Kimyo sanoati va ishlab chiqarilgan kimyoviy mahsulotlar mustaqilligimizning moddiy tehnikaviy bazasini yaratishda muhim o’rin tutadi

4.Tayyor mahsulot tavsifi.

Sanoatda nitrat kislota keng qo’llaniladi. U bir vaqtning o’zida ham

kuchli kislota va kuchli oksidlovchi hisoblanadi. Konsentartsiyasi ortgan sari uning solishtirma og’irligi ortadi. Suvda cheksiz eriydi. Uning asosan ikkita kristallogidrati bordir. HNO₃ ^.3H₂O va HNO₃^.H₂O. Toza nitrat kislota rangsiz, hidsizmas o’tkir qichituvchi hidga ega bo’lgan suyuqlik. Texnik nitrat kislota esa tarkibida oz miqdorda erigan NO bo’lgani uchun sababli sarg’ish rangga ega.
Molekulyar og’irligi.................................................63,01
Zichligi 15^oC da g/sm³.............................................1,53
Qaynash harorati......................................................+82,6^oC
Muzlash harorati...................................................... – 41,6 ^oC
Mahsulot texnik nomi
Suyultirilgan azot kislotasi
U OST 115 – 03 – 270 – 90 ga ko’ra ishlab chiqariladi va u quyidagi
talablarga javob berishi kerak.
4.1 jadval

Ko’rsatkichlarni nomlanshi	Loyiha talablari	OST 133 – 03 – 270 – 90 bo’yicha oliy nav
I	II	III
Tashqi ko’rinishi	Rangsiz yoki sarg’ish rangli mehanik aralashmalardan holi suyuqlik
HNO3 massa ulushi, %	58 – 60	57
Azot oksidini massa ulushi, % (N2O4)	0,05	0,07
Kuydirilgan qoldia massa ulushi	0,004
Xloridning massa ulushi (el hisobida) mg/kg 100% HNO3	10	-

Massa ulushi 60 % ga teng bo’lgan nitrat kislotaga quyidagi xususiyatlarga ega:

4.2 jadval

T ^oC	Zichligi kg/m^3	Suvli eritmalardagi parsional bosim	Dinamik Qovushqoqligi Pa, ^oC	Elektr o’tkazuvchanligi	Issiqlik sig’imi	Issiqlik o’tkazuvchanligi
20	1366,7	111,97 (0,84)	2,024	3,36	0,64	0,363
30	1353,7	221,3 (1,66)	1,63	3,55	0,677	0,366
40	1339,8	413,2 (3,1)	1,34	4,04	0,654	0,369
60	1312,4	1319,7 (9,9)	1,00	-	0,67	0,375

Nitrat kislota suv bilan turli nisbatlarda aralashadi: suvli eritmalarning konsentratsiyasi oshirilishi bilan maksimum 121,9^oC va 68,4 % ga yetgunga qadar qaynashi harorati ortadi. Keyingi konsentratsiyasi oshirilishi bilan esa (erishi) kamayadi. Nitrat kislotaning suvda erishi reaksiyasi ekzotermik. Bu kislota kuchli oksidlovchi. Platina, radiy, iridiy, titan, tantal va boshqa (oltindan) barcha metallar azot kislotasida eriydi. Natijada oksidlar yoki nitralar hosil bo’ladi. Haroratni ortishi bilan kislotaning metall va ularning qotishmalariga ta’siri ortadi.

Keng tarqalgan va keng qo’llaniladigan metallardan alyuminiy, temir va xromalr suyultirilgan azot kislotasi muhitida va ta’sirida chidamli bo’ladi.