«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Sitratli metod (Turkevich metodi). Bu metodni 1951-yilda Turkevich yaratgan. Turkevich bu metod asosida daslab oltin nanozarrachalarni sintezlagan. Buning uchun eritma muhitida AuCl₃ ni sitrat natriy bilan qaytarib oltin nanozarralarini olingan. Shu tajribaga o‘xshash tarizda AgClO₄ eritmasida natriy sitrat bilan kumush nanozarrachalari sintezlangan.
Borgidridli metod. Bu metod bugungi kunda keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi. Bu metodda biror stabillashtiruvchi agent eritmasi muhitida 0^oC da Ag⁺ ionlarini NaBH₄ bilan qaytarib kumush nanozarrachalari (d=1—10nm) sintezlanadi.
Organik qaytaruvchi moddalar bilan olish metodi. Kumush tuzlarining ammiakli kompleks birikmalarini organik qaytaruvchilar asosan, aldegidli guruhli organik birikmalar ishtirokida qaytarib kumush nanozarralarini olinadi.

Kumush nanozarrachalarini o‘lchami eritma muhiti temperaturasiga bog‘liq. Masalan, 27, 30, 35^oC haroratda mos ravishda zarrachalarning o‘rtacha diametrlari 20, 30 va 40 nm ga teng o‘lchamli bo‘lib, hosil bo‘ladi. Eritmadagi kumush nanozarrachalari UB-spektrlari 418÷460 nm sohalarda yutilish namoyon qiladi.

13-rasm. Kumush nanozarralari eritmasi va UB-spektri

Oltin nanozarrachalarini olishning bir qancha usullari bor. Ulardan biri AuCl₃ eritmasiga metanolni qaytaruvchi va alkantiollarni stabillashtiruvchi agent sifatida ta’sir qildirganda oltin nanozarralari hosil bo‘ladi.

Mis nanozarralarini sintezlashning ham bir qancha metodlari mavjud.
Askorbin kislotali metod. Bunda askorbin kislota mis(II) ionlarini ishqoriy muhitli eritmada jelatin stabillashtiruvchi agenti ishtirokida qaytarib mis nanozarrachalari sintezlanadi.
Gidrazinli metod. Gidrazin yordamida [Cu(NH₃)₄] ni ishqoriy muhitda qaytarib mis nanozarralarini sintezlab olinadi. Bunda mis nanozarrachalarini stabillashtiruvchi agent sifatida natriy dodetsilsulfat-C₁₂H₂₅SO₄Na qo’llash mumkin.