3.Xom – ashyo maxsulotlarining tavsifi
Ammiak, havo va suv, suyultirilgan nitrat kislota olish uchun xom –
ashyo hisoblanadi. Yordamchi materiallar va energetik resurslar bo’lib, ammiakni oksidlash va chiqindi gazlarni tozalash katalizatorlari, tabiiy gaz, bug’ va elektr energiya xizmat qiladi.
Ammiak oddiy sharoitda o’tkir xidli, rangsiz gaz, suvda va boshqa
erituvchilarda yaxshi eriydi.
Suyuq holdagi ammiak rangsiz suyuqlik, amaliy jihatdan elektr tokini
o’tkazmaydi. Suyuq ammiak tarkibidagi qoshimchalar bo’lishi ГОСТ6221-90 bo’yicha belgilanadi. Ko’p uchraydigan tipik qo’shimchalarda suv, yog’lar, katalizator changlari va ammoniy karbonat, erigan gazlar (vodorod, azot, metan) kiradi. ГОСТ shartlari buzilgan nsuyuq ammiakdagi qo’shimchalar ammiak – havo aralashmasiga qo’shimcha tushib azot oksidi chiqishini kamaytirish mumkin. Vodorod va metan qo’shilib qolgan bo’lsa, ammiak – havo aralashmasining portlash chegarasini buzadi.
Havo texnik hisoblar uchun havo (% hajm) tarkibi quyidagicha olinadi:
N2 – 78,1%; O2 – 21,0%, Ar – 0,9%; suv bug’i esa 0,1 – 2,8% oralig’ida olinadi. Havo tarkibida yana SO2, NH3, CO2 ham qatnashgan bo’lishi mumkin.
Korxona hududi maydonlarida havo kelib chiqishi turlicha noorganik
chiqindi gaz komponentlari (SO2, SO3, H2S, C2H2, Cl2) ifloslanadi. Havodagi chang miqdori 0,5 – 1,0 mg/m3 ni tashkil eadi.
Quyidagi jadvaldan ammiakni konversiyalash bosqichida ishtirok etadigan gaz aralashmasidagi havo va boshqa gazlar entalpiyasi keltirilgan.
3.1 jadval
T oC
|
Havo
|
O2
|
N2
|
NH3
|
NO
|
H2O bug’i
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
100
|
2834,5
|
2960,0
|
2867,9
|
3617,4
|
2897,2
|
3311,7
|
200
|
5706,6
|
6008,1
|
5802,9
|
7548,4
|
5890,6
|
6753,3
|
400
|
11568,1
|
12355,2
|
11852,8
|
16315,9
|
12087,3
|
14004,8
|
600
|
17576,2
|
18987,1
|
18133,0
|
26188,4
|
18555,9
|
21725,3
|
800
|
23739,1
|
25853,5
|
24614,2
|
37040,6
|
25254,8
|
29897,9
|
1000
|
30048,6
|
32904,0
|
31279,6
|
48780,4
|
32133,7
|
38493,4
|
Ammiak havo va kislorod bilan aralashmasi xavfli portlivchidir.
Ammiak kislorodni azot aralashmasining konsentratsiyaviy portlash chegaralari quyidagicha keltirilgan.
3.2 jadval
Portlash
chegarasi
|
Aralashmadagi O2 miqdori (%)
|
100
|
80
|
60
|
50
|
40
|
30
|
20
|
Past
|
13,5
|
18,0
|
19,0
|
19,0
|
18,0
|
11,0
|
22,0
|
Yuqori
|
82,0
|
77,0
|
69,0
|
64,0
|
57,0
|
46,0
|
31,0
|
Bosimning ortishi aralshmaning portlash chegarasini kamaytiradi.
Stexometik ammiak havo aralashmasining yonish harorati 2040oC ni tashkl qiladi. Olovning tarqalish tezligi 0,3 m/s dan iborat.
Suv nitrat kislota ishlab chiqarishda absorbent sifatida, issiqlikni
utilizatsiya qilishda, reaksion qurilmalarni sovutishda ishlatiladi. Azot oksidlarini absorbsiya qilishda ko’proq bug’ kondensati yoki kimyoviy tozalangan suv ishlatiladi. Ayrim sxemalarda esa ammiakli selitraning sharbat bug’ kondensatidan foydalanishga ruxsat etilgan. Barcha holatlarda ham ishlatilayotgan suv tarkibidagi erkin ammiak va qattiq qoshimchalar bolmasligi xlorid ioni 2 mg/l dan, yoglar 1 mg/l dan, ammiakli selitra eritmasi 0,5 mg/l dan ortmasligi kerar.
Utilizator qozonlarida qollaniladigan kimyoviy tozalangan suv
ГОСТ20995 – 75 va ОСТ 108.034.02 – 79 talablariga javob berishi kerak. Qurilma jovubishda qo’llaniladigan texnik suv quyidagicha talablarga javob berishi va ular tarkibidagi har xil qo’shimchalardan tozalanishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |