Ikkilamchi PETFni qayta ishlashni fizik usullari
.
2 litr sig‘imga ega bo‘lgan
yumshoq PETFdan tayyorlangan butilkalar ishlatiladi. Ularni yuqori sifatli tola
ko‘rinishida qayta ishlandi 99.9% tozalikda 88.4% ni tashkil etgan. S. V. Kuznesov
PETFdan tayyorlangan butilkalarning Shved kompaniyasi RETECH [32]
uskunalarida qayta ishlash texnologik jarayonini ishlab chiqqan. Polimerlardan
tayyorlangan oziq-ovqat qadoqlash idishlarini qayta ishlashda oziq ovqat
mahsulotlarini qayta qadoqlashga yaroqsiz bo‘lib qoladi. Bu paketdagi nomalum
moddalarning migratsiya tufayli bo‘lgan ularni konsentratsiyasi ruxsat etilgan
meyordan ortib ketadi.
2.2. Fizik-kimyoviy taxlil usullari.
Polimerlarning
kimyoviy
destruksiyasi
katalizator
ishtirokida
polyar
suyuqliklarda olib boriladi. Agar muhit sifatida suvdan foydalanilsa ,u holda bu
jarayon gidrolitik destruksiya yoki gidroliz deb ataladi. Reaksiya spirtli muhitda olib
borilsa, jarayon alkogoliz deb ataladi. Agar jarayon kislotali muhitda olib borilsa
atsidoliz deb ataladi [33]. Kimyoviy metodning mohiyati shuni ko’rsatadiki,
ikkilamchi PETF destruksiyasida har xil organik birikmalar sinfigacha turli-tuman
funksional gruppali oligomerlar va dastlabki monomerlargacha qatnashadi.
Kimyoviy destruksiya destruksiyalovchi agentni turiga bog’liq (suv, ishqorni suvdagi
eritmasi, spirtlar, kislotalar va boshqalar), jarayonni keyingi podmetodlarga bo’lish
mumkin: gidroliz, alkogoliz aminoliz va boshqalar. Bu metodlar monomerlarni har
xil poliefirpoliollar,oligoefirlarni olish mumkin.
GIDROLIZ
. Polietilentereftalatni gidroliz usulida qayta ishlash 3 xil: ishqoriy
gidroliz, neytral, kislotali gidroliz. Ishqoriy gidroliz ikkilamchi PETF ni suv yoki
ishqorni suvdagi eritmasida destruksiya qilinadi va bunda oligospirtlar,
oligokislotalar va hattoki dastlabki xom-ashyo uchun qo’shimchalar olish mumkin.
PETFni gidrolizi kuchli tezlashtiruvchi vodorod yoki gidroksil ionlrida ion
mexanizmi bo’yicha boradi. PETFni ishqoriy gidrolizidan maqsad polimerni to’liq
etilenglikol va tereftal kislotagacha parchalash, yoki qayta ishlanayotganda lavsan
matolarini parchalanishini oldini olib, foydalanayotgan tekstil materiallarni muhim
xususiyatlarini yaxshilab ularning tabiiylikka yaqinlashtirishdir.[34]
Gidrolizda quyidagi ishqorlardan sifatli foydalaniladi LiOH, KOH, NaOH va
NH
4
OH yana Mg(OH)
2
, Ca(OH)
2
, Ba(OH)
2
Ishqorlar bir valentlik kationning tereftal kislotani tuzining olinishi va
ishqorlarni suvda erishi quyidagi tartibda o‘tadi :
NH
4
ТFK< Li
2
TFK < Na2TFK2
TFK
Bu ishqorlarning hammasi suvda yaxshi eriydi, konsentratsiyasi keng oraliqda
ishlatiladi. Bu holatda ikki valent kationli ishqorlarni suvda erishi quyidagicha:
Mg(OH)
2
<< Ca(OH)
2
< 2
Do'stlaringiz bilan baham: |