«kimyo-texnologiya»

  
Qand  lavlagining-  ahamiyati,  kelib  chiqishi,  tarqalishi,  hosildorligi 
Lavlagichilik  o‘simlikshunoslikning  muhim  tarmog‘i  bo‘lib,  qand  sanoati  uchun 
xomashyo,  ildizmeva  yetkazib  beradi.  FAO  ma’lumotiga  ko‘ra  dunyoda  ishlab 
chiqarilgan  umumiy  qandning  38  %  i  qand  lavlagi  hissasiga  to‘g‘ri  keladi. 
Zamonaviy  qand  lavlagi  ildizmevalarida  qand  miqdori  16-20  %  ga  yetadi.  Qand 
lavlagi ildizmevalarini qayta ishlashda har bir sentner ildizmevadan 12-15 kg qand, 
85 kg jom, 4-6 kg qiyom olinadi. Qand asosiy, muhim oziq-ovqat mahsulotlaridan 
biri. U odam organizmida tez o‘zlashtiriladi va jismoniy hamda aqliy toliqishning 
oldini oladi, ishchanligini tiklaydi.  
O‘zbekistonda  qand  sanoati  va  lavlagichilik  Respublikamiz  mustaqillikka 
erishgandan keyin jadal rivojlandi. Xorazmda qand zavodiishga tushirildi.  
Kelajakda  respublikaning  qandga  bo‘lgan  ehtiyojinito‘la  o‘zida  ishlab 
chiqarilgan qand hisobiga qondirish mo‘ljallanmoqda.  
Bir gektar sug‘oriladigan yerdan 100 
ts 
qand 
olish 
mumkin. 
Lavlagiyetishtirishning iqtisodiy samaradorligi juda yuqori.  
Jom  –  lavlagidan  qand  diffuziya  yo‘li  bilan  ajratib  olingandankeyin  hosil 
bo‘lgan massa. Unda 5,6 % quruq modda va oz miqdorda qand,oqsil va 1 kg da jom 
8 o.b., 1 ts quruq jom 85 o.b. saqlaydi.  
Qiyom  qand  kristallashtirib  olingandan  keyin  qolgan  massa.  Undaorganik 
modda  miqdori  quruq  modda  hisobida  90,2-91,6  %  va  8,5-9,8  %kul  elementlari 
saqlanadi. Qiyom quruq moddasining 58 % qand, 15 %azotli moddalar, 18 % azotsiz 
organik moddalar va 9 % kuldan iborat.Uning 1 kg da 45 g hazmlanadigan protein 
va  0,85  o.b.  saqlanadi.  Shuninguchun  qiyomdan  omixta  yem  tayyorlanadi. 
Shuningdek, undan spirt, glitserin, xamirturush (achitqi zamburug‘lar), sut va limon 
kislotalari tayyorlanadi.