron tuzilishini o’rganish asosida aniqlanadigan parametrlar: atom zaryadi, bog’ tartibi, orbitallar energiyasi va boshqa kattaliklar. Bunday parametrlar QSAR sohasida deskriptorlar deyiladi. Organik birikmalarning reaksion qobiliyatini baholashda qo’llaniladigan indekslarning asosiylaridan biri chegaraviy MO-lardagi (ChegMO) elektron zichlik. Yuqori band MO (YuBMO) va quyi bo’sh MO (QBMO) chegaraviy MO-lar hisoblanadi. Ularning kimyoviy reaksiyalardagi roli yaponiyalik olim K. Fukui tomonidan o’rganilgan. YuBMO-da elektron zichligi yuqori bo’lgan atom elektronodonor atom hisoblanadi va elektrofil reaksion markaz (f_r^E=2(C_r^YuBMO)²) hisoblanadi. QBMO-da elektron zichligi yuqori bo’lgan atom elektronoakseptor atom hisoblanadi va nukleofil reaksion markaz (f_r^N=2(C_r^QBMO)²) hisoblanadi. Orbital RQI element AO-lari kvadratlarining yig’indisi sifatida aniqlanadi:

.