Kimyo masala yechish. 1- qism



Download 388,07 Kb.
bet6/29
Sana20.06.2022
Hajmi388,07 Kb.
#682062
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29
Bog'liq
dastlabki tushincha

O’rin olish reaksiyalari

Metal oksidlariga vodorodning ta’siri

FeO+H2→ Fe +H2O; CuO+H2→
Fe2O3+H2→ CrO+H2→
Cr2O3+H2→ ZnO+H2→
SnO+H2→ WO3+H2→

Metal oksidlariga is gazining ta’siri

FeO+CO→ Fe +CO2; CuO+CO→
Fe2O3+CO→ CrO+CO→
Cr2O3+CO→ ZnO+CO→
SnO+CO→ WO3+CO→

Metallarga kislotalarning ta’sri

Na+HCl→ NaCl +H2; Ca+HCl→
K+HCl→ Zn+HCl→
Fe+HCl→ Na+H2SO4→
Ca+H2SO4→ K+H2SO4→
Zn+H2SO4→ Fe+H2SO4→
Na+H2SO3→ Ca+H2SO3→
K+H2SO3→ Zn+H2SO3→
Fe+H2SO3→

  1. Parchalanish reaksiyalari

Tuzlarning parchalanishi

NaHCO3→ Na2CO3 + CO2 + H2O
KHCO3→
CaCO3→ CaO + CO2
MgCO3→
AgNO3→ Ag + NO2 + O2
Hg(NO3)2→
Cu(NO3)2→ CuO + NO2 + O2
Mg(NO3)2→
NaNO3→ NaNO2 + O2
KNO3→
CaSO3→CaO + SO2
BaSO3→
BeSO3→
Na2SO3→

Asoslarning parchalanishi
Fe2O3, Al2O3, FeO, ZnO, CuO,
MnO, Cr2O3, CrO;

Fe(OH)3→ Fe2O3 + H2O
Fe(OH)2→ … + H2O;
Cu(OH)2→ … + H2O
Cr(OH)3→ … + H2O;
Cr(OH)2→ … + H2O
Mn(OH)2→ …+ H2O;
Zn(OH)2→ … + H2O
Al(OH)3→

Kislotalarning parchalanishi
SO2, Cr2O3, SiO2, ZnO, CO2, Al2O3; H2SO3→ SO2 + H2O;
H2SiO3→…+ H2O
H2CO3→…+ H2O;
H3AlO3 …+ H2O
H2ZnO2→…+ H2O;
H3CrO3→…+ H2O

  1. Almashinish reaksiyalari

Asoslar va kislotalarning o’zaro ta’siri

NaOH + HCl → NaCl + H2O
KOH+HCl→
Ba(OH)2+HCl→
Mg(OH)2+HCl→
Ca(OH)2+HCl→
Al(OH)3+HCl→
Cu(OH)2+HCl→
Fe(OH)3+HCl→
Fe(OH)2+HCl→
NaOH+H2SO4→ Na2SO4 + H2O
KOH+H2SO4→ Ba(OH)2+H2SO4→
Mg(OH)2+H2SO4→ Ca(OH)2+H2SO4→
Al(OH)3+H2SO4→ Cu(OH)2+H2SO4→
Fe(OH)3+H2SO4→ Fe(OH)2+H2SO4→
Zn(OH)2+H2SO4→
NaOH+HNO3→ NaNO3 + H2O
KOH +HNO3→ Ba(OH)2+HNO3→
Mg(OH)2+HNO3→ Ca(OH)2+HNO3→
Al(OH)3+HNO3→ Cu(OH)2+HNO3→
Fe(OH)3+HNO3→ Fe(OH)2+HNO3→
Zn(OH)2+HNO3→

Tuzlarga kislotalarning ta’siri

Na2CO3+HCl→ NaCl + CO2 + H2O
NaHCO3+HCl→
K2CO3+HCl→
KHCO3+HCl→
CaCO3+HCl→
Ca(HCO3)2+HCl→
MgCO3+HCl→
Mg(HCO3)2+HCl→
Na2CO3+H2SO4→Na2SO4 + H2O
NaHCO3+H2SO4→ K2CO3+H2SO4→
KHCO3+H2SO4→
CaCO3+H2SO4→
MgCO3+H2SO4→ Mg(HCO3)2+H2SO4→

Tuzlarga asoslarning ta’siri

CuSO4+KOH→ K2SO4 + Cu(OH)2
FeCl3+KOH→ Zn(NO3)2+KOH→
Fe2(SO4)3+KOH→
CrCl2+KOH→
CrCl3+KOH→ Al(NO3)3+KOH→
MnSO4+KOH→
CuSO4+NaOH→
FeCl3+NaOH→ Zn(NO3)2+NaOH→
Fe2(SO4)3+NaOH→
CrCl2+NaOH→
CrCl3+NaOH→ Al(NO3)3+NaOH→
MnSO4+NaOH→

Tuzlarning o’zaro ta’siri

NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl
KCl+AgNO3→
BaCl2+AgNO3→
Na2SO4+BaCl2→
K2SO4+Ba(NO3)2→
Na2S+CuSO4→
K2S+Zn(NO3)2→

Tuzlarning gidrolizi(suv bilan ta’siri)

Al2S3+H2O→Al(OH)3 + H2S
AlN+H2O→
CH3COONH4+H2O→
CaC2+H2O→
Al4C3+H2O→
Cr2S3+H2O→

VIII. Anorganik moddalarning sinflanishi.
Anorganik moddalar

Oddiy moddalar Murakkab moddalar

Metallar Metalmaslar Oksidlar Tuzlar


Asoslar Kislotalar
Metall va metalmaslarning ba’zi fizik xossalari.

Oddiy moddalar

Agregat holatlari
(n.sh)

Bazi fizik xossalari

Misollar

Metallar:
Kristall panjara turi: Metall
Kimyoviy bog’ turi: Metall.



Hg va Fr dan tashqari barchasi qattiq

Metall yaltiroqliligi,issiqlik va elektr tokini o’tkazuvchanligi,plastiklik, cho’ziluvchanlik, bolg’alanuvchanlik.

Fe,Cu,Al,Pb,Na,Ag,Au,
Sn va boshqalar.

Metalmaslar:

Kristall panjara turi:Atom(olmos,bor),
Molekulyar(qattiq xlor,azot,kislorod uchun)
Kimyoviy bog’ turi: Qutbsiz kovalent bog’lanish


Gaz- N2,O2,H2,O3
Suyuq- Br2
Qattiq- S8,P4,J2,B.

Metall yaltiroqliligi yo’q,issiqlik va elektr tokini o’tkazmaydi,bolg’alanuvchan emas.

C, B, Si, N2,J2,O2,H2,S8,P4 va boshqalar.


Oksidlar
Oksidlar deb - biri kislorod bo’lgan, ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi.
Umimy fo’rmulasi: E2On (E-element, n- elementning valentligi).
Oksidlar nomlanishi
1) O’zgarmas valentlikka ega bo’lgan element oksidlarini nomi – element nomiga oksid so’zi qo’shib nomlanadi;M; K2O – kaliy oksid , MgO – magniy oksid , Al2O3– alyuminiy oksid , ZnO – rux oksid.
2) O’zgaruvchan valentlikka ega bo’lgan element oksidlarini nomlashda – element nomidan so’ng element valentligi qavs ichida rim raqami bilan ko’rsatiladi va oksid so’zi qo’shiladi. M; Cu2O – mis(I)-oksid, CuO – mis(II)-oksid, SO2– oltingugurt(IV)-oksid, CO2– uglerod)IV)-oksid
3) element nomiga kislorod sonini grekcha sonlarda ifodalanishini qo’shib ham nomlash mumkin. M; CO – uglerod monoksid, SiO2– kremniy dioksid, SO3 – oltingugurt trioksid, CO2– uglerod dioksid
4) oksidlarni tabiatda uchrashi yoki turmushda qo’llanilishi kabi tarixiy nomlardan ham foydalanish mumkin. M; CaO – so’ndirilmagan ohak, SiO2– qum,kvars, NO2 – tulki dumi, N2O – kuldiruvchi gaz
5) ayrim oksidlarni hosil qilgan kislotasi nomiga angidrid so’zini qo’shib nomlash mumkin. M; SO2– sulfit angidrid, CO2 – karbanat angidrid, N2O5– nitrat angidrid,P2O5– fosfat angidrid.
Oksidlarni turlari va toifalanishi.

Tuz xosil qiladigan

Tuz xosil qilmaydigan

Asosli oksidlar; Li2O,K2O,CaO,MgO Na2O,Rb2O,CuO,CrO

Befarq oksidlar; NO,N2O,CO,SiO,SO



Kislotali oksidlar; SO2,SO3,NO2,CO2,
Cl2O7,Mn2O7,P2O5

Qo’sh oksidlar-Fe3O4 (FeO-Fe2O3)
Pb2O3 (PbO-PbO2), Cr3O4 (CrO-Cr2O3)
Mn3O4 (MnO-Mn2O3)

Amfoter oksidlar; BeO,Al2O3,ZnO
MnO2,Fe2O3,Cr2O3

Peroksidlar; Na2O2,K2O2,MgO2 CaO2,H2O2




Supperoksidlar – K2O4,Na2O4,KO2


1) Asosli oksidlar – suv bilan reaksiyaga kirishib asos hosil qiluvchi yoki kislotalar yoki kislotali oksidlar bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qiluvchi oksidlar asosli oksidlar deyiladi. M; Li2O,K2O,CaO,MgO,Na2O,Rb2O,CuO,CrO va h.k a)K2O + H2O → KOH
2) Kislotali oksidlar – suv bilan tasirlashganda kislota hosil qiluvchi yoki asosli oksidlar va asoslar bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qiluvchi oksidlar. M; SO2,SO3,NO2,CO2,Cl2O7,Mn2O7,P2O5 a)SO3 + H2O → H2SO4 b)SO3+ Na2O → Na2SO4 c)SO3+ NaOH → Na2SO4 + H2O
3) Amfoter oksidlar – kislota bilan ham ishqorlar bilan ham reaksiyaga kirirshib tuz hosil qiluvchi oksidlar. M; BeO,Al2O3,ZnO,MnO2,Fe2O3,Cr2O3 a)ZnO + HCl → ZnCl2 + H2O b)ZnO + NaOH → Na2ZnO2 + H2O
4) Befarq oksidlar – NO,N2O,CO,SiO,SO
5) Qo’sh oksidlar – ikkita oksidlar aralashmasidan iborat bo’ladi. M; Fe3O4 (FeO-Fe2O3), Pb2O3 (PbO-PbO2), Cr3O4 (CrO-Cr2O3), Mn3O4 (MnO-Mn2O3)
6) Peroksidlar – Na2O2,K2O2,MgO2,CaO2,H2O2
7) Supperoksidlar – K2O4,Na2O4,KO2
Oksidlarni olinishi.
1) oddiy moddalar kislorod ishtirokida yonishi. M; a)4Na + O2 →2 Na2O b)2C + O2 → 2CO c)4Al + 3O2 →2 Al2O3 d)4P + 3O2 → 2P2O3
2) murakkab moddalarni yonishi natijasida. M; a) 4NH3 +5O2 → 4NO + 6H2O b)CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O d)2PH3 + 4O2→ P2O5 + 3H2O
3) murakkab moddalarni parchalab (tuzlar,asoslar,kislotalar). M; a) 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O b)2NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O d)H2SO3 → SO2 + H2O
Fizik xossalari – oksidlar agregat xolatiga ko’ra uch turga bo’linadi; Gaz – CO2,SO2,NO2,CO,N2O Suyuq – H2O,SO3 Qattiq – K2O,Na2O,Fe2O3
Kimyoviy xossalari.
1) Kislotali oksidlarga suvning ta’siri: a)SO2 + H2O → H2SO4 b) CO2 + H2O → H2CO3 c)P2O5 + H2O → H3PO4 d)P2O3 +H2O → H3PO3
2) Kislotali oksidlarga asoslarning ta’siri: a)SO2+ KOH → K2SO3 + H2O b) CO2+ KOH → K2CO3+ H2O c)P2O5+ KOH → K3PO4 + H2O d) P2O3+ KOH → K3PO3 + H2O
3) Asosli oksidlarga suvning ta’siri: a)Na2O+H2O→ NaOH b)K2O+ H2O→ KOH c)CaO+ H2O→ Ca(OH)2 d)BaO+ H2O→ Ba(OH)2
4) Asosli oksidlarga kislotalarning ta’siri: a)Na2O+HCl→ NaCl + H2O b) K2O + HCl → KCl + H2O c) CaO+ HCl → CaCl2 + H2O d)BaO + HCl → BaCl2 + H2O
5) Kislotali oksidlar va asosli oksidlarning o’zaro ta’siri: a)Na2O + CO2 → Na2CO3 b)K2O + CO2 → K2CO3 c)CaO + CO2 → CaCO3 d) BaO + CO2 → BaCO3
6) Amfoter oksidlarga kislotalar va ishqorlarning ta’siri: a)BeO +HCl → BeCl2 + H2O b)BeO + H2SO4 → BeSO4 + H2O C)ZnO +HCl → ZnCl2 + H2O d)ZnO + H2SO4 → ZnSO4 + H2O
Oksidlarning nomlarini yozing.

№

Kimyoviy formulasi

Oksid nomlarini yozing

Oksidlarni tarixiy nomi

1

Al2O3




Gil tuproq,glinozem,korund

2

As2O3




Margimush,arsenit angidrid

3

As2O5







4

As2O4







5

Ag2O







6

Bi2O3




Vismut ohrasi

7

BaO







8

BaO2







9

BeO







10

B2O3







11

Br2O







12

BrO2







13

BrO3







14

CO




Is gazi

15

CO2




Karbonat angidrid,quruq muz

16

CaO




Axalmumin,kuydirilgan ohak

17

CaO2







18

CuO







19

Cu2O




Kuprit

20

Cr2O3







21

CrO




Pirofor

22

CoO







23

Co2O3







24

CsO2







25

FeO







26

Fe2O3




Gemotit,qizil temirtosh

27

Fe3O4




Magnetit,magnitli temir tosh

28

H2O




Suv

29

H2O2







30

HgO







31

K2O







32

K2O2







33

Li2O







34

MgO




Magneziya

35

Mn2O7







36

Mn2O3




Braunit

37

MnO2




Pirolyuzit

38

MnO







39

Na2O







40

Na2O2







41

NO







42

N2O




Kuldiruvchi gaz

43

NO2







44

N2O3




Nitrit angidrit

45

N2O5




Nitrat angidrid

46

NiO







47

Ni2O3







48

P2O3







49

P2O5




Fosfat angidrit

50

PbO




Qo’rg’oshin piyoti

51

PbO2







52

Pb3O4




Surik

53

PdO







54

PdO2







55

RbO2







56

SO2




Sulfit angidrit

57

SO3




Sulfat angidrit

58

SeO







59

SeO2




Selen peroksid

60

SeO3







61

Sb2O3







62

SbO2







63

Sb2O5




Antimonat kislota

64

SiO




Shisha,agat,emma,kvars,tridiminit

65

SiO2




Kristobalit,slikatang,ametist,qum

66

SnO2







67

SnO







68

SrO







69

TeO2







70

Tl2O







71

Tl2O3







72

TiO2




Rutil,anataz

73

V2O5







74

ZnO







75

WO3








Olinishi: (quyidagi reaksiya tenglamalarini yozing va koeffitsiyentlarni tanlang). 1. Fe + H₂O → 2. BaO₂ + H₂SO₄ → 3. 2Cl₂ + HgO → 4. 2HBr + H₂SO₄ → 5. 6P + 5KClO₃ → 6. 2HClO₄ + P₂O₅ → 7. 2KMnO₄ → 8. 2H₂O₂ → 9. 4P + 5O₂ → 10. N₂ + O₂ → 11. 2Na + O₂ → 12. 4NH₃ + O₂ → 13. 4Li + O₂ → 14. 2CuS + 3O₂ → 15. 2Pb(OH)₂(Oq) + 2O₃ → 16. 2H₂S + 3O₂ → 17. H₂SO₄ + Na₂S₂O₃→ 18. S + H₂SO₄ (kons) → 19. S + 6HNO₃ (kons) → 20. H₂S + H₂SO₄(kons) → 21. 4Fe + 11O₂ → 22. SO₂ + 2CO → 23. 2SO₂ + O₂ → 24. 4FeS₂ + 11O₂ → 25. 2NO + O₂ → 26. 2CuSO₄ → 27. C + 2H₂SO₄(Kons) → 28. Ag₂SO₄ → 29. 4NH₃ + 5O₂ → (Katalizator bilan) 30. 2NH₃ + 3O₂ → 31. NH₄NO₃ → 32. SO₂ + NO₂ → 33. 2C + 2NO₂ → 34. 2P + 5NO₂ → 35. 2NO₂ + O₃ → 36. 2HNO₃ + P₂O₅ →

Download 388,07 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29



Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha

yuklab olish